Gec evlənirlər, heyvan saxlayırlar, amma uşaq saxlamaq istəmirlər Sosioloq

Xəbər verdiyimiz kimi, şairə Nazilə Səfərli yaşı 30-a, 35-ə çatmış qızların ailə qurmama səbəblərindən danışıb və tənqidi fikirlər səsləndirib. O, indiki dövrdə qızların kişilərdən maddi tələblərinin çox olduğunu söyləyib.

Mövzu ilə bağlı Ölkə.Az-a danışan sosioloq Üzeyir Şəfiyev bir nəfərin fikrinin bütün cəmiyyətə aid edilməsi ilə razılaşmayıb. O, nəinki qızların, hətta bütün cəmiyyətin artıq komforta üstünlük verdiyini söyləyib:

“Bir nəfərin fikri ilə demək olmaz ki, bütün qızlar elə düşünür. Eləsi də var, ailəyə başqa cür yanaşırlar. Bu gün insanlar daha çox öz həyatlarını, komfortunu düşünür, daha rahat, eqoist yaşamaq istəyirlər. Təkcə qadınlarda deyil, bütün insanlarda bu düşüncə var. Bu, həmçinin qlobal miqyasda belədir. İnsanlar ailə, uşaq qayğıları çəkmək istəmirlər. 

Əvvəllər ənənəvi cəmiyyətlərdə ailə institutu çox hörmətli idi. Artıq liberal dəyərlər çoxalıb, ictimai qınaq azalıb. Amma yenə də bu, hər kəsin belə düşündüyü mənasına gəlmir. Ailəyə dəyərli bir institut kimi yanaşanlar da var. 

Bütövlükdə götürəndə qlobal miqyasda insanlar rahatlığı seçirlər. Hətta Avropada baxırsan ki, insanlar heyvan saxlayırlar, amma uşaq saxlamaq istəmirlər, surroqat ana vasitəsilə valideyn olanlar var”. 

Ü.Şəfiyev qızların gec ailə qurmasını onların daha ağıllı düşünməsi ilə əlaqələndirib: “Qızlar əvvəllər tez evlənirdilər, indi isə daha ağıllı, rasional düşünürlər. Əvvəlcə təhsil almaq, karyera qurmaq, mənzil sahibi olmaq istəyirlər. Bu da yaxşı tendensiyadır. 

Evlilik yaşı həm qızlar, həm də oğlanlar arasında artıb. Qızlarda 24-25, oğlanlar arasında isə 28-30 yaşdır. Amma unutmamalıdırlar ki, kritik bir yaş dövrü var və qızların yaşı artdıqca sağlam övlad dünyaya gətirmək qabiliyyəti azalır. 

Əvvəllər qadınlar kişidən iqtisadi asılı vəziyyətdə idi. İndi qadınlar məşğul əhaliyə çevriliblər, iqtisadi asılılıq azalıb. Qızlar öz-özünü təmin edə bilir və köhnə qayda ilə yaşamaq istəmirlər. Kişilər də köhnə qayda ilə irəliləyə bilmir. Buna görə də ailədə münaqişələr çoxalıb. Bu da cəmiyyətdə düşüncələrin dəyişilməsi ilə bağlıdır. Tolerant yanaşmağa çətinlik çəkirlər. Biz artıq 30-40 il əvvəlki cəmiyyətdən danışa bilmərik. Köhnə dəyərlərin xeyli zəiflədiyini görürük, liberal dəyərlər var. Yeni reallıqlar yaranıb. Çoxlu səbəblər var: həm Qərb mərkəzləri tərəfindən “gender bərabərliyi” adı altında Azərbaycan kimi ölkələrin ailə institutunun hədəf alınması, həm də açıq cəmiyyətə inteqrasiya fonunda cizgi filmlər, seriallar, xarici ölkə səfərləri nəticəsində cəmiyyətin baxışları dəyişib, ailələr yeni məzmun qazanıb. Ailədaxili münasibətlərdə dəyişikliklər var”. 

Sosioloq müasir ailələrdə uşaq sayının az olmasına da münasibət bildirib. Onun sözlərinə görə, cəmiyyətlərdə mədəni səviyyə artıqca doğulan uşaq sayı da azalır: “Ailə planlaşmasında artıq uşaq sayının çox olmasına üstünlük vermirlər. 1,2 ən yaxşı halda 3 uşaq fikirləşirlər. Düşünürlər ki, uşaq sayı az olsun, amma daha keyfiyyətli təhsil alsın, karyerası normal olsun. 

Cəmiyyətin mədəni, təhsil səviyyəsi artdıqca çoxuşaqlıların sayı azalır. O vaxt deyirdilər ki, kasıbın nəyi də olmasa, uşaqdan bol olur. Çünki o vaxt uşaqpulu verilirdi. İndi elə bir həvəsləndirici müavinət yoxdur və ailələr də düşünür ki, bu uşağı ərsəyə gətirmək, oxutmaq, mənzil almaq var. Buna görə də özlərini uşaq qayğıları ilə yükləmək istəmirlər”. 

Billurə Yunus