Seansda xəstələrindən soyunmalarını tələb edən psixiatr

3 noyabr tanınmış amerikalı psixiatr, psixoanalizin Avropa məktəbinin banilərindən biri Vilhelm Reyxin anım günüdür.

Kulis.az bu münasibətlə onun həyatı v ə yaradıcılığı haqqında maraqlı faktları təqdim edir.

XX əsrin əvvəlində psixologiya elmində Ziqmund Freydin sayəsində böyük bir irəliləyiş oldu. Freydin psixologiyanı yenidən canlandırarkən ən əhəmiyyətli tapıntısı libido (cinsi enerji) anlayışı idi.

Freydlə eyni dövrlərdə gənc bir psixoloq olan Vilhelm Reyx də diqqəti üzərinə çəkməyi bacarmışdı.

Reyxin fərqi təcrübələrə söykənməyən elmi şərh və düşüncələri rədd etməsi və haqqında danışılmış hər hansı bir fakt təcrübə ilə isbat edilmiş olsa belə, qətiyyətlə üstündə dayanılmasının lazım olduğunu düşünməsi idi. Reyx qısa müddətdə parlayaraq Freydin baş assistenti olmuşdu. Ancaq bu, onun üçün çətin bir dövrü də başlatmışdı.

Freyd sivilizasiyanın cinsi ehtiyaclarını basdıraraq qurulduğunu vurğulamış və bütün insanlığın ruhi xəstəliklərlə qarşı-qarşıya olduğunu bildirmişdi. Reyx isə tam bu nöqtədə problemin həllinin mümkün olduğunu söyləmiş və Beynəlxalq Ruh Təhlili Dərnəyindən atılmasına səbəb olacaq hadisələrin başlamasına səbəb olmuşdu.

Reyx ruhi xəstəliklərin mənşəyində ictimai problemlər iştirak edirsə, buna qarşı mübarizə aparılmasının lazımlı olduğunu söyləyir, əks halda, elmi məsuliyyətin bir tərəfə buraxılmış olacağını söyləyirdi. Freyd və digərləri ilə razılaşmayaraq, Almaniyada Sexpol ("Cinsi siyasət") dərnəyini qurdu. Qısa müddətdə on minlərlə işçi dərnəyə müraciət etmiş, bir çox problemin üzərində heç dayanılmadığı aydın olmuşdu. Ancaq qısa müddətdə yayılan bu düşüncə təhlükəli olaraq qəbul edilmiş və Reyx faşizmin ilk qığılcımlarının görünməyə başladığı ölkəsini tərk etmə zamanının gəldiyini anlamaq məcburiyyətində qalmışdı.

Daha sonra araşdırmalarını artırmış, Freydin “şüuraltı” dediyi anlayışın xroniki əzələ sıxılmalarıyla eyni şey olduğunu vurğulamışdı.

Vilhelm Reyx "Vegeterapiya" adını verdiyi bitki mənşəli sağaltma üsulunu istifadə edərək bütün ruhi problemlərin orqazm gücsüzlüyü, ya da qorxusu deyilən faktdan qaynaqlandığını vurğulamışdı. Ancaq bu mövzuda ona qarşı çıxan populist ruh təhlilçilərinin orqazmın nə olduğundan xəbərsiz olduğunu da müşahidə və qeyd etmişdi.

Daha sonra bəzi tapıntıları onu hüceyrə elminə və tibbi araşdırmalara gətirib çıxardı. Bütün pullarını araşdırmalarını həyata keçirdiyi laboratoriyasını ərsəyə gətirmək üçün xərclədi.

O, xərçəngin mənşəyinin ruhi çöküntüyə səbəb olan alın yazısına boyun əymə olduğunu kəşf etdi.

