Marsda təzə qazılmış kanallar peyda olur…

...Planet alimləri uzun müddətdir ki, Qırmızı Planetin qum təpələri səthində müşahidə edilən dolama xəndəklərini izah etməyə çalışırlar. Kanallar təzə qazılmış, kənarları qaldırılmış və dolama yolları ilə görünür.

Bununla belə, müasir Marsın axar su və ya nəhəng qurdları dəstəkləmək üçün çox soyuq və quru olduğu məlumdur.

SİA-nın məlumatına görə, bu barədə Space.com xəbər verir.

Alimlər yeni araşdırmalarında bu yarğanların Mars qışı zamanı planetdə əmələ gələn quru buz təbəqələrinin səbəb ola biləcəyini fərz ediblər.

Utrext Universitetindən verilən açıqlamaya görə, yaza qədər temperatur yüksəldikcə, qum qızdırır və buz parçaları qoparaq qumun arasından sürüşür.

Alimlər nəzəriyyələrini Marsın simulyasiya kamerasında sınaqdan keçiriblər. Onlar Qırmızı Planetdəkiləri təqlid edərək aşağı təzyiq və aşağı temperatur şəraitində kiçik qum təpələrinin üzərinə karbon qazı (CO2) bloklarını yerləşdirdilər.

Buz isindikcə bərkdən qaza çevrilməyə başladı.

Qaz, partlayana qədər buz blokunun altında təzyiq yaratdı, buzu qaldırdı və yamacdan aşağı itələdi.

Sürüşərkən blok dar bir xəndək qazdı və qumu kiçik kurqanlara itələyərək, orbitdən Marsda görünən dərələrin miniatür versiyalarını meydana gətirdi.

…Özümü Dune filmində qum qurdlarına baxan kimi hiss etdim. Simulyasiyamızda mən bu yüksək qaz təzyiqinin qumu blokun ətrafında hər tərəfə itələdiyini gördüm, - baş müəllif Lonneke Roelofs deyib.

Tədqiqat bu dərələr üçün digər mümkün mənbələri, məsələn, maye su kimi Marsın potensial yaşayışına təsir edə biləcək mənbələri istisna etməyə kömək edir.

Əvəzində quru buz əmələ gəlməsi prosesi su tələb etməyən sırf fiziki izahat təqdim edir - Marsın çaylar və yağıntılar olmadan bu gün də dəyişə biləcəyini sübut edir.

Tədqiqatçıların fikrincə, digər planetlərdə struktur formalaşmasının tədqiqi də Yerin mənzərələrini başa düşmək üçün yeni imkanlar açır və dərin proseslərə fərqli perspektiv təklif edir.

…Biz müxtəlif sıldırımlı qumsal yamaclarını modelləşdirərək müxtəlif variantları sınadıq. Biz yamacın yuxarı hissəsindən CO2 buzunun bir hissəsini atdıq və nə baş verdiyini müşahidə etdik. Düzgün yamacı tapdıqdan sonra nəhayət nəticələri gördük. CO2 buz parçası yamaca girib aşağıya doğru hərəkət etməyə başladı. Qəribədir…

Bunu tədqiqatın həmmüəllifi və Utrext Universitetinin magistr tələbəsi Simone Vissers bildirib.

Nazlı Almuradova