Fransız Qraf necə Osmanlı hərbçisi və diplomatı oldu...

…Qraf Klod Aleksandr de Bonneval 1675-ci ildə Fransanın Limuzen bölgəsində anadan olub.

SİA xəbər verir ki, Sabah qəzetinin məlumatına görə, zadəgan ailələrindən olan bütün gənclər kimi, onun da hərbi xidmətə girməsi gözlənilirdi.

Atasının əlaqələri sayəsində gənc oğlan donanmaya qoşulub. Lakin karyerası hələ başlamazdan əvvəl başa çatıb.

Həvəssiz gənc bir zabitlə mübahisə edib, onu duelə çağırıb və az qala öldürəcəkdi.

Bundan sonra Bonneval orduya köçürülüb və orada İspaniya varisliyi müharibəsində vuruşub.

Lakin, hətta burada da gənc qrafın təkəbbürü ona problem yaradıb - o, xəyanətdə ittiham olunub, lakin Bonneval qaçmağı bacarıb.

Karyerasının məhv olmasından alçaldılmış hiss edərək, Fransanın əsas rəqibi olan Avstriya İmperiyasına keçib və orada başqa bir qaçqın, Savoy şahzadəsi Eugene ilə görüşüb. Habsburqların xidmətində qraf Bonneval cəsarəti və hərbi bacarığı ilə məşhurlaşıb.

O, 1716-cı ildə Osmanlı İmperiyasına qarşı Petrovaradin döyüşündə iştirak etmiş, ağır yaralanmış və sonra İmperiya Hərbi Şurasında xidmətini davam etdirmişdir.

Lakin orada uzun müddət qalmamışdır. Tezliklə Qraf Şuranın sədri Şahzadə Yevgen ilə mübahisə etmiş, bundan sonra Vyanaya çağırılmış və orada həbs cəzasına məhkum edilmişdir.

Şahzadə Yevgen Avropa monarxlarını onu işə götürməməyə inandırmış və hətta ona sui-qəsd etməyə cəhd etmişdir. Savoyya Şahzadəsindən qisas almaq üçün Bonneval Osmanlı Bosniyasına səyahət etmişdir.

O, Avstriya ordusundakı yüksək rütbəsini nəzərə alaraq, Osmanlıların onu düşmənləri olan Habsburq İmperiyasına qarşı müharibəyə cəlb edəcəyinə ümid edirdi.

Lakin onun ümidləri puça çıxdı.

Osmanlı İmperiyasının Avstriya ilə sülh müqaviləsini pozmaq niyyəti yox idi; üstəlik, müqaviləyə görə, bütün qaçan cinayətkarları təhvil vermək məcburiyyətində idi.

Qraf başa düşdü ki, Osmanlı İmperiyasında qalmağın yeganə şansı İslamı qəbul etmək və Osmanlı təbəəsi olmaqdır.

1730-cu ildə dinini dəyişmiş və Əhməd adını götürmüşdür. Bir il sonra o, İstanbula gələrək silahlı qüvvələrə qoşuldu və orada artilleriya korpusunda islahat aparmaq vəzifəsi götürdü. Qraf Bonneval Osmanlı İmperiyasında Humbaracı Əhməd Paşa kimi tanındı.

Onun islahatları Osmanlı ordusu üçün faydalı oldu və əsəbiləşən komandirin əsgər yoldaşları ilə toqquşmalara görə ciddi cəzadan yayınmasına imkan verdi.

Əhməd Paşa həmçinin diplomatik fəaliyyətlə də məşğul oldu. O, Osmanlı İmperiyası ilə İsveç arasında müdafiə ittifaqının qurulmasına və Siciliya Krallığı ilə ticarət müqaviləsinin bağlanmasına kömək etdi.

Ömrünün sonlarına yaxın Bonneval Əhməd Paşa hələ də axtarışda olduğu vətəninə - Fransaya qayıtmaq istədi.

Əfv şərtlərini müzakirə etmək üçün Kral XV Lüdoviklə əlaqə saxladı. Lakin məsələni heç vaxt yekunlaşdıra bilmədi. O, 1747-ci ildə vəfat etdi və İstanbuldakı Qalata qəbiristanlığında dəfn edildi.

Əli Babayev