Icma.az
close
up
RU
Menu

TƏCİLİ: Metroya giriş bağlandı Nə baş verir?

“Bu gün layiq olduğumuz qələbə əldə etdik”

Bakının bir çox yollarında nəqliyyatın sıxlığı müşahidə olunur SİYAHI

Rəştdən Həştərxana birbaşa uçuşlar başladı

Sarıkökün bu faydalarını çoxları bilmir

Tramp görüşü zamanı daim Zelenskiyə söyüş söyürdü

Həkimlər soyuq mövsümdə immuniteti gücləndirməyin yollarını açıqlayıblar

“Amazon”, “Snapchat” və “Zoom”da problem yarandı

On dörd yaşlı futbolçu qız məktəbdəki zorakılığa görə intihar edib FOTO

Körpələrdə genetik xəstəliklərin aşkarlanması üçün ölkəyə 300 mindən çox test gətiriləcək

Ərdoğandan Şimali Kiprdə keçirilən prezident seçkilərinin ilkin nəticələrinə reaksiya

Yer kürəsində oktyabr ayının üçüncü maqnit qasırğası başlayıb

İspaniya La Liqası: Real Madrid səfərdən 3 xalla qayıdır

Tbilisidəki son etirazlara görə 14 nəfər saxlanıldı

Əməliyyat otaqlarında niyə yalnız yaşıl və mavi geyimlərə icazə verilir?

Luvr muzeyində Azərbaycan nəfəsi: Parisdə gənc rəssam Diana Quliyevanın əsərləri sərgilənir Foto

“Mən ABŞ ı təhlükəyə ata bilmərəm...”

Mütəxəssislər xəbərdarlıq edir: 50 yaşdan sonra bu qidalar məhdudlaşdırılmalıdır

Sofiya Universitetində “Azərbaycan suveren dövlətçilik yolunda” sərgisinin açılışı

Elmar Məmmədyarovdan açıqlama: “Kimin qarın ağrısı varsa, adımı hallandırır”

“Mənə cəhənnəm əzabı verirlər... Eybi yox, həyatda olmasam da, həqiqət bir gün üzə çıxacaq...”

“Mənə cəhənnəm əzabı verirlər... Eybi yox, həyatda olmasam da, həqiqət bir gün üzə çıxacaq...”

Icma.az bildirir, Moderator.az portalına istinadən.

“...Ərim Azərbaycandakı qanun pozğunluqları, özbaşınalıqlar barədə Moskvaya yazdığı ərizənin üzünü köçürməyi məndən xahiş etdi. O, intiqamdan qorxurdu, çünki həmin ərizədə respublikanın rəhbər işçiləri ifşa olunurdu...”

“Hökmranlar Allahdan qorxmur... Bəs onlar adi adamlardan, görəsən, daha nə ilə fərqlənir? Bu adamları hökm sahibi eləyən nədir görəsən: ağılmı, iradəmi, təsadüfmü, qanunauyğunluqmu?.. Bəlkə bu adamlar xalqların taleyinə- gah Allahın, gah da Şeytanın əli ilə  Yuxarıdan- Göydən yazılır və buna görə dünyada adil və ali hökmdarlar olur, zalım və rəzil hökmranlar da...
İndi - gözümüzün qabağında tarixin boz sifəti bir daha dəyişərkən- dünyanı zaman-zaman öz hökmünə, öz iradəsinə tabe eləyənlərin fiziki və əxlaqi varlığı necə də aydın görünür!.. Və bu, suyu süzülən, qanı axan aydınlıqda Mir Cəfər Bağırovun tutqun, boz sifəti tarixin qəbiristanlığında elə bil ölü-ölü, soyuq-soyuq bizə baxır...”

Bu sətirlər 1993-cü ildə “Yazıçı” nəşriyyatında cəmi 60 min tirajla çap edilmiş və təbii ki, ölkəmizin geniş oxucu kütləsinin çox hissəsinə çatmamış  “Mir Cəfər Bağırovun məhkəməsi” adlı kitabdandır...
Kitab sovet dövründə Azərbaycanın ən qəddar rəhbəri kimi tanınmış  Mir Cəfər Bağırovun məhkəməsinin çoxcildli stenoqrafik materiallarından DTX-nın(o vaxt Milli Təhlükəsizlik Nazirliyi) arxivində saxlanılan cəmi iki cildlik material əsasında hazırlanıb.
Kitabda XX əsrin 20-30-40-cı illərində baş vermiş və bütün keçmiş SSRİ xalqları kimi, Azərbaycan xalqının da bugünkü taleyindən dəhşətli izləri silinməmiş, ən kəskin dövrü 1937-ci ili əhatə etdiyindən ümumən “37-ci il” repressiyaları adlanan müdhiş olayların ölkəmizdəki baş fiqurantı, Azərbaycan SSR Xalq Komissarları Sovetinin sədri (1932–1933), Azərbaycan SSR Xalq Komissarları Soveti yanında Azərbaycan Dövlət Siyasi İdarəsinin sədri (1926–1927, 1929–1930), Azərbaycan SSR Fövqəladə Komissiyasının sədri (1921–1926) və nəhayət,   Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi (1933–1953) vəzifələrində çalışmış Mir Cəfər Bağırovun sənədlər əsasında təsvir edilən əməllərindən, həmin əməllər əsasında ortalığa çıxan ziddiyyətli şəxsiyyətindən bəhs edir.
Beləliklə, dəyərli Moderator.az oxucularını sözügedən kitabın ən maraqlı epizodlarıyla tanış edirik:
"İstintaq materiallarından...

(Əvvəli burada: )
 

Şahid Mustafayeva Firuzə Səlim qızı: 

Ərim- həkim Cavadov Əlicavad Məmməd oğlu Bağırovun hakimiyyəti dövründə Azərbaycanda törədilən özbaşınalıqlar barədə bir neçə ərizə yazdığına görə bütün ailəmiz görünməmiş işgəncələrə məruz qaldı. Ərim, anam və mən həbsxanaya salındıq, böhtançı kimi ittiham olunduq, ərim həbs düşərgəsində həlak oldu...

Böyük Vətən Müharibəsi illərində mən və ərim Sovet Ordusunda xidmət edirdik. 1942-44-cü illərdə Kutaisi şəhərinin qospitalında işləyirdik: ərim- qospital rəisinin müavini, mən isə cərrahiyyə şöbəsinin müdiri. Sonra bizi Gəncə qospitalına köçürdülər, 1945-ci ilin sonunadək ərimlə orada işlədik. 1946-cı ilin əvvəllərində ordudan təxris olunandan sonra Bakıya döndük. Ərim beş ay işsiz qaldı. Sonra onu Əzizbəyov rayon səhiyyə şöbəsinə müdir qoydular... 

1946-cı ilin oktyabr-noyabr aylarında ərim Azərbaycandakı qanun pozğunluqları, özbaşınalıqlar barədə Moskvaya yazdığı ərizənin üzünü köçürməyi məndən xahiş etdi. O, intiqamdan qorxurdu, çünki həmin ərizədə respublikanın rəhbər işçiləri, Bağırovun yaxın əlaltıları ifşa olunurdu. Ona görə də ərim ərizəni imzasız yazmağı qərara almışdı, xəttini tanımasınlar deyə məndən ərizənin üzünü köçürməyi xahiş etdi. O dedi ki, “Mən nə bilirəmsə, onu da yazıram. Bu, özünüifadədir”... 

Mən ərimlə mübahisə edib, onu bu işdən çəkindirməyə çalışdım. Bunun nə ilə nəticələnə biləcəyini gözümün qabağına gətirdim. Ancaq ərim məni dilə tutdu və mən bir məktubun üzünü köçürdüm. Ərimin sözlərindən bilirdim ki, orada göstərilən dəlillər hamısı doğru, düzgündür... 

Bu hadisədən 5-6 ay sonra ərimi həbs etdilər. Çox yaxşı xatırlayıram, onu 1947-ci il mayın 20-də iş yerində həbs etmişdilər. Bir müddətdən sonra iş yerimə mülki paltarda naməlum adamlar gəldi, maşına minməyə məcbur edib, məni DTN-nə apardılar. Anam və azyaşlı uşaqlarım da oraya gətirilmişdi. O vaxt Xalidənin 13, Zülfiyyənin 11 yaşı vardı... 

Məni və uşaqları səhərə qədər istintaq otağında saxladılar. Məndən imzasız məktubun kim tərəfindən yazıldığını soruşdular. Mən bizimlə bu cür amansız rəftar olunduğunu görüb, məktubun yazılmasında iştirakımı dandım, qorxdum ki, bizə divan tutarlar. Ertəsi gün məni yenidən istintaqa çağırdılar. Uşaqlarımı da Bakının 40-50 kilometrliyində yerləşən pioner düşərgəsindən götürüb gətirmişdilər. Beləliklə, üç ay müddətində məni, anamı və uşaqlarımı istintaqa çağırdılar... 

Bir dəfə istintaq zamanı müstəntiq Yusifzadə məni hər şeyi boynuma almağa təhrik edərək yumruğu ilə gicgahımdan vurdu. Mən yıxılıb hurşumu itirdim. Gözümü açanda başımın üstündə həkim Bağırov (Mir Cəfər Bağırovun qardaşı oğlu) durmuşdu... 

Başqa bir dəfə məni dövlət təhlükəsizlik naziri Yemelyanov oturan böyük otağa gətirdilər. Atakişiyev, Padarov və başqaları da orada stolun ətrafında oturmuşdular. Ərim də otaqda idi. Məndən yenə də məktublar barəsində soruşanda, yenə də ərimin Moskvaya məktub göndərməsi faktını dandım. Ərim üstümə çığırıb dedi: “Firuzə, sən niyə bunlardan qorxursan? Boynuna al ki, mən yazmışam, sənsə üzünü köçürmüsən. Mən həqiqəti yazmışam. Bizə heç bir şey edə bilməzlər. Boynuna al!”.. 

Bundan sonra mən məsələni yerli-yataqlı danışdım... Nəticədə Azərbaycanın Ali Məhkəməsi ərim Cavadovu 3 il müddətinə azadlıqdan məhrum etdi. 67 yaşlı anam Xavər Rəşidzadəni də eyni müddətdə məhkum etdilər. Məni 2 il müddətinə həbs etdilər. Gözətçinin icazəsi ilə mən ərimlə danışa bildim. Ərim mənə danışdı ki, istintaq zamanı onu ələ salıb gülüblər, əzab, işgəncə veriblər, iş o dərəcəyə çatıb ki, o özünü öldürmək istəyib, ancaq onu xilas ediblər, uzun müddət xəstəxanada yatmalı olub. O deyirdi: “Mənə cəhənnəm əzabı verirlər, bədənim döyülməkdən gömgöy, tuluq-tuluqdur. Eybi yoxdur, mən həyatda olmasam da, həqiqət bir gün üzə çıxacaq”. Ərim həbs düşərgəsində işgəncələrə dözməyərək canını tapşırdı...

Məhkəmədən sonra məni iki dəfə həbs etdilər. Birinci dəfə 1948-ci ilin yanvarında həbs olundum, mayadək Keşlə türməsində saxlandım. SSRİ Ali Məhkəməsi mənim barəmdəki qərarı ləğv edəndən sonra həbsdən azad olundum. Lakin bundan sonra SSRİ Ali Məhkəməsinin plenumu işimizə yenidən baxıb, məhkəmənin qərarını təsdiq etdi. Məni 1948-ci ilin oktyabrında ikinci dəfə həbs etdilər. Əvvəlcə Bakıda Ermənikənddəki qadın koloniyasına göndərildim, sonra “Kaqanoviçneft”ə köçürüldüm və oradakı türmə xəstəxanasının vərəm şöbəsində həkim işləməyə başladım. Lakin düşmənlərimiz bundan xəbər tutan kimi, məni Sumqayıta adi işə keçirdilər, xəstə olmağıma baxmayaraq, daxmada, zirzəmidə yerləşdirdilər... 

