Kosmosda çürüyən cəsəddə nə baş verir?

Yer orbitində təxminən 3 min ölü peyk və 34 min ədəd kosmik zibil olduğu təxmin edilir. Beləliklə, biz insanlar hara gediriksə, silinməsi çətin olan bir şəkildə izimizi buraxırıq.

News24.az Qaynarinfo-ya istinadən xəbər verir ki, Nebraska ştatının Omaha şəhərindəki Kreyqton Universitetinin fizika üzrə dosenti Cek Qabit deyir: "Kosmosda zibil problemi daha ciddidir, çünki onun çürüməsi və parçalanması daha çox vaxt aparır və uzun müddət ətrafda qalır".

Bəşəriyyət Aya qayıdıb və Marsı hədəflədikcə, daha çox insan kosmosa getdikcə, orada ölüm ehtimalı artır. Bu, belə bir sualı ağlımıza gətirir: Kosmosdakı cəsədlərə nə olacaq?

Bakteriyalar üzvi materialı parçalamaq üçün lazımdır və bu da çox vaxt oksigen tələb edir. Bəzi bakteriya növləri materialı oksigensiz və ya anaerob yolla parçalaya bilir, lakin bu, adətən baş vermir.

"Ağıl gələn sual budur ki, bu materialda nəyisə parçalamaq üçün kifayət qədər bakteriya varmı", deyə Qabit bildirib.

Kosmosda cəmi üç nəfər ölüb; Corc T. Dobrovolski, Vladislav N. Volkov və Viktor İ. Patsayev. Onların cəsədləri "Soyuz 11"də Yerə qaytarılıb və kosmosda çürüməyiblər. Halbuki onlar cürüsəydi, bədənlərində parçalanmağa imkan verəcək qədər bakteriya ola ola bilərdi. Bununla belə, kosmosda çürümə prosesi yavaş olur, çünki prosesi sürətləndirməyə kömək edəcək oksigen yoxdur və quru hava da çürüməni ləngidir.

Ancaq bir zibil parçası müzakirə mövzusu olduğunda təbii olaraq bakteriya ehtiva etmədiyi üçün çürümə prosesinin başlaması çətin olur. Bir maddə kosmosun vakuumunda üzürsə, aerob və ya oksigen tələb edən parçalanma baş verə bilməz, çünki atmosferdə oksigen çatışmazlığı var.

"Əsasən, çürümə baş versə də, daha yavaş baş verir", detə Qabit bildirib.

Qeyri-üzvi cisimlərin, məsələn, metal parçasının parçalanması kosmosda daha uzun çəkir. Qabit deyir ki, bəzi şeylərin çürüməsi və parçalanması üçün müxtəlif proseslər baş verə bilər, lakin bunların hamısı Yerdəkindən daha yavaş baş verir. Məsələn, kosmosda orbitdə fırlanan bir metal parçası varsa, çürümə prosesi zibilin kosmosda hansı nöqtədə üzməsindən asılı olacaq. Əgər dağıntı Yerlə Beynəlxalq Kosmik Stansiya arasındakı aşağı Yer orbitində olarsa, sürtünmə nəticəsində dağıntılar parçalanır. Sürtünmə olmasa, parçalanma da olmaz.

Dağıntılar saatda təxminən 29.000 kilometr sürətlə Yer ətrafında fırlanır və hava molekullarına elə sürətlə vurur ki, nəticədə parçalanır. Həmçinin həm də dünyanın yaxınına düşə bilər, burada həqiqətən yüksək sürətlə daha sıx bir atmosferə dəyir və daha sürətli yanmağa başlayır. Ancaq Yerdən daha uzaqda zibilləri parçalamaq üçün daha az sürtünmə var.

"Əslində siz təmiz vakuumda olduğunuz üçün obyektə dəyən atomlar yoxdur", deyə Qabit qeyd edib.

Bu nöqtədə cismin çürüməsi, parçalanması üçün günəşdən gələn radiasiya, ondan sovrulan günəş küləyinin hissəcikləri və bəlkə də bəzi kiçik meteorların dəfələrlə dağıntılara dəyməsi qalır, lakin bunların bir şeyi parçalaması üçün minlərlə il lazımdır. Və dərin kosmosa çatdıqdan sonra proses daha da yavaşlayır. Çünki indi günəşdən daha uzaqdasınız və bu da günəş radiasiyasını zəiflədir.

Nəticədə, kosmosda geridə qoyduğumuz (və ya bəlkə də önümüzdə) 34 min obyektin çoxu, çox güman ki, uzun illər orada qalacaq. Kosmosa səyahət edən bizlər üçün isə çürümə prosesi uzun sürəcək. Kosmik zibilləri minimuma endirmək yaxşıdır. Əks halda, kosmos tezliklə tam bir qarışıqlığa çevriləcək və bu zibillərdən biri ilə toqquşmaq çox asan olacaq.