İsa Məsih realda necə görünürdü? Alimlərdən yeni kəşf

Alimlər İsa Məsihin hansı millətdən olduğunu, göz və saç rəngini, həmçinin necə geyindiyini açıqlayıblar.

Lent.az xarici mediaya istinadla xəbər verir ki, tarixçilərin fikrincə, İsa tez-tez düzgün təsvir olunmur — ona heç vaxt ola bilməyəcək cizgilər verilir. Bununla belə, onun görünüşünə dair bəzi detallar reallığa yaxındır. 

İsa əslində necə görünürdü - onun saqqalı və uzun saçları olubmu?

İsanı çox vaxt çiyinlərinə qədər qəhvəyi saçlı və qalın saqqallı təsvir edirlər, halbuki bu, İsanın tarixi şəxsiyyətinə dair bilinənlərə uyğun gəlmir. Alimlərə görə, İsanın hansı millətdən olması haqqında daha dəqiq fikir demək mümkündür: böyük ehtimalla o, etnik yəhudi idi. Bu isə o deməkdir ki, onun saçları və saqqalı qəhvəyi və düz deyil, daha çox qara və qıvırcıq olub. İsanın niyə uzun saç daşıdığı məsələsində fikir ayrılığı var - bəzi mütəxəssislər onun kifayət qədər qısa saç və saqqal saxladığını düşünür.

Eramızın I əsrində, İsanın yaşadığı dövrdə romalılar adətən üzlərini qırxırdılar. Amma İsanın saqqal saxlaması ehtimal edilir - həmin dövrün Roma sikkələrində yəhudi əsirləri qısa qıvırcıq saqqallı təsvir edilib. London Kral Kollecinin xristianlıq tarixi professoru Coan Teylor qeyd edir ki, qədim yəhudilikdə uzun saç və uzun saqqal xüsusi bir nəzirə işarə edirdi - belə adamlar şərab içməzdi. “İsa isə, əksinə, çox içməkdə ittiham olunub, yəni o, belə bir nəzir tutmamışdı”, - deyir mütəxəssis.

Bununla belə, ən erkən İsa təsvirlərinin bəzilərində o, səliqəli görünür. Məsələn, Suriyada məhv olmuş Dura-Europos şəhərindəki kilsədə tapılmış III əsrin birinci yarısına aid rəsmlərdə İsa üzü qırxılmış, yaxadan xeyli yuxarı kəsilmiş saçlarla təsvir olunub. Amma professor Coan Teylor qeyd edir ki, bu xüsusiyyətlər daha çox həmin dövrün modasını əks etdirir, çünki I əsrdə kişilərdə uzun saç “xeyli namünasib” sayılırdı.

IV əsrə gəldikdə isə İsanın obrazı dəyişir - rəssamlar onu uzun saç və saqqalla çəkməyə başlayırlar. Şeffild Universitetindən müqəddəs mətnlər üzrə tədqiqatçı doktor Meredit Uorren bildirir ki, bu, rəssamın məqsədindən asılı idi: “Əgər İsanı “yaxşı çoban” anlayışı ilə bağlamaq və ya onu Dionis və ya Apollon kimi Roma tanrıları ilə paralelləşdirmək istəyirdilərsə, onda o, uzun saçla təsvir olunurdu; eyni şey əgər onu filosof kimi göstərmək istəyirdilərsə, saqqalı daha uzun olurdu”. Sonralar İsa Həmişə Yaşayan Yaradan kimi təsvir edilməyə başlayanda, onun obrazı Zeusun obrazına yaxınlaşdırıldı - saqqallı və uzun saçlı.

İsa Bibliyada necə təsvir olunub — gözlərinin və dərisinin rəngi nə idi?

Bibliyada İsanın zahiri görünüşü barədə çox məlumat yoxdur. Amma mövcud bioqrafik məlumatlara əsasən, mütəxəssislər onun bəzi üz cizgilərini bərpa etməyə çalışıblar - bu da İsanın gözlərinin rənginə və dərisinin rənginə dair təsəvvür yaradır.

Doktor Uorrenin sözlərinə görə, İsanın dərisi yerli əhali kimi tünd, gözləri qəhvəyi olub. O, 40 yaşına çatmadan vəfat edib. Var-dövlətli olmayıb və çox vaxtını açıq havada keçirib, bu səbəbdən üzündə ehtimal ki, qırışlar olub. Əlləri və ayaqları isə ehtimal ki, sərt və qabar olub.

Bibliyada İsanın zahiri ilə bağlı nadir məlumatlardan biri onun qeyri-cazibədar olmasıdır. Gethsemani bağında əsgərlər onu tutmağa gələndə izdihamdan ayırd etmək üçün Yəhudanın öpüşünə ehtiyac duyublar. Eləcə də, Yəhya İncilində Məcdəlli Məryəm dirilmədən sonra İsanı bağbanla səhv salır. Bu faktlar tədqiqatçılara görə göstərir ki, İsa öz dövrünün adi bir insanı kimi görünürdü, gözəçarpan cizgiləri olmayıb.

