Onlar cəhənnəmə yaxın şəraitdə sağ qala biliblər və...

...Bir vaxtlar müstəsna olaraq "çiçəklənən" bölgələrin sakinləri hesab edilən dinozavrların və timsahların əcdadları əvvəllər düşünüldüyündən qat-qat möhkəm olublar. Beynəlxalq alimlər qrupu arxosauromorfların – Trias dövrünün əvvəllərində Yer kürəsində məskunlaşmış qədim sürünənlərin həyat üçün tamamilə yararsız hesab edilən ərazilərdən minlərlə kilometr qət etməyi bacardıqlarını aşkar ediblər.

SİA-nın əldə etdiyi məlumata görə, bu barədə Nature Ecology & Evolution (NEE) jurnalında dərc olunub.

Tədqiqatçılar qədim landşaftların rekonstruksiyalarını, təkamül ağaclarını və coğrafi modelləşdirməni birləşdirən yeni texnikadan istifadə ediblər.

TARDIS adlanan bu yanaşma (Doktor Kim teleserialındakı zaman maşını) alimlərə qədim heyvanların kosmos-zaman miqrasiya yollarına “baxmağa” imkan verib.

Yer tarixinin ən böyük kütləvi yoxa çıxmasından sonra, quru növlərinin yarıdan çoxunu və dəniz növlərinin 81 faizini məhv edən Perm, arxosauromorflar Trias ekosistemlərinin əsas oyunçularından birinə çevrildi.

Yeni bir araşdırma göstərir ki, onların gələcək uğurlarının, o cümlədən dinozavrların təkamülünün sirri onların "tropik ölü zona" adlanan ərazini - əvvəllər yaşamaq üçün tamamilə yararsız hesab edilən ekvator ətrafında həddindən artıq istilik zonasını keçmək qabiliyyəti ola bilər.

...Biz bilirik ki, arxosauromorflar bu fəlakətli hadisədən sağ çıxdılar və ekosistemlərdə hökmranlıq etməyə davam etdilər. Bunu deyən tədqiqatın aparıcı müəllifi Dr Cozef Flanneri-Sazerlend: “İndi başa düşürük ki, onlar cəhənnəmə yaxın şəraitdə sağ qala və yeni qida mənbələri və yaşayış yerləri axtarışında 10.000 kilometrə qədər məsafə qət edə bildilər.

Bristol Universitetindən professor Maykl Benton əlavə edib ki, “...ilk dəfə olaraq biz qədim landşaftlardan alınan məlumatları heyvanların təkamülü ilə bağlı məlumatları birləşdirərək ətraf mühitin və iqlimin Yerdəki həyatı necə formalaşdırdığını başa düşə bildik”.

Müəlliflərin fikrincə, kəşf təkcə kütləvi yoxa çıxdıqdan sonra sağ qalmağa deyil, həm də təkamül uğurunun mahiyyətinə yeni işıq salır: ekstremal şəraitə uyğunlaşmaq və miqrasiya etmək qabiliyyəti sağ qalmağın və nəhayət, dinozavrların yaranmasının açarı ola bilərdi...

Əli Babayev