Icma.az
close
up
RU
Qərbi Azərbaycan Xronikası: Ermənilər Qızıl şəfəq qəzetinin redaktorunu güllələmişdilər

Qərbi Azərbaycan Xronikası: Ermənilər Qızıl şəfəq qəzetinin redaktorunu güllələmişdilər

Oxu.az saytından əldə olunan məlumata görə, Icma.az məlumat yayır.

Qərbi Azərbaycan Xronikası layihəsi çərçivəsində növbəti veriliş efirə gedib.

Jurnalist Rufik İsmayılovun müsahibi tarix üzrə fəlsəfə doktoru, tədqiqatçı-alim Nazim Mustafa olub.

O, Həsən bəy Zərdabinin redaktorluğu ilə 1875-ci il 22 iyul tarixində ilk nömrəsi işıq üzü görən, Azərbaycan Milli Mətbuatının əsasını qoyan "Əkinçi" qəzetinin fəaliyyətindən bəhs edib. Bildirib ki, görkəmli maarifpərvər ziyalıların cəmləşdiyi "Əkinçi" qəzetinin nəşri 150 il bundan öncə bütün Qafqazda geniş əks-səda doğurub. Onun sözlərinə görə, həm "Əkinçi" ilə, həm də ondan sonra işıq üzü görən "Molla Nəsrəddin" satirik jurnalı, "Kaspi" qəzeti və digər mətbu orqanlarla tarixi Azərbaycan ərazisinin hər bir yerindən ziyalılar əməkdaşlıq ediblər. Bu mənada İrəvanda yaşayıb-yaradan qələm sahibləri də müxtəlif imzalarla bu mətbu orqanlarda məqalələr dərc etdiriblər. Həmin yazılarda Qərbi Azərbaycan ərazisində baş verən hadisələr, o cümlədən ermənilərin azərbaycanlılara qarşı törətdiyi faciələr, insanların qarşılaşdığı problemlər öz əksini tapıb. Xüsusən "Molla Nəsrəddin" jurnalının İrəvandakı ədəbi mühitə böyük təsiri olub. Bu satirik jurnal Qərbi Azərbaycanda da mollanəsrəddinçilər nəslinin yetişməsinə təsir göstərib. Lakin ötən əsrin əvvəlində ermənilərin törətdiyi qırğınlar Qərbi Azərbaycanda ziyalı təbəqəsinə böyük zərbə vurub.

Tarixçi-alim N.Mustafa vurğulayıb ki, Qərbi Azərbaycanda nəşr olunan ilk mətbu orqan "Lək-lək" jurnalıdır. 1914-cü ildə İrəvanda Cabbar Əsgərzadənin redaktorluğu ilə işıq üzü görən bu satirik jurnal fəaliyyət göstərdiyi beş ay ərzində cəmi 12 nömrə ilə oxucuların görüşünə gəlib. Qərbi Azərbaycanda nəşr olunan ikinci mətbu orqan isə "Bürhani-həqiqət" jurnalı olub. 1917-ci ildə Əli Məhzunun redaktorluğu ilə İrəvanda işıq üzü görən bu jurnal isə cəmi 9 nömrə ilə oxucuları sevindirə bilib. Sonradan 1917-ci ildə "Cavanlar şurası", bolşeviklərin təsisçiliyi ilə 1918-ci ildə "Kommunist" qəzetləri qısa müddətdə çap olunub. O dövrdə belə mətbu orqanların nəşrində Sovet Ermənistanının ilk ədliyyə naziri, türk zabiti Süleyman Nurinin də özünəməxsus rolu olub. Bunun ardınca müxtəlif illərdə "Rəncbər", "Zəngi", "Qızıl şəfəq", "Sovet Ermənistanı" və sair qəzetlər işıq üzü görüb.

N.Mustafa qeyd edib ki, Fatma Əfəndiyeva Qərbi Azərbaycanda nəşr olunan "Zəngi" qəzetinin ilk qadın müxbiri olub. Onun sözlərinə görə, azərbaycanlı jurnalistlər Sovet Ermənistanında müxtəlif təzyiqlərlə üzləşiblər. Hətta ermənilər "Qızıl şəfəq" qəzetinin redaktorunu güllələyiblər. Bütün bu çətinliklərə baxmayaraq, Qərbi Azərbaycandakı yazarlar mövhumat və cəhalətə qarşı ciddi mübarizə aparıblar. Paralel olaraq maarifçiliyin təbliği onlar qarşısında duran əsas vəzifə olub. Tarixçi-alim deyib ki, azərbaycanlıların mədəniyyət mərkəzinə çevrilən "Sovet Ermənistanı" qəzetində tarixi torpaqlarımızda cərəyan edən ictimai-siyasi proseslər geniş əksini tapıb.

