Oyun asılılığının səbəbləri və zərərləri ARAŞDIRMA

10-15 il əvvələ qədər uşaqlarımıza “Səhərdən bayırdasan, bəsdir, evə gəl!” deyirdik.

İndi isə tam əksi vəziyyətlə qarşılaşırıq və bu cümləni deyirik: “Saatlarla o oyunu oynayırsan, çölə çıx, təmiz hava al!”. Hətta metroda yaşlı nəslin nümayəndələri də telefonun içinə həbs olaraq oyun oynayırlar.

Tribunainfo.az-ın araşdırmasına əsasən valideynlər belə bir fikirlə razı olacaqlar ki, oyun asılıları – uşaqlar, böyüklər saatlarla, hətta günlərlə kompüterdən, telefondan əl çəkə bilmir, və ya yalnız tualetə getmək üçün qalxırlar.

Oyun aludəçiləri ya çox nadir hallarda yemək yeyirlər, ya da oyun oynayarkən yeməyə üstünlük verirlər. Fiziki səy göstərmədikləri və çox az ünsiyyət qurduqları üçün yaxın gələcəkdə müxtəlif sağlamlıq problemləri ilə qarşılaşacaqlar.

Cəmiyyət olaraq içki və narkotik aludəçiliklərinə qarşı həssas olsaq da, təəssüf ki, oyun asılılığı kimi davranış asılılıqlarına eyni bağlılığı göstərə bilmirik. Belə hallarda valideynlər,
“Qoy bir az böyüsün”, “Zamanla yox olacaq”, “Tətildə oynasın, dərs başlayanda dayanacaq” kimi cümlələrlə vəziyyətin ciddiliyini dərk etmirlər.

Lakin, belə deyil. Mütəxəssislər bildirirlər ki, oyun asılılığı üçün psixoloji dəstək almaq vacibdir.

Oyun asılılığı: Kompüter, oyun konsolları və smartfonlar kimi cihazlar vasitəsilə oynanan oyunlara həddən artıq vaxt sərf etdiyinə görə; Bir insanın fiziki, sosial və emosional problemlər yaşamasına səbəb olan bir asılılıq olaraq təyin olunur. Bu asılılıq internet asılılığı kateqoriyasında qiymətləndirilir. Rəqəmsal oyunlara aludə olan fərdlərdə həm də vəsvəsə, özünü idarə etməmək, real dünya ilə mümkün qədər az ünsiyyət qurmaq kimi əlamətlər var.

OYUN BAĞLILIĞININ SƏBƏBLƏRİ

Kompüter, planşet və ya telefonda oyun asılılığının bir çox səbəbi ola bilər. Bu mərhələdə vacib olan, asılılığa səbəb olan amilləri tapmaq və onlara müraciət edərək həll yolu çıxarmaqdır.
Hörmət ehtiyacı: İnsan rəqəmsal oyunlarda nə qədər çox vaxt keçirsə, digər oyunçular tərəfindən qəbul edilmə ehtimalı bir o qədər çox olar. Təbii ki; Adamın saatlarla oyundan qalxmamasına səbəb olur. Bundan xəbərdar olan tərtibatçılar, oyunlar hazırlayarkən, onlar oyunçuları mümkün qədər çox vaxt sərf etməyə təşviq edirlər.

Sosial və ailə ünsiyyətində problemlər: Ailə və sosial mühitdə kifayət qədər hörmət görməyən uşaqlar rəqəmsal oyunlara müraciət etdikdə asanlıqla digər oyunçuların hörmətini qazana və orada müvəffəqiyyət qazana bilərlər. Buna görə də uşaqlar öz hörmət ehtiyaclarını oyunlar vasitəsilə qarşılaya bildikdə, təəssüf ki, oyun aludəçiliyinə ən güclü namizəd olurlar.

Məsələ ilə bağlı Tribunainfo.az-a açıqlama verən psixoloq Aytən Ələkbərova bildirib ki, bu mövzuda bizə də daha çox müraciət edənlər valideynlər olur.

Psixoloqun sözlərinə görə, valideynlər oyun asılılığından övladlarını qurtarmaq istəyir. İlk olaraq asılı olan şəxslər oyundan konfort alır. Özlərindən asılı olmadan təkcə oyuna deyil, gələcəkdə həyatlarında addım atacaq hər hansı bir hadisəyə də asılı vəziyyətdə reaksiya göstərəcəklər. Asılı olan bir şəxsin xasiyyət qüsuru əmələ gəlir. Yaranan bu xasiyyət qüsurunun səbəbi də oyundan əvvəl nədənsə qaynaqlanır. Elə bir zamana gəlmişik ki, antidepressantlar dövründəyik. Bunun da əsas səbəblərindən biri, məhz oyundan asılı qalmasına, münasibətlərdən asılı qalmasına, hormonal dəyişikliklər getdiyi zaman həmin münasibətdən asılı qalmasına səbəb yaradır. Ona görə də vaxtında xasiyyət qüsurunu bilib öncədən qarşısını almaq lazımdır. Asılılıq zərərli vərdişləri də özündə gətirir. Daha sonra bu kanfortu heç nədən almadıqda, narkotikə doğru üz tutacaqdır. Buna görə də övladlarımıza mütəmadi məşğul olmalıyıq. Valideynlər daha da diqqətli olsunlar. Psixoloji dəstək almaq ilkin mərhələdə çox yardımçı olacaqdır”.

Dəniz Pənahova