Tarixi xəzinə ortaya çıxdı: Tarladan tapılan kərpic parçası bölgənin taleyini dəyişdirdi

“Monqolustan Prezidentinin kəndimizi ziyarət etməsi bizi sevindirdi, həyəcan yaratdı”

Vanın Çaldıran rayonuna bağlı Hanköy məhləsində 2004-cü ildə müəllim Əli Fikrət Yıldız və qardaşları tarlada tapıb muzeyə təhvil verdikləri bir kərpic parçası illər sonra monqol məskəninə aid beynəlxalq arxeoloji kəşfin qapısını açıb.

Sherg.az xəbər verir ki,Hanköy məhləsində müəllim Əli Fikrət Yıldız 2004-cü ildə qardaşları ilə birlikdə öz tarlasından insan və üzüm fiqurlu iki obyekt tapıb və onları Van muzeyinə təhvil verib.

2022-ci ildə həmin əsər Ankara Universitetində işləyən, hazırda Monqolustanın İstanbul Baş konsulu olan Dr. Ankhbayar Danuu tərəfindən muzey ziyarəti zamanı diqqəti çəkib.

Kərpicdəki fiqurlar yalnız Monqolustanda rast gəlinən nümunələrə oxşayırdı. Türk və monqol arxeoloqlardan ibarət qrup həmin parçanın izinə düşüb və onun kim tərəfindən, nə zaman gətirildiyi məlum olub. Tarixi mənbələrdə İlxanlı hökmdarı Hülagü Xanın bu bölgədə saray tikdiyi bilinirdi, lakin hələ təsbit edilməmişdi.

Ortaq arxeoloji tədqiqatlar başladı

Eyni il, İzmir Katip Çelebi Universiteti ilə Monqolustan Milli Universiteti, Monqolustan Elmlər Akademiyası və Monqolustan Elm və Texnologiya Universitetinin akademiklərindən ibarət qrup Türkiyə və Monqolustanda birgə arxeoloji işlərə başlayıb. Prof. Dr. Şaban Doğan və Prof. Dr. Ersel Çağlıtütüncigil rəhbərliyindəki qrup Hanköy məhləsində sahə işləri aparıb. 2023-cü ildə daha geniş tədqiqatlar həyata keçirilib.

Saray və şəhər qalıqları aşkarlandı

Yalnız Monqolustanda təsadüf edilən dam kərpicləri, keramika tapıntıları və sıxılmış torpaq divar qalıqlarına rast  gələn komanda, bu məskənin İlxanlı dövlətinin hökmdarı Hülagü Xan tərəfindən tikilən yazlıq saray və şəhər qalıqları olduğunu müəyyən edib. Kəşf həm akademik dünyada, həm də Monqolustanda böyük maraq doğurub.

Bu kəşfdən sonra rəsmi səfərdə Türkiyəyə gələn Monqolustan Prezidenti Khurelsukh Ukhnaa 18 yanvar 2025-ci ildə Vana gəlib, Hanköy məhləsini ziyarət edib, sahədə incələmələr aparıb.

Ekspert rəyi və tarixi əhəmiyyəti

2025-ci ildə tədqiqatlara müşavirlik edən Prof. Dr. Anıl Yılmaz qeyd edir:

"Qazıntılar Orta əsrlər boyu bir çox məskənin varlığını üzə çıxarır. Əvvəlki illərdə çalışan qrup, bu qalıqların İlxanlı hökmdarı Hülagü Xan tərəfindən tikilən saray olduğunu müəyyən edib, çox önəmli bir kəşfə imza atdı. Yeni tapıntılar aşkar olunmadıqca bu binaların Asiya memarlığının ən qərbdəki tətbiqləri olduğunu söyləmək olar."

Tapıntıları muzeyə təhvil verən müəllim Əli Fikrət Yıldız deyib:

"2004-cü ildə mən və qardaşlarımın tarlasından tapdığımız insan və üzüm fiqurlu iki obyekti Van Muzeyinə apardım. Bu əsərlər illər sonra muzeyi ziyarət edənlərin diqqətini çəkdi. Katip Çelebi Universitetinin müəllimi Ersel bəy mənə zəng edib məlumat istədi. Mən yalnız bu tarixi mirasın ortaya çıxmasına sevinirəm. Hər hansı maddi marağım yoxdur. Tarixi tapıntılar vasitəsilə hansı mədəniyyətlərin yaşadığını və hansı dövlətlərin qurulduğunu göstərmək mənim üçün sevincdir."

Kəndlilər turizmdən ümidlidirlər

Yıldız əlavə edib:

"Kəndimiz turizm baxımından inkişaf etməlidir. İnsanlar Göbeklitepe kimi maddi və mənəvi gəlir gözləyirlər. Ən azından kəndimizə turist gələr, kəndimiz və ölkəmiz inkişaf edər. Kəndlilər ümidlidirlər ki, turizm burada inkişaf edər və gurbətə getmədən öz qazancını burada əldə edərlər. Mən əsərləri muzeyə təhvil verərək başqalarına da nümunə olmaq istədim."

Fırat Yıldız isə deyib:

"Bu torpaqlar çox sayda millətə ev sahibliyi edib. Monqolustan Prezidentinin kəndimizi ziyarət etməsi bizi sevindirdi, həyəcan yaratdı. Kəndlilər turizmin inkişafını istəyirlər. Tarixi binaların ortaya çıxması bizim üçün çox önəmlidir."