İrəvan nə istəyir? ANALİTİK

Rusiya səfiri: Ermənistan istər Aİİ-də, istərsə də Aİ-də ola bilər, amma…

Ermənistan bu gün bir ayağı burda, o biri ayağı gorda olan xəstəyə daha çox oxşayır. Guya balaslı siyasət yürüdür, həm Avrasiya İqtisadi İttifaqında (Aİİ), həm də Avropa İttifaqında (Aİ) təmsil olunmağın nümunəsini təqdim etmək istəyir. ABŞ-la müttəfiqlik haqda memorandum imzalayır, “axırda-naxırda” bir olacaqlarını elan edir, digər bir tərəfdə isə Vaşinqtonun əzəli düşməni İranla “qardaş-bacı” siyasətindən danışır. Əlbəttə, bütün bu gedişlər “əlacsızlıq” sindromudur, Ermənistan başını itirib. Mümkün deyil ki, İranla və ABŞ, yaxud Avropa İttifaqı ilə bağlanan müqavilələrdə bir-birinə zidd olan maddələr olmasın. Var və bu ziddiyyətlər səbəbindən İrəvanın başı çox ağrıyacaq.

“Ermənistan həm Avrasiya İqtisadi İttifaqının (Aİİ) həm də Avropa İttifaqının üzvü ola bilməz”. Bunu Rusiyanın Ermənistandakı səfiri Sergey Kopırkin deyib. O, eyni zamanda, İrəvanın Moskva və Aİİ ilə əməkdaşlığının respublikanın iqtisadi inkişafında əsas amillərdən biri olduğunu vurğulayıb. “Rusiya tərəfi ilkin olaraq bütün i-ləri nöqtələdi: istər Aİ, istərsə də Aİİ və hər ikisində olmaq mümkün deyil. Və bu, Rusiya tərəfinin mövqeyi deyil, obyektiv reallıq məsələsidir, çünki dövlət eyni vaxtda iki gömrük ittifaqının üzvü ola bilməz”, - Sergey Kopırkin Ermənistanın “24News” portalına müsahibəsində bildirib. O, Rusiya baş nazirinin müavini Aleksey Overçukdan sitat gətirib ki, “Ermənistanın Aİ-yə daxil olması “Titanik”ə bilet almaq kimidir”.

“Reallıqlar var: Ermənistanın Aİİ və Rusiya Federasiyası ilə əməkdaşlığı ölkənin iqtisadi inkişafının əsas amillərindən biridir, bunu statistika da göstərir. Aİ-də nələrin baş verəcəyi gələcək üçün sualdır. "Hələ ki, Ermənistan və Aİ arasında ticarət dövriyyəsinin dinamikası mənfidir", - Rusiya səfiri qeyd edib. O vurğulayıb ki, söhbət Ermənistanın ona uyğun variantı seçmək suveren hüququndan gedir.

Fevralın 12-də Ermənistan parlamenti ölkənin Aİ-yə qəbulu prosesinin başlanması ilə bağlı qanun layihəsini birinci oxunuşda təsdiqləyib. Yekun qərarın verilməsi üçün ölkədə referendumun keçiriləcəyi gözlənilir. Eyni zamanda Ermənistan hakimiyyəti Aİİ-dən çıxmaq planlarını da istisna edir. Rusiya prezidentinin mətbuat katibi Dmitri Peskov bildirib ki, Ermənistanda Avropa İttifaqına istiqamətlənmənin ölkəyə “əlavə dividendlər” gətirəcəyinə inanan siyasi qüvvələr var.

Kopırkin hesab edir ki, Ermənistanın təhlükəsizliyinin təminatı Qərb qüvvələri deyil, Rusiya Federasiyasının hərbçiləri və sərhədçiləridir. “Rusiya bazası burada qalır, sərhədçilərimizin mövcudluğu prinsipial olaraq dəyişməyib...”. Hərbi-texniki əməkdaşlıq məsələsi Ermənistan-Rusiya münasibətlərinin gündəmində qalır. Rusiyanın 102-ci hərbi bazası və sərhədçilərinin olması Qərb qüvvələrinin vədlərini deyil, Ermənistanın təhlükəsizliyini təmin edir: “Mən bildiyimə görə, heç kim Ermənistana Rusiya-Ermənistan münasibətlərində olduğu kimi heç bir Qərb təhlükəsizlik zəmanəti verməyib. Hər halda mən heç bir sənəd və ya ifadə görməmişəm. Təhlükəsizlik və hərbi-siyasi alyans sahəsində əməkdaşlığımızın əsas komponentləri toxunulmaz olaraq qalır. Rusiya bazası burada qalır, sərhədçilərimizin mövcudluğu prinsipial olaraq dəyişməyib və bu, Ermənistan rəhbərliyi tərəfindən kifayət qədər müsbət qiymətləndirilir”.

