Kriptovalyuta bazarında nə baş verir? Çöküşdən sonra yüksəliş, yoxsa... ARAŞDIRMA

İki həftəlik enişdən sonra kriptovalyuta bazarı bərpa olunmağa başlayıb: son bir həftə ərzində 20 ən böyük rəqəmsal aktivin dəyərini izləyən CoinDesk 20 indeksi təxminən 4% gəlir qazanıb. Ripple tərəfindən beynəlxalq köçürmələr üçün yaradılan kriptovalyuta XRP gəlirlərdə liderlik edib. Müsbət xəbərlərdən qaynaqlanan qiymət həftə ərzində 6,5%-dən çox artıb. Lakin, mütəxəssislər “Kommersant Investments”-ə rəylərində qeyd edirlər ki, bazarda narahatlıq və qeyri-müəyyənlik hələ də hökm sürür, buna görə də gələcək tendensiyalar qeyri-müəyyəndir.

Optimizm qayıdır

Oktyabrın əvvəlindən bəri bir neçə əhəmiyyətli eniş yaşayan və 3 aylıq ən aşağı səviyyəyə düşən kriptovalyuta bazarı tədricən itkilərini bərpa etməyə başlayıb. 20-27 oktyabr həftəsi ərzində CoinDesk 20 İndeksi 3,78% qazanaraq bazar ertəsi saat 12:00-a qədər 3842,68 bala çatıb. Alfa-Forex şirkətinin Müştəri Dəstəyi və Satış şöbəsinin müdiri Aleksandr Şnayderman qeyd edir ki, artım orta dərəcədə müsbət makroiqtisadi məlumatlarla dəstəklənib: ABŞ-da inflyasiya gözləntilərin altında idi və bu da FED-in yumşaq mövqeyinə ümidləri artırıb.

Əmək Statistikası Bürosunun məlumatına görə, sentyabr ayında istehlak qiymətləri indeksi 0,3%, illik inflyasiya isə 3% artıb. Reuters tərəfindən sorğu edilən analitiklər indeksin ay ərzində 0,4%, illik müqayisədə isə 3,1% artacağını gözləyirdilər.

Ekspertlərə görə, Donald Trampın Çinlə mümkün ticarət razılaşması ilə bağlı açıqlamaları nikbinliyi daha da artırıb. Bu, 2026-cı ildə inflyasiya risklərini azaldır və FED-in faiz dərəcəsinin endirilməsi şansını artırır. Bundan əlavə, CME məlumatlarına görə, Ethereum fyuçersləri son həftələrdə rekord səviyyəli açıq maraq gördü- təxminən 2,25 milyon müqavilə. Analitiklər hesab edir ki, bu, artan institusional tələbi göstərir və ETH-nin müvəqqəti olaraq Bitcoin-i üstələməsi ehtimalını artırır. CoinDesk-in məlumatına görə, son bir həftə ərzində Bitcoin-in qiyməti 3,47%, Ethereum-un qiyməti isə 3,09% artıb.

Diqqət mərkəzində

XRP-in dəyəri ötən həftə ərzində tarixi artıma liderlik edərək 6,56% artdı və 6339 dollara çatdı. Mədən proqram təminatı hazırlayan “Tehnobit” şirkətinin baş direktoru Aleksandr Peresiçanın sözlərinə görə, XRP-nin yüksəlişi layihə ilə bağlı bir neçə müsbət xəbərdən qaynaqlanıb. Ekspert qeyd edir ki, ötən həftə Ripple bank olmayan əsas broker Hidden Road-u 1,25 milyard dollara satın aldı və "institusional müştərilərə xidmət göstərən qlobal çoxaktivli əsas brokerə sahib olan ilk kriptovalyuta şirkəti" oldu.

Bundan əlavə, ABŞ-da ilk XRP spot birja ticarət fondu olan REX-Osprey XRP ETF, 18 sentyabrda istifadəyə verildiyi gündən bəri cəmi 5 həftə ərzində idarə olunan aktivlərdə 100 milyon dollardan çox vəsait topladı. "Bu, investorların Ripple ekosisteminin inkişafına olan ümidlərini əks etdirir",- deyə Peresiçan deyir. Ripple şirkətinin baş direktoru Bred Qarlinqhaus da öz növbəsində 24 oktyabrda bildirib ki, XRP şirkətin əməliyyatlarının mərkəzindədir və uzunmüddətli strategiyasının mərkəzində qalır.

Lakin, bu xəbər artıq XRP-yə daxil edilib, ona görə də yeni bir artım əlavə korporativ və ya makroiqtisadi təşviqlər tələb edəcək,- deyə Aleksandr Peresiçan bildirib. "Növbəti həftələrdə XRP-nin 2,50 dollara qədər korreksiyası daha çox ehtimal olunur. 3 dollar hədəfinə yalnız 3 ay ərzində çatmaq real görünür", - deyə analitik iddia edir.

Şübhəli perspektivlər

Mütəxəssislərə görə, daha geniş rəqəmli aktivlər bazarının da artım üçün əlavə təşviqlərə ehtiyacı olacaq. Belə ki, kripto bazarı “çəkic və zindan arasında” qalıb. Narahatlıq və makroiqtisadi qeyri-müəyyənlik onun güclü böyüməyə nail olmasına mane olur, ABŞ hökumətinin davam edən bağlanması və ABŞ ilə Çin arasında ticarət müharibəsi isə onu aşağı salır. FED-in faiz dərəcəsinin endirilməsi və artan risk iştahası Bitcoin və digər məşhur kriptovalyutaların qiymətinə müsbət təsir göstərir, lakin bu amillər artıq qiymətləndirilir.

Aleksandr Şnaydermanun fikrincə, kripto investorları FED bu həftə keçiriləcək iclasına diqqət yetirəcəklər: “FED sədri Jerome Powellin tonu növbəti 40 gün ərzində kripto bazarının və bütün riskli aktivlərin dinamikasını müəyyən edəcək. Tənzimləyicinin ritorikası yumşaq olarsa, bu, əksər kriptovalyutalar üçün artıma səbəb ola bilər”.

Şnayderman tövsiyə edir ki, investorlar Bitcoin üçün 112.000 dollar səviyyəsinə diqqət yetirməlidirlər: məhz bundan sonra 118.900 və 123.800 dollara yüksəliş başlaya bilər.

Bu arada, BitMEX kripto birjasının Biznes İnkişafı Direktoru Rafael Polanski xəbərdarlıq edir ki, kripto bazarı iki rəqabətli hal səbəbindən qarşıdakı ayda yüksək dəyişkənliyin davam etməsini gözləyə bilər. "Bir tərəfdən, bəzi investorlar Bitcoin-i təhlükəsiz sığınacaq aktivi və artan inflyasiyaya qarşı hedcinq kimi görürlər. Digər tərəfdən, kriptovalyutaları riskli aktiv kimi görməyə davam edən bazar iştirakçıları var. Tənəzzül və iqtisadi böhran qorxuları gücləndikdə, investorlar qızıl kimi təhlükəsiz sığınacaqlar axtararaq bütün riskli aktivlərindən qaçırlar"- ekspert bildirib.

Ekspertlərin proqnozuna görə, FED-in gözlənilən faiz endirimi fonunda kriptovalyutaların hedcinq aktivi kimi qəbul edilməsi, çox güman ki, üstünlük təşkil etməyə başlayacaq. Bu, Bitcoin qiymətini daha da yüksəldəcək. Onların fikrincə, dekabr ayına qədər BTC-nin 120.000-125.000 dollara, ETH-in isə 4.600-4.800 dollara qayıdacağını gözləyə bilərik

Elçin Bayramlı

Yazı Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyi ilə “Azad sahibkarlığın və liberal iqtisadiyyatın təşviqi” istiqaməti çərçivəsində hazırlanıb