Sonuncu sanksiyalar Rusiya iqtisadiyyatı və dünya enerji bazarı üçün yeni reallıqlar yaradır

Xəbər verdiyimiz kimi, ABŞ Maliyyə Nazirliyi Rusiyanın iki nəhəng neft şirkəti – “Rosneft” və “Lukoyl”a qarşı ciddi sanksiyalar tətbiq edib. 
Yeniavaz.com “Forbes”ə istinadən xəbər verir ki, bu qərar qlobal enerji bazarında əhəmiyyətli dalğalanmalara səbəb olub. Hər iki şirkət Rusiyanın neft ixracının yarıdan çoxunu təşkil etdiyindən, bu sanksiyalar həm Rusiya iqtisadiyyatına, həm də neft bazarına ciddi təsir göstərmək gücündədir.
ABŞ-nin Xarici Aktivlərə Nəzarət İdarəsi (OFAC) “Rosneft” və “Lukoyl”u Xüsusi Təyin Olunmuş Vətəndaşlar Siyahısına daxil edib. Bu o deməkdir ki, şirkətlərin ABŞ-də yerləşən bütün aktivləri bloklanacaq və 21 noyabrdan etibarən ABŞ vətəndaşlarının, eləcə də digər ölkələrdəki bankların və şirkətlərin bu qurumlarla istənilən maliyyə əməliyyatları qadağan olunacaq. Əks halda, həmin qurumların özləri də sanksiyalarla üzləşə bilər.
Rusiya neft hasilatının təxminən 40 faizi (gündə 5,2 milyon barel) “Rosneft”in payına düşür. “Lukoyl” isə gündəlik 1,6 milyon barel hasilatla ikinci yeri tutur. Analitiklər bildirirlər ki, bu iki şirkət birlikdə Rusiyanın neft ixracının yarıdan çoxuna nəzarət edir. Bu səbəbdən onlara qarşı tətbiq edilən sanksiyalar təkcə Rusiya üçün deyil, beynəlxalq enerji bazarı üçün də böyük risklər yaradır.
ABŞ dolları ilə aparılan neft ticarəti Hindistan üçün ciddi təzyiqlər yaradır. Çünki Hindistan Rusiya neftini əsasən dollarla alır. Çin isə yuan və rublla ticarət etdiyindən, nisbətən daha az risk altındadır. Buna baxmayaraq, Çinin iri neft şirkətləri – “PetroChina”, “Sinopec” və CNOOC – artıq Rusiya neftini dəniz yolu ilə daşımaqdan imtina etdiklərini bildiriblər. Bu, sanksiyaların ciddiliyini və onların praktiki nəticələrini göstərir.
Hindistan hökumətinə yaxın mənbələrin bildirdiyinə görə, ölkənin neft emalı zavodları ABŞ sanksiyalarına riayət etməyə hazırdır. Bununla belə, Hindistan ABŞ-dən öz məhsullarına tətbiq edilən 50 faiz idxal rüsumlarının ləğvini tələb edir. Bu, ABŞ ilə Hindistan arasında danışıqların yeni mərhələyə keçdiyini göstərir.
Ekspertlər hesab edirlər ki, bu cür sanksiyalar logistikadan tutmuş sığorta və ödəniş sistemlərinə qədər bir çox sahədə çətinliklər yaradacaq. Neft ticarətində gəmiçilik və sığorta şirkətləri əsasən Qərb yurisdiksiyası altında fəaliyyət göstərdiyindən, onların Rusiya ilə əlaqəsi riskli hesab edilə bilər. Bu isə neftin qiymətinə birbaşa təsir göstərir.
Enerji məsələləri üzrə ekspert Stanislav Mitraxoviçin sözlərinə görə, “Rosneft” və “Lukoyl” yaxın vaxtlarda ixracı dayandırmayacaq. Əksinə, onlar daha çox Çin və Hindistana yönələcəklər, lakin bu, daha çox vasitəçilər üzərindən həyata keçiriləcək. Bu da Rusiya üçün daha az gəlir, daha çox xərc deməkdir.
Sanksiyaların elanından sonra neftin qiymətində artım müşahidə olunub. Brent markalı neftin qiyməti 5% bahalaşaraq 65 dolları keçib. Bu tendensiya davam edərsə, qlobal bazarda daha böyük dəyişikliklər baş verə bilər.
ABŞ-nin “Rosneft” və “Lukoyl”a qarşı tətbiq etdiyi sanksiyalar Rusiya neft sektorunu təzyiq altına alır. Bu, həm Rusiya iqtisadiyyatı, həm də dünya enerji bazarı üçün yeni reallıqlar yaradır. Çin və Hindistanın növbəti addımları isə bu prosesin istiqamətini müəyyən edəcək.
Elnur Əli