Sinan Demirtürk: Əliyev diplomatiyası mühüm uğura imza atdı

"Qarabağ Zəfərindən sonra Azərbaycan Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı tarixi bir sazişə imza atdı".

BAKU.WS xəbər verir ki, bu fikirləri Oxu.Az-a açıqlamasında Türkiyə Strateji və Siyasi Tədqiqatlar Vəqfinin (TÜRPAV) İdarə Heyətinin sədri Sinan Demirtürk bildirib.

O qeyd edib ki, 1828-ci ildən başlayaraq əvvəlcə Çar Rusiyası, daha sonra isə SSRİ dövründə yürüdülən Qafqaz siyasətinin əsas məqsədi türklərin bölgədəki əhali üstünlüyünü və siyasi hakimiyyətini aradan qaldırmaq, ermənilərin köçürülməsi ilə zamanla süni bir dövlət yaratmaq olub:

"Qafqazda işğalçı Ermənistanın yaradılması türk dünyasının coğrafi birliyinə mane olmaq üçün qurulmuş geosiyasi bir sədd mahiyyətini daşıyırdı. Qarabağın bir hissəsi olan Zəngəzur dəhlizinin Ermənistan tərəfindən işğalı isə bölgənin tarixi və hüquqi şərtlərinə uyğun olmayan bir siyasi vəziyyət yaratmışdı. Uzun illər ərzində işğalçı Ermənistan bölgədə hökmranlıq qura bilmək üçün Azərbaycan türklərinə qarşı sistemli qətliamları dövlət siyasətinə çevirmişdi.

2020-ci ildə baş verən Qarabağ müharibəsi böyük bir zəfərlə nəticələndi. Qarabağ Zəfəri Qafqazda və bütövlükdə bölgədə yeni geosiyasi və geoiqtisadi reallıq yaratdı. Azərbaycan təsirli bir regional güc olaraq Xəzər hövzəsi, türk dünyası və Yaxın Şərqdə inkişaf edən diplomatiyanın mərkəz ölkəsinə çevrildi".

Ekspert vurğulayıb ki, bu zəfər Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı daimi bir razılaşmanı zəruri etdi:

"İşğal altındakı torpaqlarını azad edən bir ölkə bu mühüm marşrutun məğlub tərəfin nəzarətində qalmasını qəbul edə bilməzdi. Prezident İlham Əliyev Ermənistanın da qəbul edə biləcəyi və bölgədə sülhə töhfə verəcək bir həll tapmaq üçün mühüm diplomatik təşəbbüslər həyata keçirdi. Azərbaycan və Türkiyə Zəngəzur məsələsində Ermənistan və İranın da iştirak edə biləcəyi ortaq həll təklifini beynəlxalq ictimaiyyətə təqdim etdilər. Lakin Ermənistanın daxili siyasi qarşıdurmaları, Rusiyanın Ermənistan ictimaiyyəti və müxalifəti üzərindəki təsiri, eləcə də İranın təklif olunan həllə dəstək verməkdən çəkinməsi daimi sülhün əldə olunmasını ləngidən əsas amillər idi.

Prezident İlham Əliyev və Nikol Paşinyan arasında aparılan danışıqlar nəticə verdi. Proses ABŞ Prezidenti Donald Trampın ev sahibliyi ilə sülh layihəsinin imzalanması ilə yekunlaşdı. ABŞ şirkətlərinin idarəçiliyi ilə istifadəyə veriləcək və Şərqlə Qərb arasında ən mühüm ticarət marşrutu halına gələcək Zəngəzur dəhlizi Azərbaycanın bölgədən dünyaya böyük bir siyasi və iqtisadi güc kimi çıxışını asanlaşdıracaq.

ABŞ-nin yol üzərindəki təsiri müəyyən mübahisələrə səbəb olsa da, bu, Azərbaycanın xarici siyasətində mühüm bir uğur kimi tarixə düşəcək. Yol Ermənistan ərazisində qalacaq, lakin ABŞ şirkətləri tərəfindən idarə olunacaq. Ən mühüm nailiyyət isə strateji avtomobil yolunun fəaliyyətə başlaması olacaq".

O əlavə edib ki, bu razılaşma Avropa və Asiya arasında mal və enerji daşınmasını daha sürətli və etibarlı edəcək:

"Bu sazişlə Türk Dövlətləri Təşkilatının siyasi və iqtisadi çəkisi də əhəmiyyətli dərəcədə artacaq. Rusiyanın və İranın bölgədəki geosiyasi təsiri azalacaq. Azərbaycan və türk dünyasının Qərblə ticarət əlaqələri qarşısındakı böyük maneə aradan qalxacaq, tarixi və coğrafi şərtlər yenidən formalaşacaq.

Zəngəzur dəhlizi Bakı-Tbilisi-Ceyhan boru kəməri və TANAP kimi böyük layihələri beynəlxalq təminat altına alaraq, Azərbaycanın mərkəzində olduğu Türkiyə və türk respublikalarının böyük bir ticarət təsir sahəsi formalaşdırmasına imkan yaradacaq. "Əliyev diplomatiyası" adlandırıla biləcək bu yeni mərhələ, Azərbaycanın Qarabağ zəfərini siyasi və hüquqi baxımdan ABŞ-yə və dünyaya qəbul etdirdiyi mühüm bir uğur kimi qiymətləndirilməlidir.

Azərbaycan həyata keçirdiyi çoxvektorlu diplomatiya sayəsində Avropadan Asiyaya uzanan ticarət yolları və enerji keçid marşrutlarının mərkəzində təhlükəsiz və sabit bir ölkə olaraq yüksəlişini davam etdirəcək".