Konstitusiya və Suverenlik: Müasir Azərbaycan dövlətçiliyinin hüquqi təməli

12 noyabr yalnız bir rəsmi gün deyil, bu gün müstəqil Azərbaycanın hüquqi-dövlət quruculuğunun, əsas hüquqi sənədinin Konstitusiyasının, xalq və dövlət münasibətlərindəki yerinin yenidən xatırlanmasıdır. Azərbaycanın müasir tarixində Konstitusiya yalnız kağız üzərindəki norma deyil, onun altında dayanan suverenlik iradəsi, milli azadlıq, dövlətçiliyin möhkəmlənməsi durur. 2025-ci il isə bu baxımdan xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Dövlət başçısı cənab Prezident İlham Əliyevin sərəncamı ilə “Konstitusiya və Suverenlik İli” elan edilmişdir. 1995-ci ilin 12 noyabrında Azərbaycanın yeni Konstitusiyası xalqın səsi ilə təsdiqləndi. Ulu Öndər Heydər Əliyev bu prosesdə mərkəzi rol oynadı. Məhz onun rəhbərliyi altında hazırlanmış layihə “müstəqil Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası” kimi qiymətləndirildi. Heydər Əliyev çıxışlarında bildirmişdir: “Bu gün biz ictimaiyyət qarşısında və dünya birliyi qarşısında bir bəyanat verə bilərik, biz öz müstəqil Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasını hazırlamışıq.” Bu ifadə onun üçün Konstitusiyanın yalnız hüquqi norma yox, milli iradənin ifadəsi olduğunu göstərirdi. Ulu öndər həmçinin vurğulayıb ki, Konstitusiya demokratik, sekulyar və hüquqi dövləti əsaslandırır. Ulu öndər Heydər Əliyevin bu yanaşması, yalnız dövlət strukturlarının qurulmasına yox, Əsas Qanuna hörmətin formalaşmasına yönəlmişdi. Beləliklə, Ulu öndər Heydər Əliyevin siyasətində Konstitusiya xalqın səsi, dövləti dayandıran hüquqi baza, gələcək nəsillərin təminatı idi. Cənab Prezident İlham Əliyev dövründə hüquqi-dövlətçilik sahəsində yeni mərhələlərə keçid aparıldı. 2025-ci ilin “Konstitusiya və Suverenlik İli” elan edilməsi bu məqamların simvolik təsdiqidir. Sərəncama əsasən: “2025-ci ili Azərbaycan Respublikasında Konstitusiya və Suverenlik İli’ elan etmək haqqında” göstəriş verilmişdir. Bu addımın əsas mesajı budur. Müstəqillik, suverenlik, əsas qanunun ruhu. Bu gün sadəcə keçmişin uğuru deyil, gələcəyin təməli olaraq qəbul edilir. Konstitusiyada dövlət müstəqilliyinin, suverenliyin əsas vəzifələri ifadə olunub və bu vəzifələrin tam icrası Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün bərpası ilə bir mərhələyə qədəm qoyub. 2025-ci il həm də Konstitusiyanın qəbul edilməsindən 30 il tamam olduğu ildir. Cənab Prezident İlham Əliyev həmçinin Konstitusiyaya əsaslanan dövlət idarəçiliyi sistemini vurğulamışdır. “Biz müstəqilliyimizi bərpa etmişik və bu müstəqillik Konstitusiyamızda öz ifadəsini tapıb.” Beləliklə, cənab Prezident İlham Əliyevin siyasətində Konstitusiya yalnız qanun kitabında yerləşən norma deyil, dövlətçiliyin fəaliyyət mexanizmi, suverenliyin rəmzi və xalqa verilmiş bir vədə çevrilmişdir. Konstitusiya Azərbaycan Respublikasının hüquqi-dövlət strukturunun təməlini qoyur. Məsələn, onun I maddəsində bildirilir: “Azərbaycan xalqı öz taleyini azad şəkildə təyin edir” və “xalq suveren hüququnu referendum və millət vəkilləri vasitəsilə həyata keçirir.” Bu norma dövlət-xalq münasibətlərinin əsasıdır. Konstitusiya eyni zamanda dövlətin suverenliyi, ərazi bütövlüyü və vətəndaşların hüquq və azadlıqlarının təminatına yönəlmişdir. 2020-ci il və sonrakı dövrlər Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün bərpası, işğaldan azad edilmiş torpaqlarda Konstitusiya səlahiyyətlərinin tətbiqi ilə yadda qaldı. Sərəncamda bildirilir ki, “hüquqi olaraq Konstitusiyanın qüvvəsi azad edilmiş bütün torpaqlarda təmin edilmişdir.” Bu hal suverenliyin real olaraq təsdiqi deməkdir. Beləliklə, Konstitusiya sadəcə kağız üzərində norma olmaqla qalmayıb, onun tətbiqi və dövlət-xalq birliyinin əsası halına gəlmişdir. Konstitusiyanın 30 illik yubileyi şübhəsiz ki, qeyd edilməli olan hadisədir. Lakin bununla yanaşı, qarşıda duran vəzifələr də az deyil. B Konstitusiya normlarının real həyata çevrilməsi, vətəndaşların hüquq və azadlıqlarının təcrübədə təminatı,Dövlət strukturlarının şəffaflığı və demokratik idarəçiliyin möhkəmləndirilməsi. Suverenliyin qorunması, xarici siyasətdə milli maraqların Konstitusiya prinsipləri əsasında həyata keçirilməsi, Gənc nəslə Konstitusiyanın əhəmiyyətinin, vətəndaşlıq məsuliyyətinin təbliği və hüquq mədəniyyətinin formalaşdırılması. Azad edilmiş ərazilərdə Konstitusiya səlahiyyətlərinin həyata keçirilməsi, orada dövlət quruculuğu prosesinin davamlılığı. Bu çağırışlar dövlət və vətəndaş arasında bağın gücləndirilməsi, hüquqi dövlətçilik anlayışının dərinləşdirilməsi, suverenliyin davamlı olaraq qorunması deməkdir. 12 noyabr Konstitusiya Günü bizə xatırladır ki, müstəqil Azərbaycan yalnız torpaq deyil, əsas hüquqi sənədlər, dövlət-vətəndaş münasibətləri və suveren iradə əsasında qurulub. Ulu Öndər Heydər Əliyevin Konstitusiyaya dair yanaşması, cənab Prezident İlham Əliyevin “Konstitusiya və Suverenlik İli” elan etdiyi 2025-ci il bunlar yalnız rəmzi addımlar deyil; hüquqi dövlətçiliyin, suverenliyimizin və milli azadlığımızın real ifadəsidir. İndi biz qarşıda gözdən keçirilə biləcək uğurlar və öhdəliklər yox, həmçinin gələcək üçün müəyyən edilmiş missiyalar görürük. Konstitusiya yalnız kiçik qanun kitabçası deyil. Bu, Azərbaycan dövlətinin və xalqının birliyinin, suverenliyinin, gələcəyinin rəmzidir. Öhdəmizdir ki, 12 noyabrı yalnız bayram kimi qeyd etməyək, onun altında yatan məzmunu, hüquqi suverenliyi, dövlət vətəndaş məsuliyyətini və milli inkişafı, gündəlik həyatımıza, idarəçiliyimizə və vətənpərvərliyimizə daxil edək.

Nicat İsmayılov

YAP Yasamal rayon təşkilatının fəal üzvü