Suriyada yeni güc balansı: Moskvanın potensial geri qayıdışı

Suriya keçid hökumətinin Rusiyadan ölkənin cənub bölgələrində hərbi polis patrullarını bərpa etməsini istədiyi xəbəri, Yaxın Şərqdə yenidən formalaşan güc dinamikalarının fonunda diqqət çəkir.

“Kommersant”ın iddiasına görə, Dəməşqin bu addımı əsasən İsrailin son aylarda bölgədəki hərbi əməliyyatlarının qarşısını almağa yönəlib. Keçid hökumət hesab edir ki, Rusiya hərbi varlığı İsrailin hücumlarının intensivliyini azalda və müəyyən mənada çəkindirici rol oynaya bilər.

Suriya daxilində hakimiyyət dəyişikliyi ölkənin real idarəetmə imkanlarının məhdud olduğunu açıq şəkildə üzə çıxardı. Yeni rəhbərlik, ağır iqtisadi tənəzzül, dağıdılmış infrastruktur, parçalanmış əhali və zəif hərbi potensial kimi problemlərlə üz-üzədir. Əlavə olaraq, müxtəlif bölgələrdə mərkəzi hakimiyyətdən asılı olmayan silahlı və siyasi qruplar - xüsusilə Suriya Demokratik Qüvvələri və druz icması - ölkənin vahid idarəetmə sisteminə keçidini çətinləşdirir.

Bu zəiflik fonunda İsrailin hava hücumları yeni hökumətin müdafiə imkanlarını daha da məhdudlaşdırıb. Dəməşq anlayır ki, bir neçə cəbhədə eyni anda hərbi üstünlük əldə etmək real deyil. Buna görə də, Moskva ilə əlaqələrin aktivləşdirilməsi, hərbi balansı qismən olsa da, dəyişdirmək üçün məntiqli seçim kimi görünür. Rusiyanın bölgədə qalıcı hərbi infrastruktura - Tartus dəniz bazası və Hmeymim hava bazasına - sahib olması, onun təsir gücünü qorumağa imkan verir.

Moskva üçün də belə bir geri dönüş bir neçə strateji məqsədə xidmət edir: Aralıq dənizində mövqelərini gücləndirmək, ABŞ və Qərb qarşısında Yaxın Şərqdə nüfuzunu artırmaq, həm də İsrail ilə münasibətlərdə balanslı siyasət yürütməklə açıq hərbi qarşıdurmadan yayınmaq. Bu, Rusiyaya həm Təl-Əviv, həm də Dəməşq qarşısında manevr imkanı verir.

Türkiyə amili də önəmlidir. Ankara Suriyada müəyyən təsir imkanlarına malik olsa da, İsraillə mövcud gərginlik səbəbindən Dəməşqlə strateji yaxınlaşmada ehtiyatlı davranır. Türkiyə, ABŞ və NATO ilə əlaqələrini zədələmək istəmir, buna görə də Suriya siyasətində daha çox koordinasiyalı və məhdud addımlar atır.

ABŞ-nin son illərdə Yaxın Şərqdə hərbi mövcudluğunu qismən azaltması bölgədə strateji boşluqlar yaradıb. Bu boşluqları isə Rusiya kimi aktorlar öz təsir dairələrini genişləndirmək üçün fürsət kimi dəyərləndirirlər. Əgər Suriya keçid hökumətinin Rusiyaya müraciəti təsdiqlənərsə, bu, Moskvanın bölgədəki mövqelərini möhkəmləndirəcək və yeni güc balansının formalaşmasına səbəb olacaq.

Belə bir proses baş verərsə, İsrailin bölgədəki hərbi planları yenidən nəzərdən keçiriləcək, Türkiyə və ABŞ kimi əsas oyunçular isə yeni reallıqlara uyğun siyasətlərini yenidən tənzimləməyə çalışacaqlar. Nəticə etibarilə, Suriyada Rusiyanın hərbi-siyasi mövcudluğunun bərpası, təkcə regional deyil, həm də qlobal geosiyasi münasibətlərdə mühüm təsirlər doğura bilər.

Züriyə Qarayeva