Marsda hətta enişin belə qadağan olunduğu xüsusi zonalar var Orada nə gizlənir?

Marsda elə ərazilər mövcuddur ki, burada potensial real həyat gizlənə bilər və insanın müdaxiləsi bu həyatı məhv edə bilər. Məhz buna görə 1ırmızı planetdə bəzi zonalara eniş və hətta yaxınlaşmaq belə rəsmi şəkildə qadağan olunub.

Lent.az xarici mediaya istinadla xəbər verir ki, NASA və Çin Kosmik Agentliyi Marsda həyat izlərini fəal şəkildə araşdırsa da, “xüsusi regionlar” adlandırılan ərazilər var ki, elmi missiyalar üçün belə toxunulmaz sayılır. Bu bölgələr həm ən cəlbedici, həm də elmi baxımdan ən riskli zonalar hesab olunur.

Niyə bu ərazilər qadağandır?

1967-ci ildən qüvvədə olan BMT-nin Kosmos Müqaviləsinə əsasən, digər səma cisimlərinin Yer mikroorqanizmləri ilə çirkləndirilməsinin qarşısı alınmalıdır. Bu səbəbdən planetar mühafizə qaydaları tətbiq edilib. Məqsəd insanın təsadüfən Marsa Yer mənşəli həyat aparmasının və ya yanlış şəkildə “orada həyat var” nəticəsinə gəlməsinin qarşısını almaqdır.

COSPAR komitəsi “xüsusi regionlar” anlayışını müəyyən edib. Bunlar Marsda mikrob həyatının mövcud ola biləcəyi şəraitə malik ərazilərdir. Alimlərin fikrincə, bu zonalarda hətta tək bir Yer bakteriyası belə yaşamaq potensialına sahib ola bilər.

Bu zonalar harada yerləşir?

Hazırda müasir missiyalar üçün əlçatan olan heç bir ərazi rəsmi olaraq “xüsusi region” elan edilməyib. Lakin “qeyri-müəyyən regionlar” mövcuddur ki, gələcəkdə bu statusu ala bilərlər. Onların sırasında aşağıdakılar yer alır: yamaclardakı mövsümi tünd zolaqlar, bir vaxtlar su izləri hesab edilən sahələr; 11 kilometrdən artıq dərinlikdə mövcud olduğu ehtimal edilən yeraltı okeanlar;

Perseverance marsohodunun son vaxtlar mümkün biosiqnallar aşkar etdiyi ərazilər. Bu bölgələrin hamısı ya mikrob həyatı üçün uyğun ola bilər, ya da Yer çirklənməsi ilə asanlıqla qarışdırıla bilən izlər daşıyır.

Elm üçün təhlükə

Mütəxəssislər xəbərdarlıq edirlər ki, Yer mikrobları səbəbindən həyatın “səhv kəşfi” Mars elminə ciddi zərbə vura bilər. Kosmik sənayedə bəzən sterilizasiya tələblərinin yumşaldılması ilə bağlı fikirlər səslənsə də, alimlər bunu məsuliyyətsiz və təhlükəli yanaşma adlandırır.

Tədqiqatçılar vurğulayırlar ki, Yer üzündə Marsa bənzər ekstremal şəraitdə yaşaya bilən yeni həyat formaları daim kəşf olunur. Bu isə risklərin nə qədər real olduğunu göstərir.

Alimlərin fikrincə, insanlıq Yer mikroblarının Marsda yaşaya bilmədiyinə və onları mümkün mars mikroorqanizmlərindən dəqiq ayırd edə biləcəyinə tam əmin olmayana qədər, “xüsusi regionlar” toxunulmaz olaraq qalmalıdır.