Kompostdan istifadə zamanı həm orqanik məhsul əldə edilir, həm də torpağın strukturu yaxşılaşır AZƏRTAC

Ağdam, 7 dekabr, Tahir Ağaməmmədov, AZƏRTAC

Dünyada üzvi gübrələrdən istifadə edilməklə orqanik kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalına üstünlük verilir. Bu istiqamətdə daha çox tətbiq olunan üzvi gübrələrdən biri kompostdur.

Aqrar elmlər üzrə fəlsəfə doktoru Bəhruz Nəzərov AZƏRTAC-ın bölgə müxbirinə kompost, onun təsərrüfat əhəmiyyəti, hazırlanması haqqında danışıb.

Mütəxəssis bildirib ki, əsasən üzvi tullantılardan (tökülən ağac yarpaqlarının, digər bitki qalıqlarının, eləcə də tərəvəz və meyvə qalıqlarının, çay-kofe tullantılarının və s.) toplanaraq kompost hazırlanması əkinəyararlı torpaqlarımın tərkibinin yaxşılaşdırılması, humusun miqdarının artırılması istiqamətində atıla biləcək ən uğurlu addımlardandır. Kompost əldə etmək üçün bioloji parçalana bilən materiallardan istifadə edilməlidir.

Kompost torpağı zənginləşdirir, nəm saxlamağa kömək edir, bitki xəstəliklərinin və zərərvericilərinin qarşısını alır. Kimyəvi gübrələrə ehtiyacı azaldır. Mineral gübrələrin baha olması və onun tətbiqi zamanı mineral gübrə qalıqlarının əldə olunan məhsulda toplanması üzvi gübrələrdən daha çox istifadəni şərtləndirir.

Bitki kompostun tərkibində olan qida maddələrini daha tez mənimsəyir. Həmçinin kompost torpaqda olan mikroorqanizmlərin həyat fəaliyyətini gücləndirir ki, bu da torpağın fiziki və mexaniki tərkibinin yaxşılaşmasına səbəb olur. Torpaqların hava və su rejimini yaxşılaşdırır. Kompostdan istifadə torpaq üzvi maddəsinin miqdarını artırır, onu külək və su eroziyasına qarşı davamlı edir. Bitkilərin xəstəlik və ziyanvericilərə qarşı davamlılığı (immuniteti) yüksəlir, meyvə və tərəvəzlərin dad keyfiyyəti, saxlanma müddəti xeyli artır. Kompostun tətbiqi ilə alınmış məhsul tamamilə ekoloji təmiz məhsul hesab olunur. Beləliklə, ətraf mühitin çirklənməsinin qarşısı da alınır.

Bəhruz Nəzərov qeyd edib ki, hər bir fermer kompostu öz təsərrüfatında hazırlayıb tətbiq edə bilər. Kompostu quyuda və ya qıraqları bərkidilmiş torpaq üstü topalarda hazırlamaq olar. Ən yaxşı üsul qıraqları 1,0 – 1,5 metr hündürlükdə bağlanmış topalarda hazırlamaqdır. Topanın həcmi minimum 2-3 kubmetr olmalıdır. Kompost hazırlanacaq yer səthinə 20-25 santımetr qalınlığında küləş və ağac ovuntusu tökmək məsləhətdir. Daha sonra bu təbəqənin üzərinə qarışıq olaraq və ya lay-lay şəklində olmaqla kompost hazırlanacaq materiallar tökülür. Bu materiallara kompostun alınmasını tezləşdirmək üçün mütəmadi olaraq su əlavə olunur. Nəmlik mikrobioloji prosesləri və üzvi qalıqların parçalanmasını tezləşdirir. Eyni zamanda, ən azı 10 gündən bir olmaqla, qarışdırmaq da lazımdır ki, kompost tez ərsəyə gəlsin. Tam hazır kompost 2-3 aya başa gəlir.

Mütəxəssis orqanik gübrələrdən istifadə üçün maarifləndirmə işlərinin aparılmasının əhəmiyyətini vurğulayaraq deyib: “İnsanlar arasında maarifləndirmə tədbirləri həyata keçirilməlidir ki, üzvi qalıqların atılmaması, onların toplanaraq yararlı məhsula çevrilməsi və üzvi gübrə olaraq əkinlərimizə xeyir verməsi üçün kompost hazırlanması işində aktivlik nümayiş etdirsinlər. Kompostdan istifadə olunarsa, həm orqanik kənd təsərrüfatı məhsulları əldə edilər, həm də torpağın strukturu yaxşılaşar”.