Süni intellekt psixoloqun köməkçisi ola bilər, amma onu əvəz edə bilməz AÇIQLAMA

Elvin Həsənov: Bir dost və ya psixoloqla qurulan münasibət qarşılıqlı anlayış və şəxsiyyətlərarası bağ üzərində qurulur ki, bu da süni intellektin təqlid edə bilməyəcəyi dərəcədə mürəkkəbdir

Zeynəb Əyyubova: Süni intellekt isə nə qədər “ağıllı” olsa da, onun bir ruhu yoxdur

"Meta" şirkətinin baş direktoru Mark Zukerberq süni intellektin insan həyatındakı gələcək rolu ilə bağlı cəsarətli proqnozlar verib.

Onun fikrincə, süni intellekt dost və əlçatan psixoterapevt funksiyalarını yerinə yetirərək, təklik və qarşılıqlı insan əlaqəsi çatışmazlığı problemini həll etməyə qadirdir.

Milyarder bu barədə Dvarkeş Patelin "AI Will Write Most Meta Code in 18 Months" podkastında bildirib.

M.Zukerberqin sözlərinə görə, müasir insanlar sosial əlaqələrin qurulmasında ciddi çətinliklərlə üzləşirlər.

O bildirib ki, orta statistik amerikalı üçdən az yaxın təmasa malikdir, hərçənd ünsiyyətdə ehtiyac təqribən 15 nəfər təşkil edir:

"Virtual həmsöhbətlər canlı ünsiyyəti tam əvəz edə bilməsələr də, real təmaslar tapmaqda çətinlik çəkən və ya peşəkar psixoloji yardım ala bilməyənlər üçün bu boşluğu doldura bilərlər".

Məsələ ilə bağlı Sherg.az-a danışan psixoloq Zeynəb Əyyubova bildirib ki, texnologiyanın bu qədər inkişaf etdiyi bir dövrdə süni intellektin psixoloji sahəyə də təsir göstərməsi qaçılmazdır:

“Artıq bir çox psixoloji dəstək proqramları, virtual terapevtlər və emosional vəziyyəti təhlil edən süni intellekt tətbiqləri mövcuddur. Amma gəlin sualın əsas hissəsinə qayıdaq: Süni intellekt doğrudan da psixoloqları əvəz edə bilərmi? Cavabım birmənalıdır: Xeyr, əvəz edə bilməz. Ən azı yaxın gələcəkdə mümkün deyil. Çünki insanı insan edən başlıca amil empati qurmaq qabiliyyətidir. Psixoloqların işi yalnız diaqnoz qoymaq və ya məsləhət verməkdən ibarət deyil. Onlar qarşısındakı insanın hisslərini anlamağa, ona güvənli və şəfqətli bir münasibət göstərməyə çalışırlar. Bu isə yalnız informasiyanı analiz etməklə deyil, ruhu hiss etməklə mümkündür. Dostlar və psixoloqlar bir ruhun digər ruhla təmasıdır. Onlar yalnız dinləmirlər, həm də hiss edirlər, bəzən susurlar, bəzən toxunurlar, bəzən sadəcə varlıqları ilə təsəlli verirlər. Süni intellekt isə nə qədər “ağıllı” olsa da, onun ruhu yoxdur. Onun empatiyası proqramlaşdırılmış bir funksiyadır, yaşanmış təcrübəyə və hisslərə dayanmır”.

Psixoloqun sözlərinə görə süni intellektin müsbət tərəfləri də var:

“Məsələn, təcili dəstək üçün chatbotlar ilkin yardım göstərə, sosial tənhalıq yaşayan insanlar üçün keçici təsəlli mənbəyi ola bilər. Xüsusilə, gənclər və yeniyetmələr üçün bəzi texnoloji vasitələr emosional rahatlıq verə bilər. Lakin bu, uzunmüddətli və dərin psixoloji problemlərin həlli üçün kifayət etmir. Süni intellekt psixoloqun köməkçisi ola bilər, amma onu əvəz edə bilməz. Həkimə gedərkən internetdən simptom axtarmaq necə ki, diaqnoz qoymaqla eyni deyil, süni intellektlə danışmaq da bir psixoloqla terapiya keçmək qədər təsirli ola bilməz. Əlavə olaraq, biz insanlar üçün dinlənmək qədər anlaşılmaq da vacibdir. Bu isə yalnız ürəklə, şəfqətlə, duyğuyla mümkündür. Texnologiya nə qədər inkişaf etsə də, insani bağlılığın yerini heç nə verə bilməz”.

İnformasiya texnologiyaları üzrə mütəxəssis Elvin Həsənov isə bildirib ki, Süni intellekt texnologiyalarının sürətlə inkişafı nəticəsində onun müxtəlif sahələrdə o cümlədən psixoloji dəstək və sosial ünsiyyət sahələrində də istifadə imkanları genişlənib:

“Mark Zukerberqin "Süni intellekt dostları və psixoloqları əvəz edəcək" fikri texniki baxımdan müəyyən qədər əsaslı görünsə də, bu prosesin insan münasibətlərini tam əvəz etməsi real deyil. Bəli, süni intellekt əsasında çalışan çat-botlar insanlara ilkin emosional dəstək, dinlənilmə hissi və bəzi hallarda motivasiyaedici məsləhətlər verə bilər. Bu texnologiya xüsusilə tənhalıq hissi keçirən insanlara müvəqqəti təsəlli mənbəyi ola bilər. Lakin unutmayaq ki, süni intellektin verdiyi cavablar əvvəlcədən öyrədilmiş məlumatlar və statistik ehtimallar əsasında formalaşır. O, empatiya hissini, bədən dili oxuma qabiliyyətini və insan münasibətlərindəki emosional dərinliyi tam mənada hiss edib cavablandıra bilmir. Bir dost və ya psixoloqla qurulan münasibət qarşılıqlı anlayış və şəxsiyyətlərarası bağ üzərində qurulur ki, bu da süni intellektin təqlid edə bilməyəcəyi dərəcədə mürəkkəbdir”.