İnsan şüurunun hüdudları: alimlər düşüncənin real sürətini qiymətləndiriblər

İnsan təfəkkürünün ildırım sürəti ilə bağlı məşhur inanc Kaliforniya Texnologiya İnstitutunun (Caltech) alimlərinin yeni araşdırmaları ilə təkzib edilib. Məlum olub ki, idrak prosesləri hətta aşağı sürətli internet bağlantısının sürətindən də çox yavaş gedir.

Çoxsaylı müasir tədqiqatlar düşüncə proseslərinin öyrənilməsinə və onların digər amillərlə əlaqəsinə həsr edilmişdir. Məsələn, fiziki fəaliyyətlə yaradıcı təfəkkür arasında əlaqə qurulub. 

İnformasiya nəzəriyyəsi və insan davranışı ilə bağlı mövcud məlumatların təhlilinə əsaslanan araşdırmada alimlər müxtəlif situasiyalarda: oxumaq, yazmaq, video oyunlar, Rubik kubunun həlli zamanı beyin tərəfindən informasiyanın emal sürətini ölçmüşlər.

Orta sürət saniyədə cəmi 10 bit idi. Müqayisə üçün: hətta aşağı keyfiyyətli videolara baxmağa imkan verməyən yavaş İnternet belə məlumatı saniyədə 100 milyon bitdən çox sürətlə ötürür.

Tədqiqatın müəllifləri bu son dərəcə aşağı dəyəri insanın hər hansı bir zamanda hiss orqanlarından gələn məlumatın yalnız kiçik bir hissəsini emal etməsi ilə izah edirlər. Onlar dünyanı qavramaq və qərar vermək üçün sensor sistemlər tərəfindən hiss edilən trilyon bitdən yalnız 10-dan istifadə edirlər.

Bu məhdud emal sürəti beynin niyə eyni anda yalnız bir düşüncəni emal etdiyini izah edir, halbuki sensor sistemlər paralel olaraq birdən çox məlumat axını emal edə bilir. Şahmat oyunçusunun, məsələn, eyni vaxtda bir neçə strategiyanı hesablaya bilməməsi təkamül faktorları ilə bağlı ola bilər.

Əvvəlki araşdırmalara görə, ibtidai canlılar sinir sistemlərini əsasən qida tapmaq və yırtıcılardan qorunmaq üçün istifadə edirdilər. Tədqiqatın müəllifləri təklif edirlər ki, saniyədə 10 bit məlumat emal sürəti kifayət qədər yavaş dəyişən mühitdə sağ qalmaq üçün kifayətdir.

Tapıntılar ünsiyyəti sürətləndirmək üçün istifadə edilməli olan beyin-kompüter interfeyslərinin işlənib hazırlanmasının effektivliyinə şübhə yaradır.

Beynin emal sürəti, belə interfeyslərdən istifadə edərkən belə, saniyədə 10 bitlə eyni qalacaq.

Mehin Mehmanqızı