Səfirin sözlərinə görə, hərbi-texniki əməkdaşlıq məsələsi Ermənistan-Rusiya münasibətlərinin gündəmində qalır. “Mövcud vəziyyət proseslərə müəyyən təsir göstərir, lakin bizdə bu sahədə çox böyük məlumat toplanmışdır”, o əlavə edib. Kopırkin vurğulayıb ki, Rusiya tərəfində mövcud olanı qorumaq üçün siyasi iradə var. Bundan əvvəl İrəvan Rusiya Federasiyasından pulu ödənilmiş silahları hələ almadıqlarını, lakin bu məsələni tərəfdaşlıq şəraitində həll etməyə hazır olduqlarını bildirmişdi. Ermənistan hakimiyyəti də silah alışlarını diversifikasiya etmək niyyətində olduqlarını bəyan edib. Xüsusilə, respublika müdafiə sektorunda Hindistan və Fransa ilə fəal əməkdaşlığa başlamışdır.

Kremlin Ukrayna və Ermənistanda məqsədi eynidir

Rusiyada Zelenskini öz marionetləri ilə əvəz etməyə can atırlar. Onlar Ermənistan üçün də eyni şeyi istəyirlər. Ukrayna Müdafiə Nazirliyinin Baş Kəşfiyyat İdarəsinin bəyanatı ilə yəqin ki, hər kəs artıq tanışdır. Bildirilib ki, Ermənistanın informasiya məkanında, xüsusən də Telegram kanallarında Ukrayna Müdafiə Nazirliyinin Baş Kəşfiyyat İdarəsini Azərbaycanla Ermənistan arasında silahlı münaqişənin başlanmasına ilham vermək və ya onu asanlaşdırmaq cəhdində ittiham edən saxta məlumatlar yayılır. Dezinformasiyaçılar “bəraət qazandırırlar” ki, yeni Azərbaycan-Ermənistan müharibəsi Rusiyanı “ikinci cəbhə” açmağa, deməli, hərbi qüvvələrini dağıtmağa məcbur edəcək ki, bu da Ukraynanın xeyrinə olacaq. Məlumat əməliyyatına əsas kimi Ukrayna Müdafiə Nazirliyinin Baş Kəşfiyyat İdarəsinin Ukrayna müdafiə nazirinin müavini İvan Qavrilyuka ünvanladığı iddia edilən saxta hesabat dayanıb. Yayılan vərəqdə bir sıra kobud səhvlər var və Ukraynanın rəsmi sənədlərinin icrası tələblərinə cavab vermir, deyə məlumatda bildirilir.

Xüsusilə vurğulanır ki, bu informasiya əməliyyatının həyata keçirilməsi Ukraynanı nüfuzdan salmaq, Ukrayna-Ermənistan və Ukrayna-Azərbaycan münasibətlərini pisləşdirmək məqsədi daşıyır ki, bu da ilk növbədə işğalçı Rusiya dövləti üçün faydalıdır. Və bu qənaətlə razılaşmamaq mümkün deyil. Rusiya həmişə çalışıb, çalışır və gələcəkdə də çalışacaq ki, Ukraynanı gözdən salsın, onun zəifləməsinə nail olsun.

Təəccüblü deyil ki, Rusiya xüsusi xidmət orqanları bu dəfə Ukraynanı Ermənistanla Azərbaycan arasında yeni müharibənin qızışdırılmasında günahkar kimi təqdim etməyə çalışıblar. Bu saxtakarlığın müəllifləri Ukraynanın sadəcə olaraq regionumuzdakı vəziyyətə təsir etmək imkanının olmadığını gözdən qaçırırlar. Ermənistan mətbuatı yazır: “Bəli, görünə bilər ki, Ermənistanın dəstəyi hiss olunmur, lakin Kiyevdə Ukrayna rəhbərliyi çox yaxşı bilir ki, bizim ölkənin başında məhz eyni demokratik qüvvələr dayanır. Baş nazir Nikol Paşinyan və prezident Vladimir Zelenski güclü və qarşılıqlı hörmətə əsaslanan münasibətlər qurublar. Vaxt gələcək ki, biz hamımız ölkəmizin Ukraynaya dəstəyinin daha bariz nümunələrini görəcəyik. Və biz Ukraynaya minnətdarıq ki, üç ildən artıqdır ki, Rusiyanın qanlı ordusuna müqavimət göstərir. Ukrayna bir milyona yaxın rus əsgərini, 10 mindən çox tankı, 21 mindən çox zirehli texnikasını, 370 təyyarəsini və 331 helikopterini məhv edib. Bu, nəhəng bir qüvvədir, böyük bir ordudur. Və bütün bunların onda biri ölkəmizə qarşı yönəlsəydi belə, Ermənistan üçün dövlətçiliyin itirilməsi təhlükəsi aşkar olardı. Üstəlik, belə bir ssenari reallaşarsa, Gümrüdəki Rusiya hərbi bazası və Rusiya təbliğatının hər hansı saxtakarlığının yayılmasında fəal iştirak edən eyni “beşinci kolon” da ona qoşulacaq. Hakimiyyət qazanmaq üçün hər şeyə hazırdırlar. Nə Ermənistanın demokratiya yolundan dönməsi, nə də ölkənin faktiki müstəqilliyini itirməsi”.

