Marsda müəmmalı zəlzələlər: Səbəbləri nədir? ARAŞDIRMA

İsveçrədən olan tədqiqatçılar müəyyən ediblər ki, güclü Mars zəlzələləri təkcə daxili geoloji proseslər deyil, həm də meteoritlərlə tez-tez toqquşma nəticəsində baş verir. Onlar bu qənaətə 2018-2022-ci illərdə Qırmızı Planetdə fəaliyyət göstərən "Mars InSight" seysmik stansiyasının məlumatlarını təhlil etdikdən sonra gəliblər.

Sfera.az xəbər verir ki, tədqiqatın nəticələri "Geophysical Research Letters" (GRL) jurnalında dərc olunub.

Dörd illik fəaliyyəti ərzində InSight 1300-dən çox seysmik hadisəni qeydə alıb. Əvvəllər hesab olunurdu ki, onların əksəriyyəti tektonik plitələrin hərəkəti və Marsın dərinliklərindəki daxili proseslərlə bağlıdır. Bununla belə, alimlər maşın öyrənmə alqoritmlərindən istifadə edib. Əldə edilmiş məlumatları Mars Reconnaissance Orbiter peykinin HiRISE kamerası ilə çəkilmiş planetin səthinin təsvirləri ilə müqayisə ediblər. Təhlil zamanı missiya dövründə peyda olan 123 yeni krater aşkar edilib. Bunlardan 49-u qeydə alınmış seysmik dalğalarla birbaşa əlaqəli olub. Bu sübut etdi ki, meteorit zərbələri Marsın seysmikliyində əvvəllər düşünüldüyündən daha böyük rol oynayır.

Meteoritlərin toqquşma tezliyi gözləniləndən daha yüksək olub.Belə ki, yeni hesablamalara görə, Marsda kosmik cisimlərlə toqquşmalar əvvəllər düşünüldüyündən 1,6-2,5 dəfə tez-tez baş verir. Bu o deməkdir ki, planetin səthi daim dəyişir və bu, onun strukturuna və relyefinə təsir göstərir.

Maraqlıdır ki, meteoritdən yayılan seysmik dalğalar təkcə yer qabığına deyil, həm də daha dərinə - Marsın mantiyasına nüfuz edir. Bu, alimləri planetin daxili quruluşunun və onun geoloji fəaliyyətinin əvvəlki modellərinə yenidən baxmağa məcbur edib.

Bu məlumatlar tədqiqatın vacibliyini bir daha vurğulayır.

Yeni tədqiqat təkcə Mars tektonikası haqqında anlayışı genişləndirmir, həm də mühüm praktiki təsirlərə malikdir. Elm adamları Marsa gedəcək missiyaları hazırlayarkən meteoritlərin onları vurma tezliyini nəzərə almalı olacaqlar, çünki bu hadisələr avadanlıqların və yaşayış məntəqələrinin təhlükəsizliyinə təsir göstərə bilər. Məlumatlar həmçinin Marsın və digər qayalı planetlərin, o cümlədən Yerin erkən yaşlarında təkamülünü aydınlaşdırmağa kömək edəcək.

Firuzə Əliyeva