Reyx "Orqon" (həyat) enerjisini ortaya çıxardı. Bu enerjini istifadə edərək xərçəngin müalicəsini inkişaf etdirdi. Qalaktikaların meydana gəlmə və təkamülünü "orqonomiya" adı verdiyi elmlə doğruya ən yaxın şəkildə açıqladı. Hər kəsin istifadə edə biləcəyi Orqon cihazını icad etmişdi.

Orqon enerjisi əskikliyinin şəxsiyyət zirehiylə (əzələ sıxılması, şüuraltı, orqazm gücsüzlüyü) yanaşı getdiyini taparaq bir çox xəstəliyi müalicə edilə biləcəyini söyləmişdir.

Xərçəng, vərəm, ürək xəstəlikləri, əsəb və psixoloji xəstəliklərin yaratdığı həddindən artıq sıxılma və ardınca yaratdığı stresslərin və sonda bədəndəki həyat enerjisinin (orqon) bütün bədənə çatmamasına səbəb olacaq qədər təsirli olduğu təqdirdə yerli ölümə səbəb ola biləcəyini söyləmişdi.

1930-cu ildən sonra Vilhelm Reyx terapiya seansları zamanı xəstələrinin fiziki reaksiyalarına daha çox diqqət yetirməyə başladı. 1930-cu illərin sonlarına doğru o, psixoanalizin bir çox böyük tabularını pozmağa başladı; xəstələrinin yanında oturur, onlara toxunurdu.

Kişi və qadın xəstələrindən bəzən tamamilə soyunmalarını tələb edirdi. Sadəcə şikayətlərini dinləyib “Niyə belə düşünürsən?” sualının cavablarını qeyd etmək əvəzinə onlarla söhbət edir, suallarına cavab verirdi.

Bu yanaşma analitik neytrallığı sarsıdırdı. Bir psixoanalitik, transferans adlanan prosesdə xəstələrin keçmiş arzularını, məhəbbətlərini, nifrətlərini və nevrozlarını əks etdirən boş bir proyektor ekranı kimi olmalı, xəstə ilə dialoqa girməməli idi. Reyx, psixoanalizdə mövcud olan bu tabuların xəstələrin nevrozlarını daha da gücləndirdiyini görərək, xəstələrinin onun da bir insan olduğunu anlamasını istəyirdi və tədricən bu tabulardan uzaqlaşdı.

O, xəstələrin “bədən zirehləri"nə qəsdən müdaxilə edir, onların əzələlərini boşaltmaq və beləliklə, gərginliklərini azaltmaq məqsədilə barmaqları və ya ovucuyla xəstələrinin müxtəlif nahiyələrinə toxunurdu. Məqsəd xəstələrin hərəkətlərinin yumşalması və nəfəs alışlarının sakitləşməsini təmin etmək idi. Bədən "zireh"inin bu şəkildə pozulması nəticəsində uşaqlıq dövründə şüuraltına basdırılmış xatirələr yenidən xatırlanırdı.

Reyx xəstələrinin bədənlərində müşahidə etdiyi enerji axınına “bioelektrik” adını vermiş və bu terapiyaya “orqazmoterapiya” deyirdi. Lakin sonradan siyasi səbəblərdən bu terapiyadan imtina etmişdi.

Ancaq bütün bu səyləri və kəşfləri qarşılığında davamlı olaraq gözdən salınmağa çalışıldı. Sonda "Harpers Pazaar" adlı jurnalın Mc.Cartinin dövründə başlatdığı kampaniyasında ağlagəlməz günahlandırmalarla mühakimə olundu. İnstitutu bağlanıldı və kitabları yandırıldı. 2 il cəza aldı və həbsxanada (qəribə bir şəkildə) infarktdan öldüyü açıqlandı. (1957) O dövrdə psixiatr orqon enerji aparatını qazanc məqsədi güdmədən insanlara yaymağı arzulayırdı.

Bu gün isə "orqonomiya" elmi araşdırmaları daha çox Almaniyada az bir büdcəylə həyata keçirilir.