Bəli, məhz buna görə də Moskvanın göstərişi ilə “beşinci kolon”un nümayəndələri Rusiyanın işğalı altında olan Ukrayna Donbasına səfərlər ediblər. Bu, həm də İrəvanla Kiyev arasında münasibətlərdə çat yaratmaq işinin tərkib hissəsi idi. Ukrayna tərəfi də bu təxribatın arxasında hansı gücün dayandığını anlayıb. Ukrayna hazırda çətin günlər yaşayır. Həm də ona görə ki, Birləşmiş Ştatlar yeni prezidenti Donald Trampın dövründə ABŞ-ı böyük gücə çevirən ənənələrdən çox açıq şəkildə ayrılıb. Artıq Donald Trampın maliyyə maraqlarını Vladimir Putinin ətrafı ilə uzun və möhkəm bağladığına dair çoxlu sübutlar var.

ABŞ Nümayəndələr Palatasının spikeri Mayk Conson deyib ki, Ukrayna prezidenti Vladimir Zelenski “təşəkkür əlaməti olaraq özünü toparlayıb danışıqlar masasına qayıtmalı, yoxsa başqası ölkəyə rəhbərlik etməlidir”. O, Kreml təbliğatının əsas povestini demək olar ki, sözbəsöz təkrarlayıb. Rusiyada da Zelenskini öz marionetləri ilə əvəz etməyə can atırlar. Onlar digər postsovet ölkələri üçün də eyni ssenarini tətbiq etməyi istəyirlər. Ona görə də bütün ölkələr gələcəyi naminə birləşməlidir.

Köçəryan-Sarkisyan savaşı

Ermənistanda son 3-4 ildə müxalifətin bu qədər aktiv etirazı və hücumları olsa da Paşinyan hökuməti 2021-ci ildə keçirilən növbədənkənar parlament seçkilərində nəinki ayaqda qala bildiyi, hətta qalib gəldi. Və bununla bir çox xarici, hətta yerli ekspert və medianı təəccübləndirdi. Deməli, Ermənistanın 44 günlük müharibədəki məğlubiyyətini Paşinyanın ayağına yazan ermənilərin sayı azdır, yoxsa başqa nəticələr ortaya çıxardı. Ona görə də Paşinyan nəinki ölkəni idarə etməkdə davam edir, əksinə, mövqeyini daha da möhkəmləndirib. Bəs bu, niyə baş verdi?

Bu sualın cavabı zahirdədir - hər şey Krılovun nağılındakı klassik qu quşu, xərçəngkimi və pike bənzəyən müxalifətin sıralarındakı ixtilafdır. Ermənistanda bəzi insanlar çoxdan şübhələnirdilər ki, indiki hakimiyyətin əsas rəqibləri - Köçəryanla Sarkisyan arasında qara pişik qaçır. Belə olmasaydı, müxtəlif bloklarla növbədənkənar seçkilərə getməzdilər. Axı məntiq özü onlara deyirdi ki, bir yumruqda birləşmək və Paşinyanı birlikdə əzməyə çalışmaq lazımdır. Amma yox – onlar öz aralarında razılığa gələ bilmədilər, 44 günlük müharibədən sonra və 2021-ci il seçkiləri ərəfəsində onlara çox yaxın görünən portfelləri bölə bilmədilər. Nəticədə Köçəryanla Sarkisyan arasında ziddiyyətlər sağlam düşüncədən üstün oldu və onlar seçkilərdə məğlub oldular. Və bu gün parlamentdə jurnalistlərlə söhbətində Köçəryanın “Ermənistan” blokunun deputatı Aqnessa Xamoyan nəhayət, bəzilərinin çoxdan şübhələndiyi şeyi – Robert Sedrakoviç və Serj Azatoviç, yumşaq desək, bir-biri ilə anlaşa bilmədiklərini söylədi.