Xatırladaq ki, Qərbi Azərbaycan Xronikası layihəsinin məqsədi tarixi qədim torpaqlarımızın adının yaşadılması, tanıdılması, həmçinin azərbaycanlıların ermənilər tərəfindən deportasiyaya məruz qoyulmasından, həmin ərazilərdə mövcud olmuş, lakin adı silinən toponimlərin, saysız-hesabsız yeraltı və yerüstü maddi mədəniyyət nümunələri - qədim yaşayış məskənləri, nekropollar, kurqanlar, qala, saray və istehkam qalıqları, karvansaralar, körpülər, qəbirüstü sənduqələr, at-qoç heykəlləri, məbəd, kilsə, məscid, pir və ocaqların üzə çıxarılması, həmin ərazinin təmiz oğuz-türk məskənləri olduğunu təsdiq edən faktların dünya ictimaiyyətinə çatdırılmasıdır.

Həmçinin Prezident İlham Əliyevin Qərbi Azərbaycanla bağlı dediyi "XX əsrin əvvəllərinə təsadüf edən xəritə bir daha onu göstərir ki, Qərbi Azərbaycan tarixi Azərbaycan diyarıdır, şəhərlərin, kəndlərin adları Azərbaycan mənşəlidir və biz yaxşı bilirik ki, indiki Ermənistan ərazisində tarix boyu Azərbaycan xalqı yaşayıb. İndi əsas vəzifə ondan ibarətdir ki, dünya ictimaiyyəti də bunu bilsin", - fikrini əsas tutaraq Qərbi Azərbaycan İcmasının hazırladığı Qayıdış Konsepsiyasından irəli gələn vəzifələrin təbliğidir.

Bundan əlavə, Qərbi Azərbaycanla bağlı tarixçilərin, araşdırmaçıların düşüncələrini, deportasiyaya məruz qalmış şəxslərin həyat hekayəsini işıqlandırmaqdır.

Ətraflı Baku TV-nin süjetində:

Qərbi Azərbaycan Xronikası: "Ermənilər "Qızıl şəfəq" qəzetinin redaktorunu güllələmişdilər"

Sonrakı hadisələr barədə daha çox məlumat almaq üçün Icma.az saytını izləyin.
seeBaxış sayı:98
embedMənbə:https://oxu.az
archiveBu xəbər 22 İyul 2025 02:00 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

Avropa ölkələrinin yeraltı anbarlarında qazın həcmi 71 mlrd. kubmetri ötüb

22 İyul 2025 14:02see194

Bu saatlarda gəzinti xərçəng riskini azaldır

23 İyul 2025 01:01see147

Zəngəzur dəhlizi: İrəvan fürsəti niyə əldən verir?

23 İyul 2025 10:01see136

Qızmar Günəş altında: İşçilərdən şikayət var?

22 İyul 2025 20:37see133

İşə getməyə həvəsi olmayanları müalicə edəcəklər

22 İyul 2025 19:29see132

AMB uçot dərəcəsini azaldıb

23 İyul 2025 10:14see130

Günün qoroskopu: ruhunuz narahat ola bilər

23 İyul 2025 00:02see130

Rusiyalı məşhur reper psixiatriya xəstəxanasına yerləşdirildi

22 İyul 2025 16:09see127

Sülh yaxındır, müdaxilə yersizdir: Zəngəzur Azərbaycanın iradəsi ilə açılacaq

22 İyul 2025 10:33see126

Şörzingerin Azərbaycanca öyrəndiyi söz…

24 İyul 2025 01:29see126

Bu kuba baş məsqçi təyin olundu

23 İyul 2025 16:25see126

ABŞ nin də iştirakı ilə Bakıda iki ölkə arasında danışıqlar aparılacaq

23 İyul 2025 10:50see125

reklamlarla satdıqları ehtiyat hissələrinin saxtalığını ört basdır edir EKSPERT VİDEO

22 İyul 2025 19:00see124

İllər əvvəl Vağzalı ilə gəlin köçən azərbaycanlı məşhurlar FOTO

23 İyul 2025 00:16see124

Şəmkirdə 15 yaşlı qızın ehtiyatsızlığı faciə ilə nəticələndi

24 İyul 2025 01:38see124

Kürdəmirdə 8 nəfər qidadan zəhərlənib

23 İyul 2025 03:45see123

General Motors un mənfəəti Trampın tariflərinə görə üç ayda 1 milyard dollardan çox azalıb

23 İyul 2025 03:40see123

Kilsə “başını kəsin” deyir: Ermənistan baş nazirinin həyatı təhlükə altındadır

22 İyul 2025 10:42see121

Qurban Qurbanov: Qələbəni unudub cavab oyununa ciddi hazırlaşacağıq

24 İyul 2025 01:30see119

Şimali Makedoniyada meşə yanğınları baş verib

22 İyul 2025 20:27see119
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri