Qərbi Azərbaycanın mədəni irsi qayıdışın yoluna işıq salır

Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin Şamaxı filialında “Qərbi Azərbaycana qayıdış: İrəvanda maarifçilik hərəkatının tarixi-mədəni əsasları” mövzusunda elmi-nəzəri konfrans keçirilib.

Filialın direktoru dosent Tünzalə Yusifova məclisi giriş sözü ilə açaraq son 200 ildə Azərbaycan xalqının başına gətirilən faciələrdən, soyqırımlarından, deportasiyalardan danışıb. Qərbi Azərbaycan məsələsinin həmişə gündəmdə olduğunu, Zəfərlə başa çatan 44 günlük Vətən müharibəsindən sonra bu məsələnin daha da aktuallaşdığını dilə gətirib. O, Prezident İlham Əliyevin çoxşaxəli fəaliyyətinin Qərbi azərbaycanlıların da öz doğma torpaqlarına qayıdacaqlarına dərin inam yaratdığını vurğulayıb.

Konfransda ADPU-nun ibtidai təhsilin pedaqogikası kafedrasının müdiri professor Fərrux Rüstəmov “XIX əsrdə və XX əsrin əvvəllərində İrəvanda maarifçilik hərəkatı” mövzusunda məruzə edib. Professor XIX əsrin əvvəllərində xalqımızın milli faciəsinin əsasına çevrilən Kürəkçay, Gülüstan, Türkmənçay müqavilələrinin mahiyyətindən, ermənilərin Qərbi Azərbaycana köçürülmələrindən, sonrakı dövrdə qədim türk torpaqlarında oyuncaq erməni dövləti yaradılmasının xalqımız üçün faciəli nəticələrindən geniş söz açıb. Məruzədə davamlı ruslaşdırma, xristianlaşdırma siyasəti yeridən çar Rusiyasının bu bölgədə açdığı qəza, rus-tatar məktəbləri, progimnaziya, gimnaziya və müəllimlər seminariyasının fəaliyyəti də yer alıb.

İrəvandakı maarifçilik hərəkatının milli-mədəni qaynaqlarını şərh edən məruzəçi bu hərəkatın formalaşmasında Azərbaycan xalqının zəngin elmi-mədəni və folklor ənənələrinin, İslam Şərqinin elmi-fəlsəfi mərkəzləri olmuş xüsusilə məktəb və mədrəsələrin və o dövrün ictimai-siyasi proseslərinin də önəmli rolunu vurğulayıb. Qeyd edilib ki, İrəvan maarifçilik mühitinin Azərbaycana bəxş etdiyi böyük din xadimləri, ­maarifçilər, ziyalılar öz fəaliyyətləri ilə yalnız dini və dünyəvi təhsilin inkişafına deyil, həm də milli-mədəni kimliyin qorunub saxlanmasına və yeni nəsillərin maariflənməsinə dəyərli töhfələr verib.

ADPU-nun ədəbiyyatın tədrisi texnologiyası kafedrasının professoru Yaqub Babayev Professor Fərrux Rüstəmovun Qərbi Azərbaycanın təhsil tarixi ilə bağlı tədqiqatlarının toplandığı  “İrəvan Müəllimlər Seminariyası və onun məzunları” və “İrəvan kişi gimnaziyası və onun azərbaycanlı məzunları” kitablarının bölgənin mədəni irsinin öyrənilməsinə töhfə olduğunu söyləyib. 

Elmi məclisdə qeyd edilib ki, Qərbi Azərbaycanın mədəni irsinin qorunub yaşadılması soydaşlarımızın doğma yurdlarına qayıdışı uğrunda ümumxalq mübarizəsinə mənəvi dəstək qazandırır.

T.RÜSTƏMLİ
XQ