Milli birliyin və həmrəyliyin manifesti

Bakı, 12 noyabr, AZƏRTAC

Təsbitlərimizin adekvatlığı naminə mülahizələrimizdə fərziyyələrə yox məhz konkret faktlara istinad edək. Şübhəsiz ki, təqribən son beş-altı il ərzində ölkədə fəaliyyət göstərən siyasi partiyaların həyatında keyfiyyət etibarilə əlamətdar dəyişikliklər baş verib. Təbii ki, digər sahələrdə olduğu kimi, siyasi partiyalar müstəvisində də baş vermiş müsbət dəyişikliklərə cəmiyyət qısa müddət ərzində elə alışıb ki, mövcud istiqamətdə uzun illər ərzində yaşanan, yumşaq desək, durğunluq dövrü artıq unudulub. Bu, həm də ona görədir ki, biz son dövrlərdə siyasi münasibətlər müstəvisində yeni siyasi mədəniyyətin təzahürlərini müşahidə edirik.

Bəli, bu günlərdə siyasi partiyalar öz təkamül prosesində cəmiyyəti təmsil edən işlək siyasi institut kimi formalaşmanın aktiv mərhələsini yaşayırlar. Obyektivlik naminə şəxsi siyasi simpatiyaların məzmunundan asılı olmayaraq qeyd olunan təsbiti hər kəs təsdiq edə bilər. Siyasi partiyaların canlanması göz qabağındadır.

Bu fikirlər politoloq Asif Adilin “Milli birliyin və həmrəyliyin manifesti” sərlövhəli məqaləsində yer alıb. AZƏRTAC məqaləni təqdim edir.

Bütün təfərrüatlara varmadan ötən qısa müddət ərzində ölkənin siyasi partiyalar sistemində baş vermiş bəzi əlamətdar dəyişiklikləri, sadəcə, sadalayaq: iqtidar siyasi dialoq mühitini təşviq etməklə ictimai-siyasi münasibətlərin arxivinə göndərilmiş siyasi partiyaların reanimasiyasına nail oldu; təşviq olunan siyasi dialoq sayəsində ölkənin siyasi partiyaları “çayxana təşkilatı” imicindən qurtula bildi; informasiya məkanının əlçatanlığı sayəsində cəmiyyət konkret şəxsləri yox, məhz siyasi partiyaları tanımağa başladı; siyasi partiyaların müsbətə doğru ictimai imici dəyişilməyə başladı; iqtidarın normativ və institusional təşəbbüsləri sayəsində siyasi partiyaların fəaliyyətində hərc-mərcliyə son qoyuldu, pərakəndəlik aradan qaldırıldı, habelə cəmiyyət-siyasi partiyalar, həmçinin dövlət-siyasi partiyalar müstəvilərdə olan münasibətləri nizamlayan sistem yaradıldı; siyasi partiyalar arasında olan münasibətlər düşmənçilik müstəvisindən əməkdaşlıq müstəvisinə keçid etdi; dialoq mühitinin inkişafı sayəsində müstəqil Azərbaycanın tarixində heç zaman olmadığı qədər həm partiyaların, həm cəmiyyətin partiyalar ilə bağlı müəyyən gözləntiləri formalaşdı; siyasətdə sağlam əməkdaşlıq ənənələrin yaranması və inkişafı prosesi başlandı; yaradılan münbit şərait nəticəsində siyasi partiyalar ictimai rəyin və sosial sifarişin formalaşması prosesində vacib mexanizmə çevrildi; 11 siyasi partiyanın Milli Məclisdə təmsil olunması sayəsində siyasi plüralizm ənənələrinin inkişafı üçün mükəmməl zəmin yarandı; siyasi partiyalarının öz mövcudluğunu qoruyub saxlamaqla yox, məhz potensialların inkişafı ilə bağlı iddiaları formalaşdı və s.

Razılaşın ki, sadalanan amillər dayanıqlı demokratik ənənələrinin dərinləşdirilməsi və vətəndaş cəmiyyətinin formalaşdırılması kimi strateji proseslərdə əvəzolunmaz əhəmiyyətə malikdirlər. Əlbəttə ki, gündəlik həyatda və şəxsi münasibətlərdə olduğu kimi siyasi münasibətlər müstəvisində də daha böyük nəticələri arzu etmək, sosial-psixoloji təzahürü izləmək mümkündür. Misal üçün daha öncə mətbuata heç bir çıxışı olmayan partiyalarının indi öz mətbu orqanı var, onun fəaliyyəti üçün maliyyə dəstəyi alır və internet kanallarda çıxış etməklə kifayətlənmir, artıq daha çox dövlət televiziya kanallarında çıxış etmək istəyir; açıq şəkildə konkret sahələrin fəaliyyətini tənqid etməklə kifayətlənmədən artıq Milli Məclisdə daha çox nümayəndələri ilə təmsil olunmaq istəyir; partiyalar üçün informasiya əlçatanlığı elə bir dərəcəyə qədər inkişaf edib ki, cəmiyyət alternativ fikrin mövcudluğunun heç fərqində belə deyil və bu reallığı adi hal kimi qəbul edir; müxalifətdə olan bəzi siyasi partiya sədrlərinin ictimai reytinqi elə bir səviyyəyə qədər inkişaf edib ki, onlar sədrlik etdikləri partiyanı hətta regionun ən böyük partiyası olan YAP ilə müqayisə edirlər; elə partiyalar da var ki, onlar öz iqtisadi müstəqilliyini təmin etmək üçün dolayı yollar ilə artıq biznes tərəfə də boylanırlar. Halbuki, cəmi bir neçə il öncə bu cür partiyalar “olum-ölüm” seçimi ilə üz-üzə idilər. Əlbəttə ki, siyasi partiyalar sırasında fərdi münasibətlərdə olduğu kimi müəyyən yaxınlıq yarananda məsuliyyətsiz davrananlar da var. Bu cür halların baş verməsi nöqsan deyil, qaçılmaz fəsadlardır. Onlar siyasi partiya sisteminin zəif nöqtələrini ifşa edir və dövlətin təxribatlara qarşı immunitetini artırır.

Nəzərə alsaq ki, dünya ölkələrinin təcrübələrinə əsasən “yeridilən” və “satınalınan” demokratiya yalnız fəlakət və tənəzzülə səbəb olur, o zaman milli dövlətçilik ənənələrini qorumaqda, habelə demokratik münasibətlərin inkişafında siyasi partiyaların rolu danılmazdır. Bəs niyə son günlərdə biz nəzarətsiz internet məkanında bəzi “qüvvələr” tərəfindən siyasi partiyaları təkrar olaraq ləkələmək və etibardan salmaq cəhdləri ilə rastlaşırıq? Cavab üzdədir: kimlərsə siyasətdə sağlam münasibətləri və siyasi partiyaları manipulyasiya aləti kimi birdəfəlik itirməkdən çox qorxur. Vətəndaşlarımızın bilməli olduğu siyasi həqiqət budur.

Sevindirici hal odur ki, siyasi partiyaların cavabı özünü çox gözlətmədi. Belə ki, Zəfər Gününün beşinci ildönümü ilə əlaqədar Azərbaycanda fəaliyyət göstərən siyasi partiyalar birgə bəyanat yayıblar. Sözügedən bəyanatda öz əksini tapmış bu fikir bütün təxribatlara sillə kimi cavabdır: “Dövlətimizin dünya birliyində tutduğu layiqli mövqeyi, Qalib dövlət nüfuzunun qorunması istiqamətində atılan böyük addımları yüksək dəyərləndirərək Vətənimiz naminə daim siyasi milli birliyi dəstəkləyən partiyalar xalqımızı və dünya azərbaycanlılarını Zəfər Gününün beşinci ildönümü münasibətilə təbrik edir və hər kəsi güclü Azərbaycan naminə sarsılmaz və daha möhkəm milli birliyə səsləyir”. Odur ki, mətbuatda dərc olunmuş bu bəyanat sadəcə siyasi partiyaların bəyanatı deyil, bu, sözün əsl mənasında milli birliyin və həmrəyliyin manifestidir.