Rəqəmsal iqtisadiyyat ənənəvi peşələrin mahiyyətini və iş modelini dəyişir İQTİSADÇI EKSPERT ŞƏRH ETDİ

"Rəqəmsal iqtisadiyyatın sürətli inkişafı müasir dövrdə əmək bazarını və peşə strukturunu köklü şəkildə dəyişdirir. Bu dəyişiklik təkcə texnoloji yeniliklərin tətbiqi ilə deyil, həm də istehsal, xidmət və idarəetmə proseslərinin mahiyyətcə rəqəmsallaşması ilə bağlıdır". Bu sözləri SİA-ya açıqlamasında iqtisadçı ekspert Asif İbrahimov deyib.

Onun sözlərinə görə, ənənəvi peşələr artıq əvvəlki kimi sabit və dəyişməz deyil. Avtomatlaşdırma və süni intellekt bir çox sahələrdə insan əməyini əvəz edir. Məsələn, bank, mühasibatlıq və logistika kimi sahələrdə rəqəmsal platformalar bir çox əməliyyatları avtomatik şəkildə həyata keçirir: "Bu isə həmin sahələrdə çalışan mütəxəssislərin ya yeni bacarıqlar qazanmasını, ya da tamamilə fərqli istiqamətlərə yönəlməsini zəruri edir. Rəqəmsal iqtisadiyyat işin formasını da dəyişir. Ənənəvi ofis və saatla ölçülən iş anlayışı yerini uzaqdan işləməyə, frilanserliyə və layihə əsaslı əmək münasibətlərinə verir. Bu, həm işçilərə daha çox azadlıq və çeviklik qazandırır, həm də işəgötürənlər üçün xərcləri azaldır. Nəticədə, “daimi iş yeri” anlayışı tədricən “daimi bacarıq yeniləməsi” konsepsiyası ilə əvəz olunur. Rəqəmsal transformasiya yeni peşələr yaradır. Məsələn, data analitikləri, kibertəhlükəsizlik mütəxəssisləri, rəqəmsal marketoloqlar, süni intellekt mühəndisləri və UX dizaynerlər kimi ixtisaslar bu gün əmək bazarında ən çox tələbat olan sahələrə çevrilib. Bununla belə, bu proses köhnə peşələrin tamamilə yox olması demək deyil; sadəcə, onların mahiyyəti və işləmə üsulu dəyişir. Məsələn, müəllimlik, jurnalistika və ticarət kimi sahələr artıq rəqəmsal alətlərə əsaslanaraq fəaliyyət göstərir.

Digər tərəfdən, bu proses sosial-iqtisadi fərqləri də dərinləşdirə bilər. Rəqəmsal bacarıqları zəif olan insanlar yeni iqtisadi reallıqda geridə qalma riski ilə üzləşir. Bu səbəbdən, dövlət və təhsil sistemi əmək bazarının tələblərinə uyğun rəqəmsal savadlılıq proqramları və peşə yönümlü təlimlər təşkil etməlidir. Bundan əlavə, rəqəmsal iqtisadiyyat həm də iş münasibətlərinin etik və hüquqi tərəflərini yenidən gündəmə gətirir. Süni intellektin qərarvermə proseslərində rolu, fərdi məlumatların qorunması və rəqəmsal əməyin dəyərləndirilməsi kimi məsələlər gələcək iqtisadi modelin əsas müzakirə mövzularıdır. Rəqəmsal iqtisadiyyat yalnız texnologiyanın deyil, həm də düşüncə tərzinin dəyişməsini tələb edir. Ənənəvi peşələr ya bu dəyişikliklərə uyğunlaşacaq, ya da tarixdə qalacaq. Uğurlu iqtisadi sistem isə məhz texnologiya ilə insan bacarığı arasında balans qura bilən cəmiyyətlərin payına düşəcək".