Okeanın o tayından gələn qonaq Tərlanə Yaqubqızı yazır

Bugün Beynəlxalq Ana dili günü kimi qeyd olunur və elə bugün ötən həftələrin birində  ürəyimi fərəh hissi ilə dolduran bir görüşdən söz açmaq istədim.

İmtahan sessiyası olduğundan oxucularımız bu günlərdə əsasən öz dərslikləri ilə gəlib milli kitabxanamızda onlar üçün yaradılmış şəraitdən gen- bol yararlanırlar. Bəzən bədii kitab oxumaq istəyən orta yaş təbəqəsinə aid oxucular da bizə müraciət edir. Amma digər günlərə nisbətən elmi ədəbiyyata üz tutanların sayı nəzərəçarpacaq dərəcədə azalıb. Elə bu düşüncələrə dalmışdım ki, diqqətimi pillələri şux addımlarla qalxan ucaboylu, sarışın bir cavan oğlan cəlb etdi.  Adətim üzrə oxucunun kitabxanaya bələd olmadığını və ilk dəfə gəldiyini hiss etdiyimdən özüm onu qarşılayıb salamlayaraq nə istədiyini soruşdum.O, ədəb- ərkanla salamımı alıb gəlişinin məqsədini söylədi. Azərbaycan dilində elə səlis, elə gözəl danışırdı ki, onun qonşu Türkiyə vətəndaşı olduğunu zənn etdim. Amma oxucu biletində bizə yabançı olan ad və soyadını görəndə yanıldığımı başa düşdüm. Adı Adrien, soyadı Mercat olan 29 yaşlı bu oğlan demə okeanın o tayından- uzaq Amerikadan bizə təşrif gətiribmiş. Onun gəlişi elmi ezamiyyətlə bağlı idi. ABŞ--ın Nyu Cersi ştatında məşhir Prinston universitetində müəllim kimi fəaliyyət göstərən Adrien Mercat orada Qafqaz və Osmanlı imperiyası tarixindən dərs deyir. Doktorluq işinin mövzusu da elə Tiflis ədəbi mühiti ilə bağlıdır. İmkan daxilində ona mövzusuna uyğun  istifadə edib yararlana biləcəyi ədəbiyyat siyahısını təqdim etdim. Gördüyüm iş mənim peşə borcum olsa da, gənc oğlan mənə dəfələrlə təşəkkür etdi. Bu, öz yerində... Məni bir azərbaycanlı kimi qürurlandıran Adrienin millətimizə, dilimizə, ədəbiyyatımıza və tariximizə olan böyük sevgisi oldu. Danışıq tərzi elə xoşuma gəldi ki. Hər kəlməbaşı "bəli, bəli" deməsi adama çox doğma gəlirdi. Öyrəndim ki, ona bu cür gözəl təlim- tərbiyə verən ziyalı valideynləri işlə əlaqədar müvəqqəti olaraq  Fransada yaşayırlar. Etiraf edim ki, Azərbaycana qəlbən bağlı olan bu cavanın əsli- kökünün bəlkə azərbaycanlı olduğuna da şübhə etdim. Məni qınamayın, öz dilimizi bəyənməyib nitqində yerli- yersiz əcnəbi sözlər işlədən, rus dilini, digər əcnəbi dilləri bilməyən yurddaşlarımıza geridəqalmış kimi baxan neçə adam tanıyıram. Dilimizi harada öyrəndiyi ilə maraqlandım. Adrien cavabında Borçalı bölgəsində yaşayan azərbaycanlı ailəsində iki il qaldığını və dili onlardan öyrəndiyini dedi. Bu yerdə deyiblər: Ustadına bərəkallah! 

Adriendə xoşuma gələn müsbət cəhətlərdən biri də onun yorulmaq bilmədən oxuyub- öyrənmək marağı idi. Ona Azərbaycanın bədnam qonşular tərəfindən başına gətirilən faciələrdən, Xocalı soyqırımından danışdıqca nə qədər kədərləndiyini hiss etdim. Adrien bu mövzuda yazılan kitablarla maraqlandı.

Müasir yazarlardan Elxan Elatlının "Cəhənnəmdən gələn səs" romanından söhbət etdiyimiz zaman  gənc həmkarım Sevinc Adrienə əsərin davamı olan

"Alternativ əməliyyat" kitabını hədiyyə etdi. O anda  amerikalı dostumuzun dəniz rəngli gözlərində bir ümman sevinci görməmək mümkün deyildi.

  Sonra tarixi romanlarımızdan söz açdım.  Ona ilk əvvəl tarixçi olaraq  Azərbaycan yazıçılarının  tarixi romanlarını oxumasını tövsiyə etdim. Çox sevindim ki, amerikalı gənc indiyə qədər M.S.Ordubadi, C.Cabbarlı, C.Məmmədquluzadə kimi görkəmli ədiblərimizin əsərlərini oxuyub və mütaliəsini daha da zənginləşdirmək fikrindədir. Mən romanların adını sadaladıqca Adrien onları səliqəli xəttlə dəftərinə qeyd edib hökmən oxuyacağını bildirirdi. Bu arada qeyd edim ki, millikitabxana.az saytı vasitəsilə fondumuzda olan kitabların əksəriyyətini onlayn məsafədən oxumaq mümkündür və bu, çox gözəl, təqdirəlayiq bir haldır.

İş günüm demək olar ki, Adrienlə gözəl məmləkətimiz haqqında maraqlı söhbətdən ibarət oldu. Söhbət əsnasında həm Qarabağı artıq geri qaytaran qalib xalqın nümayəndəsi kimi qürur duyur, həm də  okeanın o tayından yurdumuza qonaq gələn adamın Azərbaycana olan böyük sevgisindən, doğma ana dilimizdə rəvan danışmasından fərəh hissi keçirirdim.

Bu yazımı da ana dilimizə həsr etdiyim şeirlə bitirmək istədim:
Ana dilim, nə şirinsən?
Nə yaxşı ki sən mənimsən.
Dünyanın hər tərəfində,
Hər kəndində, şəhərində
Bu dildə danışan olsa
O yer mənə doğma gələr.
Qınamasın məni dostlar,
Demirəm ki, qürbət  lap vətənə dönər.

Ana dilim,  nə gözəlsən
Nərgiz kimi, lalə kimi.
Elə bil ki,süzülürsən
Daglardan şəlalə kimi.
Toxunmasın sənə yadlar,
Müqəddəssən, təmizsən sən.
Anam kimi, balam kimi
Mənə necə əzizsən sən.

Dədəm Qorqud əmanəti-
Əsrlərdən yadigarsan.
Yaşadırsan bu milləti,
Nə yaxşı ki sən varımsan.
Anamızın laylasıyla,
Nənəmizin duasıyla
Şirinləşib bal olmusan.
Nə yaxşı ki var olmusan.

Sən qoşmam, sən bayatımsan,
Şeirləşən həyatımsan.
Vaqifimlə, Sabirimlə,
Vurğunumla, Cavidimlə,
Neçə gözəl şairimlə,
Neçə böyük ədibimlə
Ürəklərə yol tapmısan,
Zirvələrə ucalmısan.

Varlığısan, kimliyisən
Vətənini sevən kəsin.
Bugün necə sevinməyim?
Qarabagdan gəlir səsin!
Qoy Vətənin hər yerində
Oxunsun dövlət himnimiz!
Yaşasın ana dilimiz,
Yaşasın Vətən dilimiz!