Icma.az
close
up
RU
Qərbi Azərbaycan Xronikası: Ermənilər Qızıl şəfəq qəzetinin redaktorunu güllələmişdilər

Qərbi Azərbaycan Xronikası: Ermənilər Qızıl şəfəq qəzetinin redaktorunu güllələmişdilər

Oxu.az saytından əldə olunan məlumata görə, Icma.az məlumat yayır.

Qərbi Azərbaycan Xronikası layihəsi çərçivəsində növbəti veriliş efirə gedib.

Jurnalist Rufik İsmayılovun müsahibi tarix üzrə fəlsəfə doktoru, tədqiqatçı-alim Nazim Mustafa olub.

O, Həsən bəy Zərdabinin redaktorluğu ilə 1875-ci il 22 iyul tarixində ilk nömrəsi işıq üzü görən, Azərbaycan Milli Mətbuatının əsasını qoyan "Əkinçi" qəzetinin fəaliyyətindən bəhs edib. Bildirib ki, görkəmli maarifpərvər ziyalıların cəmləşdiyi "Əkinçi" qəzetinin nəşri 150 il bundan öncə bütün Qafqazda geniş əks-səda doğurub. Onun sözlərinə görə, həm "Əkinçi" ilə, həm də ondan sonra işıq üzü görən "Molla Nəsrəddin" satirik jurnalı, "Kaspi" qəzeti və digər mətbu orqanlarla tarixi Azərbaycan ərazisinin hər bir yerindən ziyalılar əməkdaşlıq ediblər. Bu mənada İrəvanda yaşayıb-yaradan qələm sahibləri də müxtəlif imzalarla bu mətbu orqanlarda məqalələr dərc etdiriblər. Həmin yazılarda Qərbi Azərbaycan ərazisində baş verən hadisələr, o cümlədən ermənilərin azərbaycanlılara qarşı törətdiyi faciələr, insanların qarşılaşdığı problemlər öz əksini tapıb. Xüsusən "Molla Nəsrəddin" jurnalının İrəvandakı ədəbi mühitə böyük təsiri olub. Bu satirik jurnal Qərbi Azərbaycanda da mollanəsrəddinçilər nəslinin yetişməsinə təsir göstərib. Lakin ötən əsrin əvvəlində ermənilərin törətdiyi qırğınlar Qərbi Azərbaycanda ziyalı təbəqəsinə böyük zərbə vurub.

Tarixçi-alim N.Mustafa vurğulayıb ki, Qərbi Azərbaycanda nəşr olunan ilk mətbu orqan "Lək-lək" jurnalıdır. 1914-cü ildə İrəvanda Cabbar Əsgərzadənin redaktorluğu ilə işıq üzü görən bu satirik jurnal fəaliyyət göstərdiyi beş ay ərzində cəmi 12 nömrə ilə oxucuların görüşünə gəlib. Qərbi Azərbaycanda nəşr olunan ikinci mətbu orqan isə "Bürhani-həqiqət" jurnalı olub. 1917-ci ildə Əli Məhzunun redaktorluğu ilə İrəvanda işıq üzü görən bu jurnal isə cəmi 9 nömrə ilə oxucuları sevindirə bilib. Sonradan 1917-ci ildə "Cavanlar şurası", bolşeviklərin təsisçiliyi ilə 1918-ci ildə "Kommunist" qəzetləri qısa müddətdə çap olunub. O dövrdə belə mətbu orqanların nəşrində Sovet Ermənistanının ilk ədliyyə naziri, türk zabiti Süleyman Nurinin də özünəməxsus rolu olub. Bunun ardınca müxtəlif illərdə "Rəncbər", "Zəngi", "Qızıl şəfəq", "Sovet Ermənistanı" və sair qəzetlər işıq üzü görüb.

N.Mustafa qeyd edib ki, Fatma Əfəndiyeva Qərbi Azərbaycanda nəşr olunan "Zəngi" qəzetinin ilk qadın müxbiri olub. Onun sözlərinə görə, azərbaycanlı jurnalistlər Sovet Ermənistanında müxtəlif təzyiqlərlə üzləşiblər. Hətta ermənilər "Qızıl şəfəq" qəzetinin redaktorunu güllələyiblər. Bütün bu çətinliklərə baxmayaraq, Qərbi Azərbaycandakı yazarlar mövhumat və cəhalətə qarşı ciddi mübarizə aparıblar. Paralel olaraq maarifçiliyin təbliği onlar qarşısında duran əsas vəzifə olub. Tarixçi-alim deyib ki, azərbaycanlıların mədəniyyət mərkəzinə çevrilən "Sovet Ermənistanı" qəzetində tarixi torpaqlarımızda cərəyan edən ictimai-siyasi proseslər geniş əksini tapıb.

