MƏDƏNİYYƏT Millətin son SƏNGƏRİDİR

“Tarix boyu xalqların taleyi yalnız orduların gücü ilə deyil, daha çox yaddaşlarının gücü ilə müəyyən olunub. Çünki bir milləti məhv etmək üçün əvvəlcə onun silahını yox, dilini, mədəniyyətini və mənəvi dayaqlarını əlindən almaq lazımdır.
Bu gün biz də məhz belə bir mərhələdən keçirik. Azərbaycan təkcə coğrafi sərhədlərini deyil, mənəvi və mədəni sərhədlərini də qorumaq və inkişaf etdirmək məcburiyyətindədir. Və bu mübarizənin ön cəbhəsində Azərbaycan Mədəniyyət Nazirliyi dayanır”.
Bizim.Media xəbər verir ki, bu fikirləri Azərbaycan Yazıçılar Birliyi sədrinin müşaviri, yazıçı-tədqiqatçı Sayman Aruz sosial şəbəkə hesabında yazıb.

O qeyd edib ki, son illər Nazirliyin başladığı islahatlar təsadüfi deyil:
“Bu islahatlar, uzun müddətdir yığılıb qalmış problemlərə, yad təsirlərə, mədəni laqeydliyə və sistemsizlik mühitinə gecikmiş, lakin qətiyyətlə verilmiş cavabdır.
Mədəniyyət sahəsində aparılan hər bir ciddi dəyişiklik müqavimət doğurur. Çünki bu sahədə təkcə sənət yox, maraq, status, mövqe və təsir dairələri də var. Uzun illər formalaşmış rahat, hesabsız, nəzarətsiz mühit dəyişəndə, əlbəttə ki, bundan narahat olanlar ortaya çıxır. Bu normaldır. Amma bu da həqiqətdir ki, bu narahatlıq çox vaxt “narazılıq”, “tənqid”, “azadlıq” adı altında gizlədilir.
Gəlin açıq danışaq:
Mədəniyyət neytral sahə deyil. Mədəniyyət hər zaman tərəf tutur. Bu gün isə Azərbaycan mədəniyyəti öz xalqının, öz dövlətinin, öz tarixinin tərəfində durmaqdadır. Bax, iş də elə məhz burasındadır:

Bu torpaqda, bu dildə, bu yaddaş üzərində qurulmuş bir dövlətdə mədəniyyət də milli ruh üzərində inşa olunmalıdır. Bu həqiqət də bəzi dairələri narahat edir. Çünki milli ruh gücləndikcə, yad mərkəzlərdən idarə olunan düşüncə zəifləyir. Kökünə bağlı insan da həmin məlum dairələrin vasitəsilə idarəolunan kütləyə çevrilmir. Azad və müstəqil vətəndaş formalaşır. Hansı ki, dövlət anlayışını özünün yarada biləcəyi ən ali dəyər hesab edir deyə qoruyur və uğrunda istənilən fədakarlığa hazır olur.

Nazirliyin həyata keçirdiyi kadr islahatları, milli dəyərlərin önə çəkilməsi, folklorun, klassik ədəbiyyatın, muğamın, milli irsin yenidən dövlət siyasətinin mərkəzinə gətirilməsi təsadüf deyil. Bu, strateji seçimdir. Bu, “modernləşmə” pərdəsi altında milli kimliyin aşınmasına son qoymaq cəhdidir.
Əlbəttə ki, kimsə bundan narahatdırsa, problem bu islahatlarda deyil.
Problem həmin narahatlığın səbəbindədir.
Biz tarixən acı təcrübələr yaşamışıq. Bilirik ki, öz dəyərlərini yüngül alan, öz kimliyinə istehza ilə yanaşan millət gec-tez başqasının dəyər sisteminə tabe olur. Bu hal isə artıq mədəni məğlubiyyətdir. Mədəni məğlubiyyət isə siyasi və mənəvi məğlubiyyətin başlanğıcıdır.
Mədəniyyət Nazirliyinə qarşı səslənən əsassız ittihamların, şişirdilmiş şübhələrin, məqsədli dezinformasiyaların kökündə də məhz bu proses dayanır:

— Milli dirçəlişdən qorxu

— Mədəni suverenlikdən qorxu

— Öz mövqeyini itirmə qorxusu
Hamımıza aydındır ki, MƏDƏNİYYƏT – MİLLƏTİN STRATEJİ YADDAŞIDIR:

Tarix bir daha sübut edir ki; bir millətin taleyi yalnız torpağa bağlı deyil — onun dili, yaddaşı, mədəni kodları və milli kimliyi onun həqiqi dayağıdır. Bir xalqın ruhu zədələndikdə, fiziki sərhədləri yerində olsa da, o, ruhən məğlub durumuna düşə bilər.
 

Bu gün dünyada mədəniyyət artıq yalnız incəsənət kimi qəbul edilmir. UNESCO və bir çox beynəlxalq təşkilatlar “maddi olmayan mədəni irs” – dil, musiqi, folklor, inanclar – anlayışını milli identifikliyin əsas sütunlarından biri kimi qiymətləndirir. Bizim üçün isə bu, sadəcə coğrafi varlıq məsələsi deyil — bu, varlıq məsələsidir. Ona görə ki, dil varlığın evidir. Varlığımızın qorunmasına da and içən dövlətimizin ali rəhbəri, dünya Azərbaycanlılarının lideri, Prezident İlham Əliyev çoxsaylı çıxışlarında ana dilimizə yüksək önəm verir. O, mədəniyyətimizin və dövlətimizin təməlində Azərbaycan dilinin dayandığını vurğulayır.

