Icma.az
close
up
RU
Qlobal güclərin yeni TOQQUŞMA MEYDANI Qrenlandiyanı hansı aqibət GÖZLƏYİR?

Qlobal güclərin yeni TOQQUŞMA MEYDANI Qrenlandiyanı hansı aqibət GÖZLƏYİR?

Bizim media portalından əldə olunan məlumata əsasən, Icma.az xəbər verir.

Yanvarın 20-dən ABŞ prezidenti kimi and içməyə hazırlaşan Donald Tramp səlahiyyətlərinin icrasına başlamamışdan əvvəl dünyada gərginliyin əsasını qoyub. Beləki, Tramp “Truth Social” hesabında yazıb ki, Danimarka hakimiyyətinin müqavimətinə baxmayaraq, Qrenlandiyanın ABŞ-yə birləşdirilməsi ilə bağlı razılaşma baş tutmalıdır:


“Kiçik Donald Tramp və mənim Respublikaçı nümayəndələrim Qrenlandiyaya eniblər. Qəbul əla idi. Onların və bütün Azad Dünyanın təhlükəsizliyə, müdafiəyə, gücə və sülhə ehtiyacı var! Bu sövdələşmə baş verməlidir. Gəlin, Qrenlandiyanı yenidən möhtəşəm edək!”.
 

MÖVZU İLƏ BAĞLI:
ABŞ-dan Qrenlandiya ilə bağlı QƏTİ ADDIM


Təbii ki, Trampın bu fikirlərinə ilk etiraz Qrenlandiyanın baş naziri Mute Borup Egeden gəlib. O Trampın təklifinə sərt reaksiya verib.

“Biz satışda deyilik və satılmayacağıq. Azadlıq uğrunda uzun mübarizəmizi itirməməliyik".
Bəs, Qrenlandiya niyə bu qədər dəyərlidir?
İlk öncə onu deyək ki, Qrenlandiya buzların əriməsi və iqlim böhranının yeni ticarət yolları açması ilə getdikcə daha çox əhəmiyyət kəsb edən Arktika regionunda mərkəzi mövqe tutur. Qrenlandiyanın eyni zamanda zəngin yeraltı ehtiyatları var. Ona görə də Qrenlandiyanın yerləşdiyi Artika uzun illərdir ki, ABŞ, Rusiya və Çin arasında nüfuz uğrunda mübarizəyə səhnə olub. Bu səbəbdən Tramp Rusiyanın hərbi ekspansiyasına və Çinin artan iştirakına qarşı çıxmaq üçün Arktikada ABŞ-ın təsirini artırmağa çalışır.
Hətta, 2019-cu ildə, ilk prezidentlik dövründə Tramp  Danimarkaya adanı almağı təklif etmişdi. Lakin sonra Kopenhagen Amerika liderinin təklifini kəskin şəkildə rədd etdi və ölkənin baş naziri Mette Frederiksen bunu “absurd” adlandırdı. Qrenlandiyanın ABŞ və Danimarka ilə münasibətləri geosiyasi maraqlar, hərbi strategiya və iqtisadi problemlərlə bağlı özünəməxsus xüsusiyyətlərə malikdir.
Qrenlandiya kimə məxsusdur?
2 milyon kvadrat kilometrdən çox ərazini əhatə edən ada 1721-ci ildə Danimarka-Norveç Krallığının müstəmləkəsinə çevrilib.
Qrenlandiya İkinci Dünya Müharibəsi zamanı ABŞ-ın protektoratlığına keçib. 1945-ci ildə müharibə başa çatdıqdan sonra ada Danimarkaya qaytarılıb. 1943-cü ildə ABŞ Şimali Atlantikada maraqlarını qorumaq üçün burada hərbi baza qurub.


1946-cı ildə ABŞ prezidenti Harri Truman adanın geosiyasi və strateji əhəmiyyətinə görə Qrenlandiyanı Danimarkadan 100 milyon dollara qızıl almağı təklif edib. Danimarka bu təklifi rədd edib, lakin ABŞ-a adada hərbi mövcudluğunu saxlamağa icazə verib. 1979-cu ildə Danimarka Qrenlandiyaya özünüidarəetmə hüququ verib, ölkə xarici əlaqələr, müdafiə, pul məsələləri və adanın hüquq sistemi də daxil olmaqla bir sıra sahələrə nəzarəti özündə saxlayıb.
Qrenlandiyanın əhalisi hazırda təxminən 57 min nəfərdir. Adanın sakinlərinin əksəriyyəti şimaldan gələn yerli xalqların bir qrupu olan İnuitlərdir. Qrenlandiyada ən sıx məskunlaşan paytaxt Nuuk başda olmaqla, 13 şəhər və əhalisi yüz nəfərdən çox olmayan onlarla yaşayış məntəqəsi var.
Trampa Qrenlandiya niyə lazımdır?
Tramp adaya nəzarətin geosiyasi zərurət olduğunu deyir və adaya sahib olmaq üçün hərbi müdaxiləni belə istisna etmir. Baxmayaraq ki, Qrenlandiya 650 nəfərdən ibarət ABŞ-ın Pituffik hərbi bazası var. Bu obyekt ABŞ üçün strateji əhəmiyyət daşıyır.


