Icma.az
close
up
RU
Şərhçi: İran ABŞ nin qarşısında “quzuya” dönəcək

Şərhçi: İran ABŞ nin qarşısında “quzuya” dönəcək

Sherg.az portalından verilən məlumata görə, Icma.az xəbər yayır.

Əks halda İrana qarşı ildırımsürətli savaş gerçəkləşəcək


“İran tərəfindən verilən rəsmi açıqlamalarda da Tehrandakı molla rejiminin Birləşmiş Ştatların sərt ritorikası qarşısında duruş gətirə bilməyəcəyi aydın şəkildə hiss olunur”


Aprelin 12-də İran və ABŞ nümayəndələri arasında görüş keçiriləcək.

Omonda keçirilməsi planlaşdırılan diplomatik görüşdə İranın Xarici işlər naziri Abbas Araqçi və ABŞ prezidentinin xüsusi nümayəndəsi 

Stiv Vitkoff iştirak edəcək. 

Bu danışıqlar iki ölkə arasında nüvə proqramı və regional məsələlərdəki gərginlikləri azaltmaq məqsədi daşıyır.  

Qeyd edək ki, iki ölkə arasında gərginlik son dərəcə artıb. Vaşinqtonun ən böyük narahatlığı İranın yaxın zamanda nüvə silahı əldə etməsidir. Halbuki İranın ali lideri Ayətullah Əli Xameneyi 2003-cü ildə verdiyi fətvaya əsasən, Tehran heç bir halda nüvə silahı əldə etməyəcək. Ancaq son zamanlar İranda artan uran zənginləşdirməsi bunun əksini göstərir və beynəlxalq ictimaiyyət bundan çox narahatdır.

Bu yaxınlarda ABŞ Prezidenti Donald Tramp İranın ali lideri Xameneiyə bir məktub göndərərək yeni bir razılaşma təklif edib və uğursuzluq halında ciddi nəticələr olacağını bildirib. 

İran tərəfi isə birbaşa danışıqlara qarşı ehtiyatlı yanaşır və görüşlərin dolayı yolla, vasitəçilərlə aparılmasını üstün tutur. 

Məlumat üçün bildirək ki, İran-ABŞ danışıqları uzun və mürəkkəb bir tarixə malikdir. Bu iki ölkə arasında münasibətlər xüsusilə 20-ci əsrin ortalarından etibarən dəyişkən və gərgin olub. 

Hələ 1953-cü ildə ABŞ və Böyük Britaniya, İranda demokratik yolla seçilmiş Baş nazir Məhəmməd Mossədiqi devirmək üçün "Ajax əməliyyatı" adlı çevriliş təşkil ediblər.

Bu, İran cəmiyyətində ABŞ-yə qarşı güclü narazılıq yaradıb və münasibətlərin təməlində ciddi bir çat qoyub. Daha sonra da 1979-cu ildə İran şahının devrilməsi və Ruhullah Xomeyninin rəhbərliyi ilə İslam Respublikasının qurulması ABŞ-İran münasibətlərini kəskin şəkildə pozub.

ABŞ səfirliyinin ələ keçirilməsi və 52 diplomatın 444 gün girov saxlanılması (1979-1981) isə əlaqələri tamamilə kəsib. ABŞ İrana sanksiyalar tətbiq etməyə başlayıb. 

1980–1988-ci illərdəki İran-İraq müharibəsində ABŞ-nin İraqı dəstəkləməsi ölkələr arasında ziddiyyəti daha da gərginləşdirdi, hətta ABŞ və İran arasında birbaşa toqquşmalar oldu. Belə ki, 1988-ci ildə ABŞ-nin İranın sərnişin təyyarəsini vurması nəticəsində 290 nəfər həyatını itirib. 

 2000-ci illərdən etibarən İranın nüvə proqramı beynəlxalq ictimaiyyətdə narahatlıq doğurdu.

ABŞ İranın uranı zənginləşdirməsini təhlükə kimi qiymətləndirərək sanksiyaları artırdı.

Prezident Həsən Ruhani və ABŞ Prezidenti Barak Obama dövründə danışıqlar intensivləşdi. 2015-ci ildə İran və 5+1 ölkələri (ABŞ, Böyük Britaniya, Fransa, Rusiya, Çin + Almaniya) arasında Birgə Hərtərəfli Fəaliyyət Planı (JCPOA) imzalandı.

İran nüvə proqramını məhdudlaşdırdı, qarşılığında isə bəzi sanksiyalar qaldırıldı.

2018-–ci ildə isə ABŞ Prezidenti Donald Tramp razılaşmadan çıxdı və "maksimum təzyiq" siyasətini həyata keçirdi.

İran cavab olaraq razılaşma şərtlərini tədricən pozmağa başladı.

2020-ci ilin yanvarında ABŞ-nin İraqdakı hərbi qüvvələri əməliyyat keçirərək İranın generalı Qasım Süleymanini öldürdü. Bu hadisə iki ölkə arasında birbaşa hərbi qarşıdurma riskini artırdı və regionda geniş əks-səda doğurdu.