Xatırladaq ki, Qərbi Azərbaycan Xronikası layihəsinin məqsədi tarixi qədim torpaqlarımızın adının yaşadılması, tanıdılması, həmçinin azərbaycanlıların ermənilər tərəfindən deportasiyaya məruz qoyulmasından, həmin ərazilərdə mövcud olmuş, lakin adı silinən toponimlərin, saysız-hesabsız yeraltı və yerüstü maddi mədəniyyət nümunələri - qədim yaşayış məskənləri, nekropollar, kurqanlar, qala, saray və istehkam qalıqları, karvansaralar, körpülər, qəbirüstü sənduqələr, at-qoç heykəlləri, məbəd, kilsə, məscid, pir və ocaqların üzə çıxarılması, həmin ərazinin təmiz oğuz-türk məskənləri olduğunu təsdiq edən faktların dünya ictimaiyyətinə çatdırılmasıdır.

Həmçinin Prezident İlham Əliyevin Qərbi Azərbaycanla bağlı dediyi "XX əsrin əvvəllərinə təsadüf edən xəritə bir daha onu göstərir ki, Qərbi Azərbaycan tarixi Azərbaycan diyarıdır, şəhərlərin, kəndlərin adları Azərbaycan mənşəlidir və biz yaxşı bilirik ki, indiki Ermənistan ərazisində tarix boyu Azərbaycan xalqı yaşayıb. İndi əsas vəzifə ondan ibarətdir ki, dünya ictimaiyyəti də bunu bilsin", - fikrini əsas tutaraq Qərbi Azərbaycan İcmasının hazırladığı Qayıdış Konsepsiyasından irəli gələn vəzifələrin təbliğidir.

Bundan əlavə, Qərbi Azərbaycanla bağlı tarixçilərin, araşdırmaçıların düşüncələrini, deportasiyaya məruz qalmış şəxslərin həyat hekayəsini işıqlandırmaqdır.

Ətraflı Baku TV-nin süjetində:

Qərbi Azərbaycan Xronikası: "Ermənilər "Qızıl şəfəq" qəzetinin redaktorunu güllələmişdilər"

Sonrakı hadisələr barədə daha çox məlumat almaq üçün Icma.az saytını izləyin.
seeBaxış sayı:103
embedMənbə:https://oxu.az
archiveBu xəbər 22 İyul 2025 02:00 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

Rusiyanın Azərbaycana qarşı növbəti təzyiq mexanizmi

25 İyul 2025 00:06see635

Goji berry nədir? Goji giləmeyvəsinin faydaları

24 İyul 2025 17:12see155

Azərbaycanda reklama görə 4 blogerdən ŞİKAYƏT EDİLDİ RƏSMİ

24 İyul 2025 10:47see146

Təmiz enerji dövrünü necə sürətləndirmək olar ANALİZ

24 İyul 2025 16:58see142

Avropa və ABŞ razılaşacaqlar Ticarət gərginliyi aradan qalxacaq

24 İyul 2025 17:15see141

Bu şəhərdə 22 min abonentin qaz təchizatı dayandırılacaq

24 İyul 2025 17:01see140

Qız Qalasında “Vyetnam Günləri : Şərqin incə zərifliyi İçərişəhərdə FOTO

24 İyul 2025 17:07see138

Türkiyədə oxuyan bir qrup tələbə Azərbaycan universitetlərinə köçürülmə hüququndan məhrum edilib?

25 İyul 2025 01:36see135

Dondurma yeyəndə dişlərimiz niyə sızıldayır? Səbəbi

24 İyul 2025 15:59see134

Çoxumuzun sevimli xalq artisti...

24 İyul 2025 21:42see132

Bir səfərin izi ilə Fransa sənədli filminin təqdimatı keçirilib

24 İyul 2025 20:43see129

Nicatdan da, Rüfətdən də incimişəm Yaşar Nurinin qızı

24 İyul 2025 15:43see128

Xəstələri ölümcül hala salan saxta cərrah barədə şok faktlar: Bədənim çürüyüb

24 İyul 2025 18:29see126

Rusiyadan Qordonun Xankəndiyə getməsinə reaksiya

24 İyul 2025 17:09see121

14 kiloqram arıqlayan Yeşilçam ulduzu tanınmaz halda

24 İyul 2025 10:59see120

Tailand Kamboca səfirindən ölkəni tərk etməyi tələb edib

24 İyul 2025 22:42see120

Arsenal ilin transferini tamamlayır: Qyökereş Londona gedir

24 İyul 2025 16:58see119

Somalili nazir Ulu öndərin məzarını ziyarət edib

24 İyul 2025 23:40see118

Yeni stansiyaların inşası nəqliyyat sıxlığına əhəmiyyətli təsir göstərməyəcək EKSPERT

24 İyul 2025 17:08see118

Əgər onlara edilən təkliflər futbolçuları qane etməsə, mən onları komandada saxlamağa hazıram

26 İyul 2025 00:48see114
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri