Mahmud Abbasın planı qeyri müəyyəndir: Qəzza hələ də HƏMAS ın təsiri altındadır

Asif Nərimanlı: İsrail üçün Abbas HƏMAS-dan daha real aktordur

Yaxın Şərqdə baş verən son hadisələr fonunda Qəzza zolağının gələcək idarəçiliyi yenidən beynəlxalq gündəmə çıxıb. Fələstin Milli Administrasiyasının sədri Mahmud Abbasın Qəzzanı idarə etməyə hazır olduğunu bəyan etməsi bu istiqamətdə diqqət çəkən inkişaflardan biridir. “The Jerusalem Post” nəşrinin məlumatına görə Abbas bu prosesi təkbaşına deyil, beynəlxalq tərəfdaşların dəstəyi ilə həyata keçirməyə açıq olduğunu bildirib. Eyni zamanda o, İsraili Fələstin dövlətinin qurulmasına mane olmaqda və “bütün Fələstini məhv etməyə çalışmaqda” ittiham edib. Bu açıqlamalar həm bölgədəki güc mübarizəsinin yeni mərhələyə keçdiyini göstərir, həm də Qəzzanın siyasi taleyi ilə bağlı mövcud ssenariləri daha da aktuallaşdırır. Lakin yerli əhali arasında Abbas rəhbərliyinə olan zəif dəstək və HƏMAS-ın davam edən təsiri bu prosesin reallaşmasını qeyri-müəyyən vəziyyətdə saxlayır.

Siyasi şərhçi Asif Nərimanlı Qəzzanın gələcək taleyi və Mahmud Abbas idarəçili ilə bağlı Sherg.az-a danışıb:

"Qəzza bölgəsinin Mahmud Abbasın idarəçiliyinə verilməsi məsələsi daha əvvəl də gündəmə gəlmişdi. Qəzza müharibəsinin ilk mərhələsində ssenarilərdən biri HƏMAS-ın tamamilə neytrallaşdırılması və bölgənin Fələstin Muxtariyyətinin, yəni Mahmud Abbas rəhbərliyinin nəzarətinə verilməsi idi. Bu variant İsrail üçün də cəlbedici görünürdü. Çünki Mahmud Abbas hökuməti HƏMAS-la müqayisədə daha real və legitim siyasi aktor kimi qiymətləndirilir. İsrail bu rəhbərliklə işləməyi daha asan və münasib hesab edir. HƏMAS isə radikal təşkilat sayılır və İsrail onu birbaşa təhlükə kimi qəbul edir. Mahmud Abbasın son açıqlamaları həmin ssenarinin yenidən gündəmə gəlməsi kimi qiymətləndirilə bilər. Bu mövzunun yenidən aktuallaşmasının arxasında pərdəarxası diplomatik proseslərin olması da mümkündür. Çünki İsrail hələlik Qəzzada tam istədiyinə nail ola bilməyib. HƏMAS-ın dirənişi, bölgə əhalisinin ona dəstəyi və xüsusilə də ABŞ kimi əsas müttəfiqin Tramp administrasiyası dövründə belə İsrailin bütün planlarına tam dəstək verməməsi bu ssenarini yenidən aktuallaşdıra bilər".

Siyasi şərhçi İsrailin əsas hədəfinin Qəzzanı tam nəzarət altına almaq, "iki dövlət prinsipi"ni faktiki olaraq sıradan çıxarmaq və HƏMAS-ı tamamilə zərərsizləşdirmək olduğunu söyləyib:

"Müharibə başlayandan bu məqsədlə fəaliyyət göstərsə də, hələlik bu hədəflərinə tam çatmayıb. Bunun səbəbləri var HƏMAS-ın davamlı müqaviməti, Qəzza əhalisinin ona olan dəstəyi və beynəlxalq ictimaiyyətdə yaranan fikir ayrılıqlarıdır.

Mahmud Abbas hökumətinin məqsədi İsraili bölgədən çıxarmaq və ya ona qarşı açıq mövqe tutmaq deyil, əksinə, onlar situasiyaya uyğun mövqe sərgiləyirlər. Abbas rəhbərliyi görür ki, İsrail planlarını tam həyata keçirə bilmir və beynəlxalq arenada Qəzza ilə bağlı vahid mövqe yoxdur. Buna görə də o öz rolunu ön plana çıxararaq Qəzzada nəzarəti ələ keçirmək istəyir. Bu prosesdə İsrailin də maraqlı olması mümkündür. Çünki Mahmud Abbas rəhbərliyi HƏMAS-dan fərqli olaraq İsrail üçün daha loyal və qeyri-radikal bir struktur sayılır. İsrail belə bir rəhbərliklə işləməyi daha məqsədəuyğun hesab edir. Bu səbəbdən Təl-Əviv öz hədəflərinə tam çatmadığı təqdirdə, alternativ olaraq bu varianta dəstək verə bilər.

Lakin bu ssenarinin həyata keçəcəyini demək çətindir". 

Müsahibimiz Mahmud Abbas hökumətinin Qəzzada dəstəyinin zəif olduğunu qeyd edib:

"Bölgə əhalisi müharibənin və itkilərin ağırlığına baxmayaraq, hələ də HƏMAS-ı tam tərk etməyə, Mahmud Abbas rəhbərliyini dəstəkləməyə meylli görünmür. Bu səbəbdən məsələ hələlik qeyri-müəyyən və şübhəli bir proses kimi qalır".