Icma.az
close
up
RU
Tramp istəyinə nail ola bilərmi?

Tramp istəyinə nail ola bilərmi?

Icma.az xəbər verir, Oxu.az saytına əsaslanaraq.

Pərviz Heydərov yazır...

ABŞ Prezidenti Donald Trampın tarif siyasəti artıq neçə gündür geniş müzakirə mövzusuna çevrilib. Bu da ondan irəli gəlir ki, ABŞ dövlət başçısının tarif üzrə Çin başda olmaqla, Avropa İttifaqı (Aİ), Kanada, Meksika və bir neçə bu kimi ölkələrlə "davaya girəcəyi" güman edilirdisə, aprelin 2-dən 3-ə keçən gecə yeni tarif tətbiqi və ya artırılması haqqında qərar əksinə, dünyada mövcud olan 200 ölkədən nə az, nə çox 183-nə qarşı qəbul edildi.

Ancaq burada bir sıra nüanslar var. Əvvəla, D.Tramp Ağ Evdə fəaliyyətə başladığı hələ ilk ərəfələrdə yazmışdım ki, yeni rüsum tətbiqi və sair heç də asan məsələ deyil. Hələ o cəhətə toxunmadığımı qeyd etmişdim ki, qarşı tərəfə aid ölkələr əgər heç bir cavab tədbirinə əl atmasalar belə, Trampın bu siyasəti ABŞ üçün hansı fəsadlar yarada bilər.

Çünki istənilən yeni rüsum tətbiqi və artımı qərarı avtomatik, inflyasiya deməkdir. Bu isə iqtisadi artımı buxovlayır. Məsələn, ABŞ iqtisadiyyatı keçən il 2.8 % artım nümayiş etdiribsə, bahalı import bunu cari ilin sonuna azı 1.5%-ə, növbəti ildə isə ən yaxşı halda 2.1%-ə endirə bilər.

İkincisi, iqtisadiyyatın öz qanunları var və Prezident D.Tramp özü iş adamı olduğundan bu qanunları yaxşı bilir. D.Tramp da çox gözəl başa düşür ki, istənilən istiqamətdə və sahədə rüsum artımı qiymət yüksəlişinə gətirib çıxarır, nəticədə inflyasiya baş verir. Ümumiyyətlə, qarşılıqlı alış-veriş və ticarət əlaqələrində üstün mövqeyə sahib olmaq üçün idxalı məhdudlaşdırmaq yox, ixracı stimullaşdırmaq lazımdır.

Məsələ isə bundadır ki, ABŞ, demək olar ki, əksər ticarət tərəfdaşları ilə alış-verişdə xeyirdən çox zərər əldə edir. Yəni bütün əsas tərəfdaş ölkələrlə ticarətdə mənfi saldoya, başqa sözlə desəm, kəsirə sahibdir. Məsələn, konkret olaraq Aİ ilə bu rəqəm 350 milyard dollar təşkil edir.

"Onlar bizim avtomobilləri qəbul etmirlər, bizim kənd təsərrüfatı məhsullarını qəbul etmirlər. Onlar, demək olar ki, heç nəyimizi qəbul etmirlər, biz isə onların hər şeyini qəbul edirik - milyonlarla avtomobildən tutmuş külli miqdarda ərzaq və kənd təsərrüfatı məhsullarına kimi", - deyə Tramp Avropa Birliyi ilə mövcud ticarət əlaqələrinə dair şikayət etmişdi.

Odur ki, əsas dava əslində, Çin başda olmaqla, Aİ, Kanada, Meksika və bir neçə bu kimi ölkələrlədir. Yeni tariflərin tətbiqi və artırılması barədə qərarın dünyada mövcud 200 ölkədən 183-nə qarşı qəbulu isə sadəcə olaraq, gözdən pərdə asmaq üçündür. Hansı ki, bunun necə deyərlər, güdazına gedənlərdən biri də ölkəmizdir.

Bir sözlə, ABŞ Prezidenti D.Trampın tarif siyasəti əslində, başadüşüləndir. O baxımdan ki, bununla Amerika iqtisadiyyatı və bazarını mühafizə etməyə cəhd göstərilir. Yəni məqsəd odur ki, büdcəyə gəlirlər artsın və dolayısı ilə yerli istehsal genişlənsin.

Ümumiyyətlə, dünya ölkələrinin, yəni ixracatçı ölkələrin ABŞ bazarından və iqtisadiyyatından "havayı yararlanmasının" qarşısı alınsın. "Havayı yararlanma" ifadəsini o mənada işlətdim ki, ABŞ bir çox inkişaf etmiş və etməkdə olan ölkələr, bütövlükdə dünya iqtisadiyyatı üçün böyük, mühüm bir bazardır.

Çin, Aİ və bir sıra aparıcı ölkələrin nəhəng istehsalçı şirkətlərinin, hətta ayrıca qolları bu bazar üçün işləyir. Məsələn, Yaponiyanın avtomobil istehsalı üzrə nəhəng şirkətlərini götürək. "Nissan" şirkətinin "İnfiniti" seqmenti ABŞ bazarı üçündür, "Toyota" şirkətinin "Lexus", "Honda"nın "Acura" və sair də həmçinin. Eləcə də Avropa ölkələrinin bir sıra məşhur brendləri də...