Prezident Əliyev narahatlığını da gizlətmir: son illərdə dilimizə daxil olan yad kəlmələrin dilimizin saflığını pozduğunu qeyd edib. O, Mədəniyyət Nazirliyi, Təhsil Nazirliyi və Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının (AMEA) Dilçilik İnstitutu ilə birgə çalışmalarla dilin normativliyinin qorunmasını hər zaman tələb edir.

Bundan əlavə, Prezident 2025-ci il noyabrında AMEA-nın 80 illik yubileyi münasibətilə çıxışında bu məsələni yenidən gündəmə gətirərək bildirdi ki, dilimizin saflığının qorunması hər bir vətəndaşın məsuliyyətidir — dövlət, alimlər, siyasətçilər, jurnalistlər, yazıçılar hamı birlikdə çalışmalıdır.

Prezidentin bu yüksək dəyərlərinə cavab olaraq, Mədəniyyət Nazirliyi dilin qorunması və inkişafı sahəsində fəal siyasət yürüdür:
1. Normativ və hüquqi təşəbbüslər
Nazirlik dil siyasətində normativ rol oynayır və dilin saflığını qorumaq istiqamətində dövlət strukturlarıyla (Təhsil Nazirliyi, AMEA Dilçilik İnstitutu) əməkdaşlıq edir.
2. Maarifləndirmə layihələri

Məktəblərdə, universitetlərdə, ictimai məkânlarda “Nitq mədəniyyəti”, “Ana dilinin dəyəri” kimi maarifləndirmə kampaniyaları təşkil edilir ki, gənclər ana dilinin ruhunu dərk etsinlər.

3. Media və kommunikasiya siyasəti
Dil mədəniyyəti yalnız sinif otaqlarında deyil — mətbuatda, televiziya və onlayn mediada da aktualdır. Nazirlik mediada dilin düzgün, milli kodlara uyğun istifadəsini təşviq edən layihələr dəstəkləyir.
4. Mədəni irsin bərpası və inkişafı

İşğaldan azad olunmuş ərazilərdə mədəniyyət obyektlərinin bərpası, milli ədəbiyyatın və musiqinin yenidən canlandırılması nazirliyin prioritetlərindədir. Bu isə dildə, mədəni yaddaşda uzunmüddətli torpaq sevgisini yaratmaq deməkdir.

Milli İmmunitet və mübarizə məntiqi:
Bu gün apardığımız mübarizə təkcə mədəniyyət uğrunda deyil — bu, milli təhlükəsizlik savaşıdır. Mədəniyyət silahsız döyüş meydanı deyil, strateji səngərdir.
Uzun illər boyunca mədəni sahə yalnız estetik deyilmiş kimi görünə bilərdi, amma həmin sahə bəzi maraqlı qüvvələr tərəfindən təsir dairəsi kimi istifadə olunub: mədəniyyət platformaları şəxsi nüfuz, kommersiya və yad ideoloji təsirlər üçün vasitəyə çevrilə bilib. Bugünkü islahatlar isə bu status-kvonu pozur və milli identikliyi gücləndirir.
Nazirliyin atdığı addımlar — kadr islahatları, mədəni prioritetlərin milli dəyərlərə yönəldilməsi, dilin dövlət səviyyəsində qorunması — “avtoritarlıq” yox, tarixi məsuliyyətdir. Bu, milli müdafiə aktıdır. Bu, kökünə qaytarılma, təmizə çıxış və gələcəyə yönəlmiş bir strategiyadır
Nazir Adil Kərimli timsalında isə tək bir şəxs deyil, bütöv bir istiqamət hədəfə alınır. Çünki o, bu milli xətti təmsil edir. Azərbaycan dili ilk dəfə məhz Adil Kərimli nazir olduğu dönəmdə mədəniyyətin əsas fəaliyyət istiqamətlərindən biri kimi müəyyən olunub. Bunu isə yalnız təqdir etmək olar...
Bir məsələni aydın anlamalıyıq: Burada söhbət təkcə bir vəzifədən, bir qurumdan, bir rəhbərdən getmir. Burada söhbət Azərbaycanın gələcək kimliyindən gedir. Gələcək nəsil özünü kim biləcək? Hansı yaddaşın daşıyıcısı olacaq? Hansı mədəni kodla formalaşacaq?
Bu sualların cavabı bu gün verilir:
Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən atılan addımlar, nə qədər sərt, nə qədər narahatlıq doğuran olsa da, əslində milli özünümüdafiə mexanizmidir. Bu, aqressiya deyil. Bu, müdafiədir. Bu, özünü qoruma instinktidir. Bu, milli immunitetdir.
Biz anlamalıyıq ki, mədəniyyət sadəcə sahə deyil – bu, səngərdir. Bu səngər boş buraxıla bilməz, səngər düşmənə təslim edilə bilməz, laqeydliyə qurban verilə bilməz.

Bu gün Azərbaycan Mədəniyyət Nazirliyi bu səngəri qoruyur.
Onu qoruyanları hədəfə almaq isə – istər açıq, istər gizli, istər “tənqid” adı ilə, istər “azadlıq” bəhanəsi ilə – əslində Azərbaycanın milli gələcəyini hədəfə almaqdır.
Biz buna səssiz qala bilmərik.
Biz buna laqeyd qala bilmərik.
Biz buna biganə qala bilmərik.
Çünki mədəniyyətini qoruyan millət yaşayır.
Mədəniyyətinə sahib çıxmayan millət isə tədricən silinir.
Azərbaycan isə silinmək üçün yox, yaşamaq və yaşatmaq üçün var.
Bizim.Media