Ada iqtisadi baxımdan nə qədər cəlbedicidir?
Danimarkanın iki il əvvəlki hesabatına görə, Qrenlandiyanın sənaye üçün lazım olan 20 növdən çox mineral potensialı var. Əriyən Qrenlandiyanın buz təbəqəsi daha qısa və iqtisadi cəhətdən daha səmərəli ticarət yolları üçün imkanlar açır. Ən əsası ada zəngin karbohidrogen ehtiyatlarına malikdir. Danimarka, Kanada, Norveç, Avstraliya və Çin şirkətləri adada faydalı qazıntıların işlənməsi ilə məşğuldurlar.
Bəs, Danimarka Qrenlandiyadan imtina edəcəkmi?
Trampın Qrenlandiya ilə bağlı iddiaları Qrenlandiya, Danimarka və bütövlükdə Avropanın tənqidinə səbəb olub. Danimarka hökuməti Trampın adanı ələ keçirməsinin qarşısını almaq üçün Qrenlandiyaya ayrılan müdafiə xərclərini 1,5 milyard dollara qədər artıracağını açıqlayıb.
Aİ-nin faktiki liderləri olan Fransa və Almaniya yanvarın 8-də Qrenlandiyanın bütövlüyünü və onun suveren sərhədlərinə təhdidlərin yolverilməzliyini qorumağın zəruriliyini xatırladıblar.
Bəs, Tramp öz istəyini nə qədər yaxındır?
İndiki məqamda bu barədə konkret nəsə demək çətindir. Çünki seçki kampaniyası zamanı səsləndirilən fikirlərin çoxu sonrakı dövrlərdə unudulur. Bu mənada Trampın Qrenlandiya məsələsində nə qədər qətiyyətli olduğunu ancaq yaxın aylarda biləcəyik. Lakin bütün hallarda Qrenlandiya ABŞ üçün “asan yem” deyil. Bu niyyətinə çatmaq üçün ABŞ təkcə Danimarkanı yox, həm də Aİ-ni, Rusiyanı və Çini qarşısına almalıdır.

Surxay Atakişiyev, Bizim.Media

Hadisənin gedişatını izləmək üçün Icma.az saytında ən son yeniliklərə baxın.
seeBaxış sayı:135
embedMənbə:https://bizim.media
archiveBu xəbər 15 Yanvar 2025 11:22 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

TƏCİLİ: Metroya giriş bağlandı Nə baş verir?

19 Oktyabr 2025 04:03see238

Pezeşkian bu türk ölkəsinə səfər edəcək

19 Oktyabr 2025 02:00see228

Trampdan sonra Vens də İsrailə gedir

18 Oktyabr 2025 16:58see172

Gürcüstandan çıxarılan Azərbaycan vətəndaşlarının sayı açıqlanıb

18 Oktyabr 2025 20:59see166

“Xocalı Balı” ilk dəfə bal yarmarkasında alıcılara təqdim olunub REPORTAJ

18 Oktyabr 2025 14:09see150

İlham Əliyevdən Xəzəryanı ölkələrə ÇAĞIRIŞ

18 Oktyabr 2025 10:48see146

Bakı metrosunda mübahisəli durum: gediş haqqı yenə dəyişəcək?

18 Oktyabr 2025 07:33see139

Çin polisinin ağıllı köməkçiləri: Təhlükəsizliyi robot itlər qoruyacaqlar

18 Oktyabr 2025 06:32see137

Neftinin qiyməti 1 dollar ucuzlaşdı

18 Oktyabr 2025 10:51see135

Qızıl altı min dollara qədər bahalaşa bilər

18 Oktyabr 2025 15:58see135

Abakar Abakarov İstanbulda ölü tapıldı

18 Oktyabr 2025 19:41see134

Azərbaycanın “AI 92” markalı benzini idxal və ixrac etdiyi ölkələr SİYAHI

18 Oktyabr 2025 17:24see125

Yəmən sahillərində tanker partladı: 24 ekipaj üzvü...

19 Oktyabr 2025 01:17see124

Almaniya XİN rəhbəri: “Eurofighter”lərin Türkiyəyə göndərilməsinə müsbət baxırıq

18 Oktyabr 2025 06:28see124

İspaniya La Liqası: Real Madrid səfərdən 3 xalla qayıdır

20 Oktyabr 2025 01:12see123

Həkimlər soyuq mövsümdə immuniteti gücləndirməyin yollarını açıqlayıblar

19 Oktyabr 2025 07:43see121

Yer kürəsində oktyabr ayının üçüncü maqnit qasırğası başlayıb

19 Oktyabr 2025 04:50see121

Netanyahudan Rəfah keçid məntəqəsinin açılması barədə məlumata REAKSİYA

19 Oktyabr 2025 00:16see121

Tbilisidəki son etirazlara görə 14 nəfər saxlanıldı

19 Oktyabr 2025 18:49see121

Əməliyyat otaqlarında niyə yalnız yaşıl və mavi geyimlərə icazə verilir?

19 Oktyabr 2025 04:05see120
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri