Müstəqil Azərbaycan dövlətinin ideoloji sütunlarından biri: 31 Dekabr Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəyliyi Günü

Müasir beynəlxalq münasibətlər sistemində milli həmrəylik və diaspor potensialının düzgün istiqamətləndirilməsi dövlətlərin geosiyasi mövqeyini müəyyən edən əsas amillərdən birinə çevrilmişdir. Xüsusilə, tarixi səbəblərdən dünyanın müxtəlif regionlarında yaşayan xalqlar üçün milli birliyin qorunması yalnız mədəni məsələ deyil, eyni zamanda siyasi təhlükəsizlik və milli maraqların müdafiəsi mexanizmidir. Bu kontekstdə 31 Dekabr – Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəyliyi Günü Azərbaycan xalqının tarixi taleyində müstəsna yer tutur. Bu əlamətdar gün dünya azərbaycanlılarının etnik, mədəni və siyasi birliyinin simvolu olmaqla yanaşı, müstəqil Azərbaycan dövlətinin ideoloji sütunlarından birinə çevrilmişdir.

Azərbaycan xalqının tarixi inkişaf mərhələləri göstərir ki, müxtəlif imperiyaların tərkibində yaşamaq, süni sərhədlərlə parçalanmaq və siyasi təzyiqlərlə üzləşmək milli həmrəylik ideyasını daim aktual saxlamışdır. XX əsrin sonlarında Sovet İttifaqının süqutu fonunda baş verən proseslər bu ideyanı real siyasi gündəmə gətirdi.

1989-cu ilin dekabrında Araz çayı boyunca baş verən hadisələr yalnız emosional etiraz aktı deyil, tarixi yaddaşın oyanışı və milli birliyin siyasi ifadəsi idi. Bu proseslərin dövlətçilik müstəvisinə daşınması isə yalnız güclü siyasi liderliyin mövcudluğu şəraitində mümkün ola bilərdi.

Ulu Öndər Heydər Əliyevin dünya azərbaycanlılarının həmrəyliyi məsələsinə yanaşması strateji və sistemli xarakter daşıyırdı. O, bu ideyanı, milli dövlətçiliyin qorunması, müstəqilliyin möhkəmləndirilməsi, beynəlxalq müstəvidə milli maraqların müdafiəsi kimi fundamental məqsədlərlə əlaqələndirirdi.

1991-ci ildə Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin sədri kimi Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə 31 Dekabrın Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəyliyi Günü elan edilməsi tarixi və siyasi baxımdan uzaqgörən qərar idi. Bu addım Azərbaycan xalqının milli ideyasının institusional əsasını formalaşdırdı.

Ümummilli Lider Heydər Əliyevin siyasi irsində ümumazərbaycançılıq anlayışı xüsusi yer tutur. Bu ideologiya aşağıdakı prinsiplərə əsaslanırdı:

Milli kimliyin qorunması və inkişafı;Bütün azərbaycanlıların vahid tarixi-mədəni köklərə bağlılığı;Dövlətlə diaspora arasında qarşılıqlı məsuliyyət və dəstək.

Məhz bu ideoloji çərçivə dünya azərbaycanlılarını yalnız etnik birlik deyil, siyasi subyekt kimi formalaşdırdı.

Ulu Öndər Heydər Əliyevin ikinci dəfə siyasi hakimiyyətə qayıdışından sonra dünya azərbaycanlıları ilə əlaqələr dövlət siyasətinin prioritet istiqamətlərindən birinə çevrildi. Dünya Azərbaycanlılarının I Qurultayının keçirilməsi bu siyasətin institusional təzahürü idi. Bu mərhələdə əsas məqsədlər aşağıdakılar idi:

Diaspor təşkilatlarının vahid platformada birləşdirilməsi;Milli maraqların koordinasiyalı şəkildə müdafiəsi;Azərbaycan həqiqətlərinin beynəlxalq ictimaiyyətə çatdırılması.

XXI əsrdə informasiya texnologiyalarının sürətli inkişafı, sosial şəbəkələrin təsir gücü və hibrid müharibə anlayışının meydana çıxması diaspora fəaliyyətinə yeni məzmun qazandırmışdır. Cənab Prezident İlham Əliyev bu reallıqları nəzərə alaraq dünya azərbaycanlılarının həmrəyliyi siyasətini müasir dövrün tələblərinə uyğun şəkildə yenidən qurmuşdur. Cənab Prezidentin bu sahədəki siyasəti aşağıdakı əsas istiqamətləri əhatə edir:

Diasporun vahid informasiya strategiyası;Gənc nəsil diaspor fəallarının yetişdirilməsi;Milli maraqların beynəlxalq hüquq müstəvisində müdafiəsi;Dövlət-diaspor münasibətlərinin çevik mexanizmlərlə tənzimlənməsi.

2020-ci ildə baş vermiş 44 günlük Vətən müharibəsi dünya azərbaycanlılarının həmrəyliyinin real gücünü nümayiş etdirdi. Müxtəlif ölkələrdə yaşayan azərbaycanlılar, beynəlxalq mediada informasiya kampaniyaları apardı. Anti-Azərbaycan təbliğatına qarşı vahid mövqe ortaya qoydu. Siyasi və ictimai institutlarla əlaqələr quraraq Azərbaycanın haqq səsini çatdırdı. Bu həmrəylik cənab Prezident İlham Əliyevin illər ərzində formalaşdırdığı diaspor strategiyasının nəticəsi idi.

Müasir dövrdə dünya azərbaycanlılarının həmrəyliyi təkcə milli-mənəvi dəyər deyil, geosiyasi təsir vasitəsi kimi çıxış edir. Güclü diaspora, Azərbaycanın beynəlxalq nüfuzunu artırır. Milli maraqlara qarşı yönələn kampaniyaların qarşısını alır və dövlətin xarici siyasətini tamamlayır.

31 Dekabr – Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəyliyi Günü Azərbaycan xalqının milli iradəsinin, dövlətçilik düşüncəsinin və qlobal birlik fəlsəfəsinin təntənəsidir. Bu ideyanın banisi Ulu Öndər Heydər Əliyev, onun müasir strateji inkişafını təmin edən isə cənab Prezident İlham Əliyevdir.

Dünya azərbaycanlılarının həmrəyliyi bu gün müstəqil Azərbaycan dövlətinin güc mənbəyi, milli maraqların qlobal miqyasda müdafiəsinin etibarlı dayağıdır.

Nicat İsmayılov