1950-ci ilin iyulunda azad olundum və mənə Bakıda yaşamağa icazə verdilər. Lakin sonra fikirlərini dəyişib, mənə Bakıda yaşamağa icazə vermədilər. DTN Bakı şəhər şöbəsinin rəisi Qribkov məni bir neçə dəfə yanına çağırıb, dərhal şəhərdən çıxmağı təklif etdi. Bakıdan çıxacağım barədə məndən iltizam aldı. Bakını tərk etməyi Bakı şəhər pasport qeydiyyatı idarəsinin rəisi Abdullayev də tələb edirdi. Mən Qutqaşenə getməyə məcbur oldum. Bir müddətdən sonra orada da məni işdən çıxardılar və mən Mirbəşir rayonuna getmək məcburiyyətində qaldım. Bakıya, öz evimə mən yalnız Bağırov işdən çıxarıldıqdan sonra qayıda bildim...”

Ən son xəbərləri və yenilikləri almaq üçün Icma.az saytını izləyin.
seeBaxış sayı:149
embedMənbə:https://moderator.az
archiveBu xəbər 17 Yanvar 2025 10:06 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

TƏCİLİ: Metroya giriş bağlandı Nə baş verir?

19 Oktyabr 2025 04:03see278

“Bu gün layiq olduğumuz qələbə əldə etdik”

19 Oktyabr 2025 19:14see183

Bakının bir çox yollarında nəqliyyatın sıxlığı müşahidə olunur SİYAHI

20 Oktyabr 2025 08:25see178

Rəştdən Həştərxana birbaşa uçuşlar başladı

19 Oktyabr 2025 19:10see140

Sarıkökün bu faydalarını çoxları bilmir

20 Oktyabr 2025 07:01see134

Tramp görüşü zamanı daim Zelenskiyə söyüş söyürdü

19 Oktyabr 2025 23:19see131

Həkimlər soyuq mövsümdə immuniteti gücləndirməyin yollarını açıqlayıblar

19 Oktyabr 2025 07:43see130

“Amazon”, “Snapchat” və “Zoom”da problem yarandı

20 Oktyabr 2025 14:39see130

On dörd yaşlı futbolçu qız məktəbdəki zorakılığa görə intihar edib FOTO

19 Oktyabr 2025 04:02see129

Körpələrdə genetik xəstəliklərin aşkarlanması üçün ölkəyə 300 mindən çox test gətiriləcək

19 Oktyabr 2025 20:14see129

Ərdoğandan Şimali Kiprdə keçirilən prezident seçkilərinin ilkin nəticələrinə reaksiya

20 Oktyabr 2025 00:57see128

Yer kürəsində oktyabr ayının üçüncü maqnit qasırğası başlayıb

19 Oktyabr 2025 04:50see128

İspaniya La Liqası: Real Madrid səfərdən 3 xalla qayıdır

20 Oktyabr 2025 01:12see128

Tbilisidəki son etirazlara görə 14 nəfər saxlanıldı

19 Oktyabr 2025 18:49see128

Əməliyyat otaqlarında niyə yalnız yaşıl və mavi geyimlərə icazə verilir?

19 Oktyabr 2025 04:05see127

Luvr muzeyində Azərbaycan nəfəsi: Parisdə gənc rəssam Diana Quliyevanın əsərləri sərgilənir Foto

19 Oktyabr 2025 09:10see126

“Mən ABŞ ı təhlükəyə ata bilmərəm...”

19 Oktyabr 2025 19:18see124

Mütəxəssislər xəbərdarlıq edir: 50 yaşdan sonra bu qidalar məhdudlaşdırılmalıdır

19 Oktyabr 2025 07:08see121

Sofiya Universitetində “Azərbaycan suveren dövlətçilik yolunda” sərgisinin açılışı

19 Oktyabr 2025 06:45see120

Elmar Məmmədyarovdan açıqlama: “Kimin qarın ağrısı varsa, adımı hallandırır”

19 Oktyabr 2025 21:04see119
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri