İki ölkə arasında əməkdaşlıq perspektivləri və əhəmiyyəti

Azərbaycan və Pakistan arasında nəqliyyat və kommunikasiya əlaqələri, hər iki ölkənin strateji mövqeyindən və regional əməkdaşlıq maraqlarından irəli gələrək, son illərdə əhəmiyyətli dərəcədə inkişaf etmişdir. Bu sahələrdə əməkdaşlıq, yalnız iqtisadi əlaqələri möhkəmləndirmək baxımından deyil, həm də regional sabitlik və təhlükəsizliyin təmin olunmasında mühüm rol oynayır. Azərbaycan, Cənubi Qafqazın mərkəzində yerləşən və Avropa ilə Asiyanın qovuşağında olan bir ölkə olaraq nəqliyyat və kommunikasiya şəbəkələrinin inkişafında mühüm rol oynayır.

Çin və Hindistan kimi böyük əraziyə malik ölkələrlə həmsərhədd olan Pakistan isə Cənubi Asiyada güclü iqtisadiyyata və strateji limanlara sahibdir. Hər iki ölkə, həm regional, həm də beynəlxalq miqyasda güclü nəqliyyat və kommunikasiya əlaqələrinin qurulmasında maraqlıdırlar. Azərbaycan və Pakistan arasında quru yol nəqliyyatı, əsasən ticarət və logistika sahəsində əməkdaşlığın inkişafı üçün vacibdir. Azərbaycan, Avrasiyanın mərkəzində yerləşən bir ölkə olaraq, həm Qərb, həm də Şərq arasında əlaqə qurur. Bu, xüsusilə Qafqaz və Mərkəzi Asiya ilə əlaqədar tranzit yollarının inkişafını tələb edir. Pakistan isə Çinə olan coğrafi yaxınlığı ilə Asiya qitəsinin ən mühüm nəqliyyat əlaqələrindən birini təşkil edir. Bu nöqteyi-nəzərdən, Azərbaycan və Pakistan arasında quru yolu ilə tranzit ticarətinin artırılması, sərhəd keçid məntəqələrinin təkmilləşdirilməsi və yük daşımalarının sürətinin artırılması mövzusunda danışıqların aparılması önəmlidir. Məsələn, Azərbaycanın Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu layihəsi və Pakistanın Cinnah limanı arasında əlaqələrin gücləndirilməsi, birbaşa və çevik nəqliyyat dəhlizlərinin qurulmasına imkan yaradır. Beləliklə, bu nəqliyyat dəhlizləri vasitəsilə müxtəlif ölkələr arasında ticarət əlaqələri artırılaraq iqtisadi əməkdaşlıq daha da möhkəmləndirilə bilər. Azərbaycanın dəmir yolu şəbəkəsi, ölkənin beynəlxalq nəqliyyat əlaqələrinin inkişafı üçün böyük əhəmiyyət daşıyır. Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu xətti, Azərbaycanın Asiya ilə Avropa arasında bir körpü olmasına şərait yaradır. Bu dəhliz, Azərbaycanın Cənubi Qafqazdan Asiyaya və Avropaya yük daşımalarını artırmasına imkan verir. Pakistanın da, xüsusilə Çindən gələn ticarət mallarının daşınmasında əsas rol oynayan dəmir yolu şəbəkələri var. Azərbaycan və Pakistan arasında dəmir yolu əlaqələrinin inkişafı, daha sərfəli və çevik nəqliyyat şəbəkələri qurmağa kömək edə bilər. Həmçinin, Transxəzər Beynəlxalq Nəqliyyat Marşrutu çərçivəsində bu iki ölkə arasında dəmir yolu və dəniz nəqliyyatı vasitəsilə müntəzəm nəqliyyat əlaqələri qurulması, regionda ticarət axınlarının asanlaşdırılmasına xidmət edəcəkdir. Hava yolu əlaqələri, həmçinin iki ölkə arasında münasibətləri daha da gücləndirən vacib amillərdən biridir. Azərbaycan və Pakistan arasında aviasiya əlaqələri, yalnız ticarət deyil, həm də turizm sahəsində inkişaf potensialı təqdim edir. Bu sahədə əməkdaşlığın inkişafı, müntəzəm uçuşların təşkil olunması və hava limanları arasında əlaqələrin genişləndirilməsi ilə mümkündür. Azərbaycanın Bakı Heydər Əliyev Beynəlxalq Hava Limanı, bölgənin ən böyük hava limanlarından biridir və müasir infrastruktura malikdir. Pakistanın müxtəlif hava limanları, xüsusilə Karachi, Lahore və İslamabad hava limanları da regionun ən iri aviasiya mərkəzlərindəndir. Bu nöqtədə, hər iki ölkənin hava yolu şirkətləri arasında əməkdaşlıq, qarşılıqlı uçuşların təşkili və daha sərfəli aviabiletlərin təklif edilməsi turizm və işgüzar əlaqələri artırmağa xidmət edə bilər. Azərbaycanın Bakı Limanı və Alat Limanı Xəzər dənizinin mühüm yük daşınma nöqtələridir. Bu limanlar vasitəsilə, həm Mərkəzi Asiya, həm də Rusiyanın daxili bazarlarına ixracat mümkün olur. Pakistan isə Karachi Limanı və digər limanları vasitəsilə Hind Okeanına açılır və beynəlxalq ticarətdə mühüm rol oynayır. Azərbaycan və Pakistan arasında dəniz nəqliyyatı sahəsində əməkdaşlıq, limanlar arasında ticarət əlaqələrinin gücləndirilməsinə imkan yarada bilər. Bu nöqteyi-nəzərdən, limanların modernləşdirilməsi və daha çevik logistika şəbəkələrinin qurulması məqsədilə birgə investisiyaların həyata keçirilməsi faydalı ola bilər. Bu günkü dünyada rəqəmsal texnologiyalar nəqliyyat və kommunikasiya sahələrində daha böyük rol oynayır. Azərbaycan və Pakistan arasında rəqəmsal infrastrukturların inkişafı, yük daşımalarının izlənməsi, avtomatlaşdırılmış sistemlərin tətbiqi və s. kimi məsələlərdə əməkdaşlıq daha da vacibdir. İnternet və mobil rabitə sahəsində əlaqələrin inkişafı, yalnız işgüzar əlaqələrin möhkəmləndirilməsinə deyil, həm də sosial və mədəni mübadiləyə də töhfə verəcəkdir. Burada 5G texnologiyası və digər müasir kommunikasiya vasitələrinin tətbiqi önəmlidir. Azərbaycan və Pakistan arasında nəqliyyat və kommunikasiyalar sahəsindəki əməkdaşlıq, hər iki ölkənin iqtisadi inkişafına, regional sabitliyə və beynəlxalq ticarət əlaqələrinin möhkəmlənməsinə böyük töhfə verə bilər. Bu sahələrdəki birgə layihələr, hər iki ölkənin strateji mövqeyindən daha səmərəli istifadə etməyə imkan yaradır. Azərbaycan və Pakistanın birgə səyləri, bu iki ölkənin iqtisadiyyatlarını daha da gücləndirərək, daha geniş bir regional əməkdaşlıq platformasında özlərini möhkəmləndirə bilər.

İlqar İlyasov
YAP Laçın rayon təşkilatının sədri