İran və ABŞ arasındakı münasibətlər Co Baydenin 2021-ci ildə prezident seçilməsindən sonra müəyyən qədər yumşaldı, yenidən danışıqlara cəhdlər oldu. 

Prezident Co Bayden JCPOA-ya qayıtmaq istədiyini bildirdi, lakin danışıqlar ləng və nəticəsiz keçdi. 2022-2024-cü illərdə müzakirələr davam etsə də, razılaşma hələ də yenilənməyib.

ABŞ və İran arasında son qeyri-rəsmi görüş 14 noyabr 2024-cü ildə baş tutub. Bu dövrdə Tramp ikinci dəfə ABŞ prezidenti seçilmiş, ancaq səlahiyyətlərinin icrasına başlamamışdı. Trampa yaxın olan milyarder İlon Mask İranın BMT-dəki daimi nümayəndəsi Əmir Səid İrəvani ilə görüşmüş, ancaq görüşün detalları açıqlanmamışdı.

Danışıqların necə nəticələnməyindən asılı olmayaraq, Omandakı ABŞ-İran danışıqları mühüm tarixi əhəmiyyət daşıyır. Görüşdən gözləntilər həm diplomatik, həm də siyasi cəhətdən yüksək, amma ehtiyatlıdır. 

Əsas məqsəd 2015-ci il JCPOA (Nüvə sazişi) əsasında yeni və ya təkmilləşdirilmiş bir razılaşmaya doğru addım atmaqdır. ABŞ İranın uran zənginləşdirməsini məhdudlaşdırmasını, İran isə sanksiyaların yumşaldılmasını gözləyir. Həmçinin ABŞ regionda gərginliyi azaltmaq və İranın “vasitəçi qüvvələr” üzərindəki təsirini məhdudlaşdırmaq istəyir. Yekun olaraq, hər iki tərəf ehtiyatlı optimizmlə yanaşır. Gözləntilər böyükdür, amma tərəflər arasında dərin etimadsızlıq bu danışıqları çətinləşdirə bilər.



Siyasi şərhçi Sona Əliyeva "Sherg.az"a açıqlamasında İranın geri addım atdığını deyib. Onun sözlərinə görə,  İran tərəfindən verilən rəsmi açıqlamalarda da Tehrandakı molla rejiminin Birləşmiş Ştatların sərt ritorikası qarşısında duruş gətirə bilməyəcəyi aydın şəkildə hiss olunur

seeBaxış sayı:95
embedMənbə:https://sherg.az
archiveBu xəbər 09 Aprel 2025 11:05 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

Məhkəmədə Ermənistan vətəndaşlarının cinayət xarakterli məlumatlar tədqiq olunub FOTO

17 Oktyabr 2025 20:37see242

Stəndapçı: “Uill Smit bacarmasa, Yannik Sinner rolunu oynamağa hazıram” FOTO

18 Oktyabr 2025 03:13see197

TƏCİLİ: Metroya giriş bağlandı Nə baş verir?

19 Oktyabr 2025 04:03see194

Bakıda bal yarmarkası fəaliyyətə başlayır

17 Oktyabr 2025 13:46see162

Trampdan sonra Vens də İsrailə gedir

18 Oktyabr 2025 16:58see161

“Ağır çantalar uşaqlarda onurğa əyriliyinə gətirib çıxarır” EKSPERT DANIŞDI

17 Oktyabr 2025 11:50see147

Pəncərələri qış rejiminə necə keçirtmək olar?

18 Oktyabr 2025 04:47see146

ChatGPT yə verilməsi qadağan edilən 8 sual SİYAHI

18 Oktyabr 2025 02:52see139

Xaçmaz Rayon Prokurorluğunda “Açıq Qapı” Günü Keçirilib

17 Oktyabr 2025 11:35see136

Məhkəmədə həmin məlumatlar da tədqiq olundu Fotolar

17 Oktyabr 2025 20:42see136

“Xocalı Balı” ilk dəfə bal yarmarkasında alıcılara təqdim olunub REPORTAJ

18 Oktyabr 2025 14:09see134

İlham Əliyevdən Xəzəryanı ölkələrə ÇAĞIRIŞ

18 Oktyabr 2025 10:48see134

Ramiz Mehdiyev İlham Əliyevə qarşı sui qəsd PLANLAŞDIRIB Sensasion iddia

17 Oktyabr 2025 22:34see134

Çin polisinin ağıllı köməkçiləri: Təhlükəsizliyi robot itlər qoruyacaqlar

18 Oktyabr 2025 06:32see128

DNT testi bütün həyatını dəyişdi: Uşağının əsl atası məlum oldu

17 Oktyabr 2025 14:24see128

“Borussiya” yenə uduzdu

18 Oktyabr 2025 03:34see128

Bakı metrosunda mübahisəli durum: gediş haqqı yenə dəyişəcək?

18 Oktyabr 2025 07:33see127

Neftinin qiyməti 1 dollar ucuzlaşdı

18 Oktyabr 2025 10:51see126

Tanınmış logistika şirkəti iflas etdi

18 Oktyabr 2025 03:04see124

Dabaq xəstəliyi Qaxda da təsərrüfat sahiblərini çıxılmaz vəziyyətə saldı

18 Oktyabr 2025 01:37see124
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri