Qan laxtalanmasında K vitamininin rolu müəyyən edilib ARAŞDIRMA

Bakı, 12 iyun, AZƏRTAC

Qanın laxtalanması insan orqanizmində həyati vacib və mürəkkəb şəkildə tənzimlənən bir prosesdir. Bu proses K vitamini və müxtəlif biomolekulların iştirakı ilə baş verir. Elm adamları bu günə qədər K vitamininin laxtalanmadakı rolu barədə ümumi anlayışa malik idilər və bu bilik tibbi preparatların hazırlanmasında istifadə edilirdi. Lakin K vitaminindən asılı ferment olan və “Vitamin K-dependent gamma-glutamyl carboxylase” (VKGC) adlanan zülalın molekulyar səviyyədə necə fəaliyyət göstərdiyi tam aydın deyildi. Vaşinqton Universitetinin professorları Roy və Diana Vagelos və Veikai Linin rəhbərlik etdiyi tədqiqat qrupu bu fundamental sualı cavablandırmaq üçün yeni bir araşdırma həyata keçirib.

AZƏRTAC xəbər verir ki, araşdırmanın nəticələri “Nature” jurnalında dərc olunub.

Tədqiqatçılar VKGC fermentinin qamma-karboksilləşmə prosesini necə təşkil etdiyini və bu prosesin qan laxtalanması üçün nə dərəcədə kritik olduğunu molekulyar səviyyədə müəyyənləşdiriblər. Qamma-karboksilləşmə – K vitaminindən asılı olaraq baş verən, lakin kimyəvi cəhətdən mürəkkəb və enerji tələb edən bir prosesdir. Bu mexanizm düzgün fəaliyyət göstərmədikdə, müxtəlif laxtalanma pozuntuları və xəstəliklər ortaya çıxa bilər.

Maraqlıdır ki, qamma-karboksilləşmə prosesi yalnız hemostazla məhdudlaşmır. Tədqiqat nəticələri göstərir ki, bu mexanizm iltihabın tənzimlənməsi, hüceyrə ölümü, immun cavab, damar bütövlüyü və insulin ifrazı kimi bioloji proseslərdə də mühüm rol oynayır. Li və komandası həm biokimyəvi analizlər aparıb, həm də elektron mikroskopiyası vasitəsilə VKGC-nin müxtəlif funksional vəziyyətlərdə və hemostaza töhfə verən substrat zülallarla kompleks şəkildə quruluşunu təsvir edib. Bu yanaşma VKGC-nin membran mühitində çoxmərhələli katalitik reaksiyaları necə həyata keçirdiyini anlamağa imkan verir.

Araşdırmanın nəticələri K vitaminindən asılı proseslərə əsaslanan yeni terapevtik yanaşmaların inkişafına təkan verə bilər. Tədqiqat həm də bu mexanizmlərin müxtəlif xəstəliklərin müalicəsində necə istifadə oluna biləcəyinə dair dəyərli məlumatlar təqdim edir.