Okeanların mənşəyi ilə bağlı tapmaca: Su Yerə necə gəlib?

Dünyada okeanların necə yaranması ilə bağlı suala cavab tapmaq bir çox insanı maraqlandırır. Xüsusilə, suyun Yer planetinə kometlərin təsiri nəticəsində gəlməsi barədə müzakirələr yenidən gündəmə gəlib. 

 News24.az Qaynarinfo-ya istinadən xəbər verir ki, bu müzakirələr "Science Advances" jurnalında yayımlanan yeni araşdırmaya əsaslanır və "Forbes" tərəfindən işıqlandırılıb.

Bu araşdırmada alimlər 2014-cü ildə Avropa Kosmik Agentliyinin "Rosetta" missiyası çərçivəsində tədqiq edilmiş 67P/Çurümov-Qerasimenko kometini öyrəniblər.

Məqalədə qeyd olunur ki, 67P kometindəki su Yerin okeanlarındakı su ilə oxşar xüsusiyyətlərə malikdir. Bu isə həmin kometin Yerə suyun gəlməsində mümkün mənbə olmasını göstərir.

"Mövcud araşdırma əvvəlki nəticələri şübhə altına alır və Yupiter ailəsinə daxil olan kometlərin - qısa dövrü olan və Günəş ətrafında 20 ildən az müddətdə dövr edən kometlərin - Yerə suyun gətirilməsində mühüm rol oynadığını sübut edir. 2014-cü ildəki əvvəlki tədqiqat bu əlaqəni istisna etsə də, yeni statistik məlumatlar bunun əksini iddia edir", deyə məqalədə vurğulanır.

Yer üzündəki suyun mənşəyini anlamaq həyatın necə yarandığını və Günəş sisteminin digər planetlərində niyə olmadığını başa düşmək üçün vacibdir.

2023-cü ilin iyulunda tədqiqatçılar "qaranlıq kometlər"in Yerə suyun gətirilməsində əsas rol oynaya biləcəyini irəli sürüblər. Bu kometlərin planetin formalaşması zamanı baş verən toqquşmalar nəticəsində okeanların yaranmasına töhfə verdiyi düşünülür.

Digər tərəfdən, 2023-cü ilin iyununda yayımlanan bir məqalədə, asteroid qurşağının xarici bölgələrindən gələn su daşıyan asteroidlərin Yerin su ehtiyatını artırdığı bildirilib. Tədqiqatçılar karbonlu xondrit meteoritlərindəki suyun Yerin okeanlarındakı suya bənzədiyini qeyd ediblər.

Həmçinin, İtokava və Ryuqu kimi asteroidlərdə hidratlı minerallar aşkar edilib. Bu asteroidlərin nümunələri "Hayabusa" və "Hayabusa 2" missiyaları vasitəsilə əldə olunub.

Bununla yanaşı, suyun Yerə kometlər və asteroidlər vasitəsilə gətirildiyini irəli sürən nəzəriyyə hələ də mübahisəlidir. 2023-cü ildə edilən başqa bir tədqiqat isə suyun Yerə Günəşin yaranmasından əvvəl gəlmiş ola biləcəyini göstərir.

Alimlər Orion bürcündə, Yerdən 1 305 işıq ili uzaqlığında yerləşən protosulduzun ətrafında Yerin okeanlarındakı sudan ən azı 1 200 dəfə çox suyun olduğunu aşkar ediblər. Bu qədim ulduzlararası buzun tapılması Yerdəki suyun böyük hissəsinin ulduzlararası məkandan gəldiyini və suyun planet sistemlərində gözləniləndən daha çox yayıldığını göstərir. Bu isə kainatda həyatın mövcud olma ehtimalını artırır.