Hərbi və xüsusi rütbəli şəxslərin sosial təminat sisteminin təkmilləşdirilməsinə yönəlmiş addım

Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabineti “Zabit heyətinə mənsub şəxslərə, gizirlərə, miçmanlara, müddətdən artıq həqiqi hərbi xidmət hərbi qulluqçularına, daxili işlər, ədliyyə, gömrük, miqrasiya, fövqəladə hallar və vergi orqanlarının rəis və sıravi heyətinə mənsub şəxslərə və onların ailələrinə pensiya təyin edilib verilməsi üçün uzun müddət xidmət vaxtının hesablanması qaydası haqqında” 1992-ci il 23 noyabr tarixli 631 nömrəli və “Təminat xərcliyinin hesablanması, hərbi xidmət müddəti və təminat xərcliyi barədə məlumatların təqdim olunması Qaydaları”nın təsdiq edilməsi haqqında” 2007-ci il 27 avqust tarixli 135 nömrəli qərarlarında dəyişiklik edilməsi barədə qərar qəbul edib.
Newscenter.az xəbər verir ki, bunları hüquqşünas Əli İbrahimov deyib. O bildirib ki, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin qərarı hərbi qulluqçuların, daxili işlər, ədliyyə, gömrük, miqrasiya, fövqəladə hallar və vergi orqanlarının rəis və sıravi heyətinə mənsub şəxslərin işdənçıxarma müavinətləri, xidmət müddətləri və təminat xərcliyinin hesablanması ilə bağlı yeni qaydaları və düzəlişləri əhatə edir:
"Qərarın əsas məqsədi mövcud normativ aktların yenilənməsi, müasir xidmət tələblərinə uyğunlaşdırılması və xidmət keçən şəxslərin sosial təminat mexanizmlərinin təkmilləşdirilməsidir. Qərarda bir neçə mühüm istiqamət önə çəkilir. Birincisi, 1992-ci il tarixli 631 nömrəli qərarın adı və məzmunu tamamilə dəyişdirilərək işdənçıxarma müavinətinin miqdarı və ödənilməsi şərtləri konkret şəkildə müəyyənləşdirilir. Əvvəllər uzunmüddətli xidmətə görə hesablamalar əsas götürülürdüsə, indi əsas diqqət buraxılma səbəblərinə və xidmət növünə yönəlib. Məsələn, xəstəliyə, yaş həddinə və ya ştat ixtisarına görə xidmətdən buraxılanlara beş aylıq vəzifə və rütbə maaşı, digər hallarda isə iki aylıq məbləğdə müavinət ödənilməsi təsbit olunur. Əgər hərbi qulluqçunun və ya ədliyyə orqanı əməkdaşının təqvimi xidmət müddəti dörd ildən azdırsa, o zaman yarım aylıq maaşın 50 faizi miqdarında ödəniş müəyyən edilir. Xidmət dörd ildən çox olduqda, hər əlavə il üçün 20 faiz artım tətbiq olunur, lakin bu məbləğ iki aylıq maaşdan çox ola bilməz".
Hüquqşünas deyib ki, qərarda diqqət çəkən digər dəyişikliklər terminoloji və hüquqi dəqiqliklə bağlıdır.
“Tərxis” anlayışı “xidmətdən buraxılma” ilə əvəz olunur, bu isə xidmət sahələri arasında vahid hüquqi terminologiyanın yaradılmasına xidmət edir. “İşdən çıxarma pulu” termini də “işdənçıxarma müavinəti” kimi dəyişdirilərək daha rəsmi hüquqi məzmun qazanır. Digər bir mühüm dəyişiklik 2007-ci il 135 nömrəli qərara edilən əlavələrlə bağlıdır. Burada hərbi xidmət müddətinin və təminat xərcliyinin hesablanması qaydaları genişləndirilir və konkretləşdirilir. Artıq xidmət müddətinə yalnız birbaşa hərbi qulluq dövrləri deyil, həm də qeyri-qanuni tutulma, əsirlik, mühasirə, səfərbərlik zamanı xidmət, xüsusi dövlət orqanlarında işləmə, təhsil dövrləri kimi müddətlər də daxil edilir. Bu, xidmət keçmiş şəxslərin əmək pensiyası hüquqlarını daha ədalətli şəkildə təmin etmək məqsədi daşıyır. Qərarın ən əhəmiyyətli yeniliklərindən biri güzəştli xidmət illəri ilə bağlıdır. Məsələn, döyüş şəraitində və ya dağlıq, ağır iqlim şəraitində xidmət edən hərbi qulluqçuların xidmətin bir ayı iki ay sayılır. Eyni zamanda, paraşütlə tullanma, sualtı qayıqlarda xidmət, sərhədin bilavasitə qorunması kimi xüsusi riskli vəzifələrdə xidmət edən şəxslər üçün də bir ay ayyarım hesablanır. Bu, onların xidmət illərinin tezləşdirilmiş qaydada pensiya hüququna çatmasına imkan yaradır".
Əli İbrahimovun sözlərinə görə, sənəddə ədliyyə orqanları ilə bağlı xüsusi vurğular da yer alır:
"Artıq ədliyyə orqanlarının penitensiar və tibb xidmətlərində çalışan əməkdaşların azadlıqdan məhrumetmə müəssisələrində və müalicə ocaqlarında mülki işçi kimi işlədikləri dövr də xidmət müddətinə daxil edilir. Bu, xüsusilə cəza icra sistemində çalışanların sosial müdafiəsini gücləndirir. Bundan əlavə, “Azərbaycan Respublikasında səfərbərlik hazırlığı və səfərbərlik haqqında” Qanuna əsasən səfərbərlik üzrə hərbi xidmətə çağırılmış şəxslərin iş yerlərinin və maaşlarının saxlanılması ilə bağlı yeni hüquqi təminatlar da verilir. Eyni zamanda, bu müddət ərzində onlara işdənçıxarma müavinəti verilməyəcəyi müəyyən edilir ki, bu da təkrarlanan ödənişlərin qarşısını almaq məqsədi daşıyır.
Ümumilikdə, bu qərar xidmət müddətinin daha ədalətli və şəffaf şəkildə hesablanmasına, hərbi və xüsusi rütbəli şəxslərin sosial təminat sisteminin təkmilləşdirilməsinə yönəlib. Dəyişikliklər həm qanunların sistemləşdirilməsinə, həm də praktiki tətbiqdə vahid yanaşmanın formalaşdırılmasına mühüm töhfə verir. Nəticədə, hərbi, ədliyyə və digər xüsusi rütbəli xidmət sahələrində çalışan şəxslərin hüquqları daha aydın şəkildə tənzimlənir və onların dövlət tərəfindən sosial müdafiəsi gücləndirilir".
Süleyman