Doktor Uorrenin fikrincə, İsanın mümkün görünüşü haqqında ən yaxşı təsəvvürü misir mumiyalarının portretləri verir. Bu təsvirlər eramızın 80–120-ci illərinə aiddir — təqribən İsanın yaşadığı dövrə və bölgəyə uyğun. Bu portretlərdə günəşə yanmış dəri, tünd gözlər, qısa qıvırcıq saçlar və səliqəli saqqal saxlayan kişilər təsvir olunub — bu isə Misir, Fələstin və İsrail ərazisində yaşayan insanlar üçün xarakterikdir.

2015-ci ildə tibbi rəssam Riçard Niv məhkəmə-tibbi rekonstruksiya metodları ilə yəhudi kişinin üz cizgilərini bərpa edib: ortaya çıxan portretdə geniş üz, tünd gözlər, qalın saqqal və qısa qıvırcıq saçlar, eləcə də günəşdə yanmış dəri təsvir edilib — bu, Galileya ərazisində yaşayan yəhudilər üçün tipik sayılırdı. Bu rekonstruksiya İsanın hansı üz cizgilərinə malik ola biləcəyinə dair ən real təsəvvürlərdən biridir.

İsanın boyu nə qədər idi və o, nə geyinirdi?

İsa ilə bağlı heykəllərdə və rəsmlərdə ən qəribə daimi xüsusiyyətlərdən biri onun tez-tez qarın əzələləri ilə təsvir edilməsidir. Bu qəribə görünsə də, mütəxəssislər deyirlər ki, əgər İsanın həyat tərzini nəzərə alsaq, bu, tam əsassız deyil. “İsa öz missiyası zamanı çox yeriyirdi və peşə etibarilə dülgər və ya tikinti işçisi idi, yəni fəaliyyətsiz həyat yaşamırdı. O və şagirdləri əsasən qonaqpərvərlik və mərhəmətlə dolanır, yeməyi bölüşürdülər, yəni məncə, çox yemirdilər. Mən onu əzələli yox, daha çox arıq və yığcam görürəm”, — deyir professor Teylor.

Bu isə o deməkdir ki, qarın əzələləri olan İsa heykəlləri bəlkə də reallıqdan tam uzaq deyil. Amma xaç üzərində əzələli biseps və döş əzələləri ilə təsvir edilən İsa gerçəkliyə uyğun deyil. Ayaqla səyahət edən və az qidalanan bir insanın xüsusi dərəcədə muskul yığması çətin idi. Boyu barədə dəqiq məlumat yoxdur, amma tədqiqatçılar təxmini 170 sm olduğunu güman edirlər.

İsanı çox vaxt ayaqlarına qədər uzanan uzun ağ libasda təsvir edirlər. Halbuki I əsr Yəhudeyasında belə paltar qadınlara aid idi. Bu bölgənin kişiləri iki hissədən ibarət, beldən bağlanan yundan hazırlanmış qısa tunika geyinirdilər, altına isə nazik kətan tunika taxırdılar. Toga geyinməyə yalnız Roma vətəndaşlarına icazə verilirdi, amma İsa ehtimal ki, soyuqdan qorunmaq üçün himation adlı qalın yun örtük geyinib.

İsanın geyimi ilə bağlı müasir təsvirlərdə doğru olan yeganə detal Yəhudeyada həmin dövrdə hamının dəri sandallar geyinməsidir. Arxeoloqlar Həzrət dənizi mağaralarında və Masada qalasında I əsrə aid sandallar tapıblar. Bu sandallar çox sadə idi: altlıq qalın dəri qatlarının tikilməsi ilə hazırlanırdı, üst hissə isə barmaqların arasından keçirilən dəri qayışlardan ibarət idi.

Həmçinin rəsmlərdə İsa çox vaxt ağ paltarın üzərində qırmızı və ya mavi plaşda göstərilir. Arxeoloji tapıntılar göstərir ki, insanlar həmin dövrdə həqiqətən də naxışlı və parlaq paltar geyinirdilər, lakin İsanın geyiminin daha sadə olması ehtimal edilir. “O dövrdə bir çox paltarlar parlaq rənglərlə boyanırdı, amma daha kişiyə yaraşan sayılan geyimlər ya solğun rənglərdə, ya da boyasız olurdu”, - deyir professor Teylor.

Teylorun sözlərinə görə, xarici görünüş və paltarın mənası vardır və İsa bunu açıq ifadə etmişdi: o, öz adı ilə göndərilənlərə yalnız bir tunika və səndəl geyinməyi, pul götürməməyi tapşırmışdı - qaçqınlar kimi, köməyə ehtiyacla kəndə gələnlər kimi. Böyük ehtimalla o özü də son dərəcə sadə geyinirdi.