Robert Köçəryan mətbuat konfransı verir, ondan sonra üçüncü prezident Serj Sarkisyanın tərəfdarları olan Erməni Milli Konqresi tərəfindən həyəcanlı qiymətləndirmələr səsləndirilir. Armen Aşotyanın cavabı gəlir ki, bu artıq rəsmi cavabdır, çünki o, Ermənistan Respublikaçılar Partiyasının sədr müavinidir. İkinci prezidentin aparat rəhbəri müsahibəsi zamanı mahiyyət etibarı ilə ikinci prezidentin və komandasının 2018-ci ildən sonra danışmadığı mötərizəni açıb, çünki bir-birini vurmamaq barədə centlmen razılaşması var idi ki, bu da müşahidə olunurdu. Yəni, 2018-ci ildə hakimiyyət dəyişikliyi çərçivəsində keçmişi xatırlamamaq, hakimiyyət dəyişikliyindən əvvəl yaranmış bir sıra məsələlərə toxunmamaq, Ermənistanı məhvə aparan hakimiyyətin olması reallığını qəbul etmək, bir-birinə zərbə vurmamaq və bu hakimiyyətə qarşı vahid meydanda, birləşmə deyil, komanda şəklində döyüşmək kimi bir centlmen razılaşması var idi. İndi isə 2008-2018-ci illərdə hakimiyyətin bütün təbliğat maşınının ikinci prezidentə qarşı işləməsi ilə bağlı sorğulara cavab olaraq, Aşotyan mahiyyətcə etiraf edir və deyir ki, bu, Robert Köçəryanın siyasətə qayıdışı ilə bağlı iddialar irəli sürdüyü üçün baş verib. Yəni sırf təhlükə hiss etdiklərinə, Köçəryanın qayıda biləcəyini düşündüklərinə görə öz əməllərinə haqq qazandırmağa başladılar. 2008-2018-ci illərdə ikinci prezidentə qarşı aparılan antitəbliğata haqq qazandırdılar.

Yəni, Köçəryanın 2008-ci ildə hakimiyyəti mahiyyətcə Sarkisyana təhvil verməsinə baxmayaraq, üçüncü prezident hakimiyyətdə olduğu illər ərzində sələfindən qorxurdu. Sarkisyan hakimiyyəti möhkəm tutmuşdu və bunu heç kimlə, xüsusən də Köçəryanla bölüşmək fikrində deyildi. Bu, ikinci prezidentin Sarkisyanın əsas məqsədi ikinci prezidentlik müddəti başa çatdıqdan sonra hakimiyyətdə qalmaq olan konstitusiya islahatından narazılığını izah edir. Sarkisyan sistemli şəkildə Ermənistanın siyasi meydanını Köçəryanın himayədarlarından təmizlədi. 2016-cı ilin aprel müharibəsindən sonra Sarkisyanın hərbi idarədən uzaqlaşdırdığı müdafiə naziri Seyran Ohanyan olub. Eyni zamanda Sarkisyan ailəsinin nəzarətində olan mətbuatda Köçəryana qarşı təbliğat aparılıb. Ancaq bunun artıq heç bir əhəmiyyəti yoxdur. Köçəryanla Sarkisyan istədikləri qədər yelkəni dəyişdirə bilərlər.

Ermənistanın ikinci və üçüncü prezidentlərinin elə qanlı izi, elə korrupsiya cığırı var ki, onların hakimiyyətə qayıdışı həmişəlik bağlıdır. Məhz buna görədir ki, onlar bütün bu illər ərzində Paşinyanı devirə bilməyiblər. Köçəryanın ətrafı tərəfindən Sərkisyana zərbə endirmək əmri verilən xanım hələ də anlamırdı ki, 2018-ci ildə ermənilər Paşinyan üçün yox, ikinci və üçüncü prezidentlərə nifrət etdikləri üçün küçələrə çıxıb. Köçəryanla Sarkisyan ölkəni və xalqı uçuruma aparıb. Ölkə dəyişikliklərə, korrupsiyadan və köləlikdən azad olmaq istəyirdi. Bu gün Köçəryanın və Serjikovun tərəfdarları bir-birinə istədikləri qədər palçıq ata bilirlər. Onlar nə qədər çox baş əysələr, erməni cəmiyyətinin bu rüsvayçı keçmişdən əbədi olaraq xilas olmaq istəməsi bir o qədər məntiqli olur.

V.VƏLİYEV