Sözün qısası, ABŞ iqtisadiyyatı dünya iqtisadiyyatı üçün barometrdir.

Ancaq D.Tramp istəyinə nail olacaqmı və yaxud ola bilərmi?!

Xeyr!.. Odur ki, ABŞ dövlət başçısının sözügedən tarif siyasətində bir sıra istiqamətlərdə yaxın müddətdə olmasa da, hər halda geri çəkiləcəyi qaçılmaz görünür. Amerika bazarına giriş məhdudlaşdırılarsa, qlobal istehsal dayanacaq, tıxac ortaya çıxacaq, axın dirənəcək. Nəticədə də dünya ölkələrində iqtisadi artım dərhal səngiyəcək, tənəzzül ortaya çıxacaq. Başqa sözlə, qiymətlər qalxacaq, alıcılıq qabiliyyəti aşağı düşəcək və bütün sahələrdə durğunluq yaranacaq. Beləliklə də, hər şey bumeranqa çevrilərək düz ABŞ-nin öz üzərinə qayıdacaq.

Çünki bu bazara girişi necə məhdudlaşdırmaq olar?! Həmin ölkələrdə istehsalın zəifləməsi ABŞ iqtisadiyyatı üçün xeyir və səmərə gətirə bilərmi?! Tutaq ki, bütün bunların nəticəsində neft və qaz ucuzlaşdı. Bu da dolayı yolla dolları möhkəmləndirəcək ki, ABŞ qeyd olunan tendensiyadan daha çox ziyan çəkəcək.

Və beləliklə də, dünya iqtisadiyyatı resepsiya ilə üz-üzə qalacaq.

Ölkəmizə gəldikdə isə bəli, siyahıda biz də varıq, o mənada ki, D.Tramp Azərbaycandan idxala da 10% rüsum tədbiq edib. Ancaq bu, qeyd etdiyim kimi gülüncdür, o baxımdan ki, ölkəmiz ABŞ-dən daha çox idxal edir, nəinki ixrac həyata keçirir.

ABŞ bazarı olmasın, başqa bazar olsun. Problem bunda deyil. Bizim üçün gözlənilən təhlükə ondan ibarətdir ki, bayaq qeyd etdiyim kimi beynəlxalq bazarlarda ciddi bahalaşma yaranacaq. Enerji daşıyıcılarının qiymətləri düşəcək. Qlobal miqyasda ciddi inflyasiya dalğası ortaya çıxacaq.

Bizim bazar isə idxaldan asılı vəziyyətdədir.

Hadisənin gedişatını izləmək üçün Icma.az saytında ən son yeniliklərə baxın.
seeBaxış sayı:106
embedMənbə:https://oxu.az
archiveBu xəbər 05 Aprel 2025 09:00 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

UEFA Çempionlar Liqasının formatı dəyişir

03 Oktyabr 2025 23:56see170

Fransa klubunun qapıçısını 20 ilədək həbs gözləyir

04 Oktyabr 2025 04:23see149

Cabir İmanovun dəfnində bu foto rezonans yaratdı Sirlər açıldı

03 Oktyabr 2025 21:18see148

Yeni dövrün manifesti: İlham Əliyevin BMT tribunasından sülh, qələbə və ədalət çağırışı

04 Oktyabr 2025 10:56see142

Xalq artisti Hacıbaba Bağırovun vəfatından 19 il ötür

04 Oktyabr 2025 09:36see139

ABB və “Azər Türk Bank”la bağlı FƏRMAN

04 Oktyabr 2025 11:57see138

Yaponiya hakim partiyanın yeni sədrini seçəcək

04 Oktyabr 2025 05:22see133

Bu kimi nailiyyətlər gələcək qələbələr üçün möhkəm zəmin yaradır Rövşən Nəcəf

04 Oktyabr 2025 20:35see133

Premyer Liqa: “Sumqayıt” “Turan Tovuz”a qarşı

04 Oktyabr 2025 09:45see133

Qan şəkərini tarazlayan təbii qidalar Şəkərə qarşı təsirli üsul

04 Oktyabr 2025 05:06see132

AXINA QARŞI BİR ÖMÜR SEYİD ƏZİM OLMAQ

04 Oktyabr 2025 10:31see131

Alzheimerin müalicəsində yeni üsul kəşf olundu

04 Oktyabr 2025 07:07see131

Ən faydalı turşu

04 Oktyabr 2025 10:00see129

Tiflisdə 3 nəfərlik ailə 22 ci mərtəbədən yıxılaraq ölüb

04 Oktyabr 2025 15:34see129

Atam ağlayırdı, anam keyimişdi, mən isə qəh qəhə atıram

04 Oktyabr 2025 14:52see127

Saatlıda piyadanın vurulması ilə nəticələnən qəza olub

04 Oktyabr 2025 01:33see124

Cabir İmanovun dəfnində ŞOK görüntü FOTO

04 Oktyabr 2025 01:20see123

Mohave səhrasında naməlum təyyarə görənləri heyrətləndirdi

05 Oktyabr 2025 02:32see122

Gürcüstanın ABŞ dakı səfiri Dövlət Departamentinə çağırılıb

04 Oktyabr 2025 21:13see121

Teslanın robotu Optimusa kunq fu öyrətdilər VİDEO

05 Oktyabr 2025 05:12see119
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri