Nigerdə ​​böyük bir uran partiyası yoxa çıxıb…

...Nigerin “Somayer” mədənindən uran yoxa çıxdıqdan sonra Paris prokurorluğu "xarici bir gücün maraqlarına xidmət etmək üçün mütəşəkkil oğurluq" ittihamı ilə istintaq açıb. Amma hərbi hakimiyyət orqanları indi ittihamları qətiyyətlə rədd edirlər.

SİA xəbər verir ki, Euronews-un məlumatına görə, 2023-cü ilin iyul çevrilişindən bəri Nigeri idarə edən hərbi xunta (Hərbi Rəhbərlik Şurası) ölkənin mineral ehtiyatları, o cümlədən uranı üzərində suverenliyi müdafiə edir.

“Somayer” mədəni əvvəllər Fransanın Urano qrupu tərəfindən idarə olunurdu. Lakin, iyun ayında milliləşdirilməsi elan edildikdən bir neçə həftə sonra Niger hökuməti Fransa şirkəti tərəfindən istehsal edilən uranı beynəlxalq bazara tədarük edəcəyini açıqladı.

Daha sonra, noyabrın sonlarında Urano mətbuat açıqlamasında “Somayer” mədənindən bir uran partiyasının (əvvəllər 63,4 faiz Fransa mədən nəhənginə, 36,6 faiz isə Niger hökumətinə məxsus idi) ələ keçirilərək yoxa çıxdığı barədə xəbərdarlıq etdi.

Dekabrın ortalarında Parisdə "xarici bir gücün maraqlarına xidmət etmək" üçün nəzərdə tutulmuş strateji xammalın yoxa çıxması ilə bağlı istintaq başladıldı.

Nigerin hərbi rejimi 27 dekabr şənbə günü Paris istintaqına cavab olaraq, ona qarşı irəli sürülən oğurluq ittihamlarını "ən sərt şəkildə" rədd etdi.

Nigerin Mədən Naziri Polkovnik Osmane Abarçi şənbə axşamı dövlət mediasına dedi ki, "Niger Respublikası milli sərvətlər üzərində suverenliyin həyata keçirilməsini ən ifrat dərəcədə oğurluqla eyniləşdirən hər hansı bir ritorikanı rədd edir... Satmaq və ya oğurlamaq ideyası təhlükəli, məsuliyyətsiz və utancverici ritorikadır... Qanuni olaraq sahib olduğu şeyi oğurlamaq olmaz."

Bunun arxasında kim dayanırdı: İran, yoxsa Rusiya?

Nigerdə ​​ordu hakimiyyəti ələ keçirəndən bəri, ölkə yeni tərəfdaşlar axtarmağa hazır olduğunu gizlətməyib və İrana və ya Rusiyaya baxıb.

İyul ayında Rusiya da Nigerin uranını inkişaf etdirməkdə maraqlı olduğunu bildirib.

Bir vaxtlar “Vaqner” muzdlu qrupunun rəhbəri Yevgeni Priqojin də Nigerdəki hərbi çevrilişi "xoş xəbər" adlandırıb və Nigerdə ​​asayişi bərpa etmək üçün “Vaqner” qüvvələrindən istifadə etməyi təklif edib.

2024-cü ilin dekabrında kapitalının 90 faizi Fransa hökumətinə məxsus olan Urano, Nigerdəki üç mədən törəmə müəssisəsi üzərində əməliyyat nəzarətinin itirilməsi ilə bağlı təslim olub.

Bununla belə, o, yenə də Niger hökumətinə qarşı bir neçə beynəlxalq arbitraj işi qaldırıb.

Sentyabrın sonunda məhkəmə Somayer mədəni işinin lehinə qərar verib və Nigerə yatağında bazar dəyəri 250 milyon avro olan təxminən 1300 ton konsentrat olan “Somayer” tərəfindən istehsal edilən uranı satmamağı tapşırıb.

Hökmdən sonra “Somayer”ə məxsus uran partiyası yoxa çıxıb.

Daha əvvəl, 2024-cü ilin mart ayında Niger və İran arasında gizli uran müqaviləsi barədə də məlumatlar yayıldı.

O dövrdə hətta Nigerin hərbi hökumətinin baş naziri təyin olunmuş Əli əl-Əmin Zeyn də hazırkı İran prezidenti İbrahim Rəisi ilə görüşmüşdü və amerikalılar razılaşmanın detallarının görüşdə müzakirə olunduğuna inanırdılar.

İran liderinin mətbuat xidmətinin məlumatına görə, Rəisi Niger xalqının "Avropa monarxiya siyasəti" ilə bağlı müstəqilliyini və mövqeyini "yüksək qiymətləndirib" və ölkələr arasında iqtisadi əlaqələr qurmağa hazır olduğunu bəyan edib.

ESA-nın 2021-ci il üçün statistikasına görə, Niger qlobal təbii uran istehsalının 4,7 faizini təmin edir.

2023-cü ildə "Le Monde" qəzeti həmçinin bildirib ki, bu yaxınlara qədər bu Afrika ölkəsi Fransanın istifadə etdiyi uranın 2 faizini təmin edirdi.

...Nigerdəki çevrilişdən sonra Avropa getdikcə uran təchizatı üçün Avstraliya, Çin və Qazaxıstana üz tutur.

Əli Babayev