Nə qızıl, nə də brilyant: Yer üzündəki ən bahalı maddə hansıdır?

Yer üzündə elə bir maddə var ki, nadirliyi və yaradılma prosesinin çətinliyi sayəsində dünyanın ən bahalı materialı hesab olunur. Bu nə almazdır, nə də incəsənət əsəri - bu maddə azot atomlu endoedral fulleren adlanan bir molekuldur. 

Qaynarinfo xəbər verir ki, bu barədə "Daily Galaxy" nəşri yazır.

Bu toz halında olan maddənin qiyməti bir qram üçün təəccüblü şəkildə 140 milyon ABŞ dolları təşkil edir. Onun yüksək dəyəri, hətta çox kiçik miqdarda əldə olunmasının belə son dərəcə çətin və bahalı texnoloji proses tələb etməsi ilə bağlıdır.

Azot atomlu endoedral fullerenlərin əsasını 60 karbon atomundan ibarət kürəvi quruluş təşkil edir. Bu kürənin içərisində yerləşdirilmiş tək bir azot atomu, molekula özünəməxsus fiziki və elektron xüsusiyyətlər qazandırır. Xüsusilə bu maddənin elektron spininin uzun ömürlü olması, onu qabaqcıl elmi tətbiqlər üçün son dərəcə qiymətli edir.

Bu maddəni ilk dəfə uğurla sintez edən britaniyalı "Designer Carbon Materials” startapı 2015-ci ildə 200 milliqramlıq bir miqdarını 167 milyon dollara satmışdı. Maddənin istehsalı ilə bağlı intensiv araşdırmalar aparıldığından, Oksford Universiteti onu "Yer üzündəki ən bahalı maddə” elan etmişdi.

Bu texnologiyanın ən perspektivli tətbiqlərindən biri isə miniatur atom saatlarının hazırlanmasıdır. Alimlər bu yeni material vasitəsilə daha kiçik və daha dəqiq atom saatları yaratmağı mümkün hesab edirlər – elə ki, onlar hətta smartfonlara da yerləşdirilə bilər.

Bu yenilik GPS sistemlərində tamamilə yeni bir dövrün başlanğıcını qoya bilər. Atom saatlarının bir millimetr dəqiqliklə zaman və məkan təyini sayəsində pilotsuz avtomobillər və digər dəqiq naviqasiya texnologiyaları tamamilə yeni səviyyəyə qalxa bilər.

Nanomateriallar üzrə alim, Kiriakos Porfirakis bildirib: "Təsəvvür edin: cib telefonunuzda daşıya biləcəyiniz miniatur atom saatı. Bu, mobil texnologiyalar sahəsində növbəti inqilab olacaq".

Bu texnologiyanın imkanları yalnız fərdi cihazlarla məhdudlaşmır. Onun avtonom nəqliyyat vasitələri sənayesində də böyük dəyişikliklərə səbəb ola biləcəyi vurğulanır. Gələcəkdə bu texnologiyanın avtomobillərdə və telefonlarda geniş tətbiqi təhlükəsizlik, naviqasiya və sürücüsüz nəqliyyat baxımından mühüm dönüş nöqtəsi ola bilər.

Məqalədə belə nəticəyə gəlinir: "Gözlənilən texnoloji inqilabları nəzərə alsaq, aydın olur ki, azot atomlu endoedral fullerenlər sadəcə bahalı bir toz deyil – onlar texnologiyanın yeni dövrünün açarıdır".

Aydın