Putin: Demokratiyanın mürdəşiri, şovinizm bələdçisi

Putin - o, təkcə bir prezident deyil, həm də bir rejim, bir qorxu maşını, bir imperiya kölgəsidir.

O, tarix boyu xalqları susduranların varisidir. Çarın taxtı artıq qızıldan deyil, amma qərq etdiyi qaranlıq əvvəlkindən daha zülmət, daha riyakar və daha sistemlidir. Rusiyada azərbaycanlıların, özbəklərin, çeçenlərin və neçə-neçə qeyri-rus millətlərin səsləri itir, amma bu səssizliyin müəllifi kimlərsə deyil, şəxsən Prezident Vladimir Putindir.

O Putin ki, artıq uzun müddətdir siyasi opponentlərə, azad mediaya və qeyri-rus xalqlara qarşı eyni repressiya alətlərindən istifadə edir. Onun qurduğu rejim təkcə avtoritar deyil, həm də etnik və dini əsaslı ayrı-seçkiliyi legitimləşdirən, hətta təşviq edən sistemdir. Putin öz hakimiyyətini qorumaq üçün ölkədə düşmən obrazı yaratmağa ehtiyac duyur. O bu düşməni yalnız Qərb və ya Ukraynada deyil, həm də öz ölkəsində - azərbaycanlı, özbək, qırğız, çeçen və digər xalqlarda - müsəlmanlarda axtarır. Bu gün Rusiyada milli və dini azlıqlara qarşı aparılan ayrı-seçkilik təkcə bir cəmiyyətin rasizm problemi deyil, bu, şəxsən Vladimir Putinin siyasi strategiyasının bir hissəsidir. Onun rəhbərlik etdiyi sistem ədalət deyil, qorxu və parçalanma üzərində qurulub. Putin faktiki olaraq Rusiya cəmiyyətini bir etnik və dini ideya ətrafında formalaşdırmaq istəyir. Bu ideyanın mərkəzində yalnız rus və xristian-pravoslav kimliyi var. Putin özünü müasir çar kimi aparır, amma onun siyasəti Rusiya imperiyasının ən qaranlıq səhifələrini təkrar edir.

Girişdə Putinin portretini əbəs yerə cızmadım, çünki hazırda Rusiyada azərbaycanlılara, özbəklərə, qırğızlara, türkmənlərə və digər millətlərin nümayəndələrinə qarşı həyata keçirilən şovinist, diskriminasiya və İslamofob siyasətin təməlində də məhz Putin hakimiyyəti dayanır. Ümumiyyətlə, Rusiya dövlətçiliyinin əsrlər boyu müxtəlif xalqlara qarşı apardığı siyasətə nəzər saldıqda, bu gün Putinin yürütdüyü xəttin yeni bir sistem deyil, sadəcə daha sistemli, daha texnoloji və daha sərt bir formada davam etdiyini görürük. Yəni Putinin qaniçən siyasəti Rusiya üçün yeni deyil, sadəcə olaraq Moskvanın əsrlərlə formalaşdırdığı imperialist, rusmərkəzli və assimilyasiyaedici siyasətin müasirləşdirilmiş və daha avtoritar versiyasıdır. Bu gün rus olmayan xalqlara qarşı artan təzyiq istər hüquqi, istər ictimai, istərsə də mədəni müstəvidə, imperiya reflekslərinin yenidən dirçəlişi kimi başa düşülməlidir. Tarix təkrar olunur, amma daha sərt nəticələrlə.

Məqsəd nədir?

Bu prosesin əsas məqsədi rus olmayan xalqları sosial, iqtisadi və mədəni sferalarda sıxışdırmaq, onları ya assimilyasiya etmək, ya da ölkədən uzaqlaşdırmaqdır. Xüsusilə miqrasiya sistemindəki qeyri-insani münasibət, hüquq-mühafizə orqanlarının selektiv və kobud davranışları, media üzərindən aparılan təbliğat və dini azadlıqların məhdudlaşdırılması bu siyasətin açıq elementləridir. Çünki Rusiyada etnik və dini diskriminasiya yalnız yerli strukturların təşəbbüsü ilə deyil, birbaşa federal səviyyədə tətbiq olunan siyasi kursla bağlıdır. Vladimir Putinin rəhbərlik etdiyi sistemdə "rus kimliyi" anlayışı dövlət ideologiyasının mərkəzində dayanır. Bu anlayışın içərisində qeyri-rus xalqlara, xüsusilə türkdilli və müsəlman əhalisinə yer yoxdur. Putin rejimi formal şəkildə multikultural və dini dözümlülükdən danışsa da, real siyasət tam əksini göstərir. Dövlət mediası və təhlükəsizlik orqanları vasitəsilə qeyri-rus xalqlar ictimai şüurda "təhlükəli", "güvənilməz" və "özgə" obrazı ilə təqdim edilir. Bu isə onlara qarşı hüquqi və fiziki təzyiqləri legitimləşdirən ictimai zəmin yaradır.

Tarix təkrarlanır

Xatırlatmaq yerinə düşər ki, SSRİ-nin ikinci və ən qəddar lideri kimi yadda qalan İosif Stalinin hakimiyyət illərində də müsəlman xalqların kütləvi sürgünləri, dini və milli kimliyin sıxışdırılması və mərkəzləşmiş rus hegemonluğu özünün ən yüksək həddinə çatmışdı. Baxmayaraq ki, "Koba" özü gürcü idi. Amma o da başa düşürdü ki, Rusiyaya rəhbərlik edirsənsə, rusdan daha çox rus, daha dəqiq desək, hamıdan daha zalım olmalısan. Çünki bu ölkənin ənənəvi siyasətinin təməlində bu dayanır: işğal, irqçilik, şovinizm. Putin isə sələflərinin siyasətini bu gün daha müasir üsullarla davam etdirir.

Rusiya və Prezidenti Putin üçün həyəcan siqnalı

Putin rejiminin qurduğu bu model təkcə dövlət strukturlarında deyil, cəmiyyətdə də şovinist və İslamofob düşüncənin yayılmasına səbəb olur. Etnik rus olmayanların "ikincidərəcəli vətəndaş" kimi qəbul edilməsi, onların cinayət və təhlükəsizlik problemləri ilə eyniləşdirilməsi, sosial media və kütləvi informasiya vasitələrində aparılan anti-müsəlman təbliğat - bütün bunlar dərin ictimai parçalanmaya səbəb olur. Putin başa düşməlidir ki, bu siyasət uzunmüddətli perspektivdə ölkə daxilində sosial qarşıdurma riskini artırır. Bu isə yalnız etnik xalqları deyil, bütövlükdə regionda sabitliyi, multikulturalizm dəyərlərini və beynəlxalq hüququn norma və prinsiplərini təhdid edir. Bu baxımdan, bu siyasətə qarşı həm daxili, həm də beynəlxalq aləmdə ciddi etiraz və müqavimət vacibdir.

Mərahim Nəsib