Son 5 ildə 3 qəza, 15 şəhid: UH1 tipli hərbi helikopter istismara yararsızdır? ARAŞDIRMA

Bu gün Türkiyənin İsparta vilayətində Qara Aviasiya Məktəbinin hərbi helikopteri təlim zamanı qəza edərək Keçiborlu rayonunun mərkəzində yanacaqdoldurma məntəqəsinin yanına düşüb. Hadisə nəticəsində hərbi helikopterdəki 6 hərbçi şəhid olub. Onlardan biri generaldır.

Rəsmi məlumata görə, qəzaya düşən helikopter UH-1 tiplidir.

Moderator.az bildirir ki, Mediaservis.az UH-1 tipli helikpoterlərin tez-tez qəzaya düşdüyünü nəzərə alaraq bəzi detalları araşdırıb.

UH-1 axtarış-xilasetmə, nəqliyyat və pilot təlimləri üçün ABŞ-nin “Bell” şirkəti tərəfindən istehsal edilib. İlk uçuşunu 22 oktyabr 1956-cı ildə edib və 1959-cu ildə Pentagon inventarına daxil edilib. Son istehsalı 1976-cı ildə olan bu helikopterdən təxminən 16 min ədəd istehsal edilib. Bu modelin təxminən 5 mini Vyetnam Müharibəsində istifadəyə yararsız hala düşüb.

UH-1 1970-ci ildən bəri Türkiyə Silahlı Qüvvələrinin (TSK) inventarındadır. “Skorsky”lərin xidmətə başlamasından sonra UH-1-lər daha çox təlim uçuşlarında istifadə edilməyə başlanıb.

Tək mühərrikli UH-1 helikopterləri zaman-zaman yenilənən versiyaları ilə 1980-ci illərin sonuna qədər TSK-nın helikopter filosunun bel sümüyünü təşkil edib. Lakin “Skorsky”lərin dövrəyə girməsi ilə təlim helikopterləri olaraq istifadə edilməyə başlanıb.

Bu arada, qeyd edək ki, ABŞ Ordusu 2004-cü ildə əlindəki bütün UH-1-ləri UH-60 Blackhawk-lar ilə əvəz etdi. Avstriya Ordusu da bir neçə il əvvəl UH-1 helikopterlərini təqaüdə göndərib.

Son 5 ildə 3 qəza, 15 şəhid

Türkiyədə son 5 ildə UH-1 helikopterləri 3 ağır qəza edib. Bu qəzalarda 15 hərbçi şəhid olub.

Belə ki, 2019-cu ilin fevralında İstanbulda Çekmeköydə UH-1 tipli helikopter qəzaya uğrayıb və 4 əsgər şəhid olub. Bundan iki ay əvvəl də eyni model helikopter yenə İstanbulda qəzaya uğramış və 5 əsgər şəhid olmuşdu.

Bu gün isə İsparta qəzası və 6 şəhid.

Türkiyədə daha öncə də UH-1 tipli hərbi helikopter qəzaları olub. Onlara nəzər salaq:

8 Noyabr 2002: Bandırma 6-cı Ana Jet Bazasına məxsus UH-1 tipli helikopter təlim sahəsinə eniş edərkən qəzaya uğradı. Qəza nəticəsində 2-si ağır olmaqla 6 hərbi personal yaralandı.

16 Mart 2006: Ərzincana gedən UH-1 tipli hərbi helikopter Ərzincandan 55 kilometr məsafədə yüksək gərginlikli elektrik xəttinə çırpılaraq düşdü. Qəzada 5 əsgər həyatını itirdi, bir əsgər yaralı xilas edildi.

10 Aprel 2006: Kocaelinin Uzunçiftlik bələdiyyəsi yaxınlığında UH-1 tipli hərbi personal daşıyan helikopter düşdü, 3 hərbi personal həyatını itirdi.

10 Yanvar 2011: Quru Qoşunları Aviasiya Məktəbi Komandanlığına məxsus təlim uçuşu həyata keçirən UH-1 tipli hərbi helikopter Sincan rayonuna bağlı Temelli ilə Polatlı rayonuna bağlı Dodurga kəndi Kapalıtepe ərazisi arasındakı bölgəyə düşməsi nəticəsində 5 zabit həyatını itirdi.

26 Noyabr 2018: Texniki nasazlıq yaşayan UH-1 tipli helikopter evin damına düşdü. Hadisədə helikopterdə olan 5 nəfərlik uçuş ekibindən xilas olan olmadı.

12 Fevral 2019: İstanbul Çekmeköydə UH-1 helikopteri düşdü. Qəzada 4 əsgər şəhid oldu.

Qeyd edək ki, UH-1 helikopterlərinin 2032-ci ildə TSK inventarından çıxarılması planlaşdırılır.

Bütün bu qəzaların fonunda sözügedən helikopterlərin əsas xüsusiyyətləri də diqqət çəkir:

- Boş çəki: 2,363 kq

- Maksimum qalxış çəkisi: 4,309 kq

- Gövdə uzunluğu: 12.77 m

- Maksimum sürət: 204 km/saat

- Uçuş hündürlüyü: 4,280 m

- Mənzil: təxminən 510 km

UH-1 helikopterlərinin qiymətinə gəldikdə, bu rəqəm helikopterin vəziyyətinə əsasən, 500 min və 1,5 milyon dollar arasında dəyişir.