Tarixin ən zəngin adamı: O kimdir və sərvəti haradan idi?

Bütün zamanların ən varlı adamları dedikdə ağıla ilk gələn adlar İlon Musk, Ceff Bezos və ya Bill Qeyts olur. Bununla belə, onların sərvəti 700 ildən çox əvvəl yaşamış bir hökmdarın sərvəti ilə müqayisədə solğun görünür. 

Lent.az-ın xarici mediaya istinadla xəbərinə görə, 14-cü əsrdə Mali imperatoru olan I Mansa Musa haqlı olaraq bəşər tarixinin ən zəngin adamı hesab olunur.

Mansa Musa kimdir?

I Mansa Musa 1312-ci ildən 1337-ci ilə kimi Qərbi Afrika Mali imperiyasını idarə edib. Bu dövrdə Mali ərazi və resurslara görə dünyanın ən böyük dövlətlərindən biri idi. Lakin imperiyanın əsas sərvəti onun mineral sərvətində idi: Mali ən böyük qızıl yataqlarına nəzarət edirdi və 14-cü əsrdə qızıl universal valyuta və dünya ticarəti üçün əsas resurs idi.

Musa təkcə hökmdar deyil, həm də mahir idarəçi, dini himayədar və xeyriyyəçi idi. Ticarəti fəal şəkildə inkişaf etdirdi, universitetlər, məscidlər və yollar tikib, bununla da regionun iqtisadi və mədəni çiçəklənməsinə töhfə verib.

Dünyanı dəyişdirən Həcc ziyarəti

1324-cü ildə Mansa Musa müsəlmanların Məkkəyə həcc ziyarətini yerinə yetirib. Onun səyahəti əfsanəyə çevrilib:

• Heyət mühafizəçilər, qullar, mühafizəçilər və qulluqçular da daxil olmaqla, təxminən 60.000 nəfərdən ibarət olub.

• Özü ilə tonlarla qızıl aparıb və onu yol boyu səxavətlə və hesabsız olaraq paylayıb.

• Qahirədə o qədər qızıl verib ki, on ildən çox davam edən inflyasiyaya səbəb olub.

Nə qədər sərvəti olub?

Mansa Musanın sərvətini dəqiq qiymətləndirmək mümkün deyil, çünki o, müasir valyutaya birbaşa çevrilə bilməyən resurslara sahib olub. Bununla belə, tarixçilər və iqtisadçılar belə deyirlər:

• Onun sərvəti bugünkü pulla 400 milyard ilə 1 trilyon dollar arasında ola bilərdi.

• Bəzi iqtisadi modellərdə o, hətta qlobal iqtisadiyyata təsir baxımından Con Rokfeller və ya Sezar Avqust kimi “nəhəngləri” üstələyir.

Miras

Mansa Musa təkcə var-dövləti ilə məşhurlaşmayıb, həm də resursların ağıllı idarə olunmasının simvoluna çevrilib. O, təhsil sisteminə, dini memarlığa və nəqliyyat infrastrukturuna sərmayə qoyan Timbuktu şəhərini İslam elmi və mədəniyyətinin mərkəzi kimi qurub.

Bu gün dünyada məktəblər, küçələr, mədəniyyət layihələri onun adını daşıyır. Afrika ölkələrində o, milli qəhrəman və müstəmləkəçilikdən əvvəl qara Afrikanın çiçəklənməsinin simvolu olaraq qalır.

Nəticə

Mansa Musa ətrafında tarix, miflər və real iqtisadi faktlar bir-birinə qarışan bir şəxsiyyətdir. O, nəinki böyük sərvətə sahib olub, onu siyasi təsir, mədəni və iqtisadi tərəqqi alətinə çevirə bilib. Müasir milyarderlər fonunda o, sərvətinin böyüklüyü ilə deyil, dünyaya şəxsi və dövlət təsirinin miqyası ilə seçilir.