Türk dünyası artıq fiqur deyil, oyunqurucudur: Köhnə ittifaqlar çökür TƏHLİL

Qərbin gizli planı ifşa olundu, Türkiyə və Rusiyanı üz-üzə gətirmək istədilər

"Yeni dünya nizamı artıq sadəcə bir anlayış deyil, faktiki olaraq güc mübarizələri ilə formalaşan bir prosesdir. Bu mübarizədə köhnə ittifaq modelləri dağılır, ənənəvi mərkəz-ətraf münasibətləri mənasını itirir, coğrafiya və kobud güc yenidən öz reallıqlarını ortaya qoyur, ticarət yolları və resurslar uğrunda amansız mübarizə gedir". 

Bunu "Sherg.az"a açıqlamasında Xəzər Universitetinin Tarix və arxeologiya departamentinin müdiri, tarix elmləri doktoru, siyasi şərhçi Telman Nüsrətoğlu deyib. 

Alim bildirib ki, türk dünyası yeni nizamda başqalarının senarilərində rol alan bir aktor yox, öz gündəmini yaradan, zamanı düzgün oxuya bilən strateji bir subyekt olmaq məcburiyyətindədir: 

"Bunun üçün Rusiya, Avropa, Çin və Amerika ilə münasibətlərini xəyali gözləntilər əsasında deyil, tarixi yaddaş və geosiyasi reallıq zəminində yenidən müəyyənləşdirməlidir. Qərbin Türk dünyasına və xüsusilə Türkiyəyə baxışı heç vaxt məsum olmayıb. Osmanlının yüksəlişinin çarlıq Rusiyası üzərindən dayandırılmağa çalışılması, müasir dövrdə Türkiyənin inkişafının "müttəfiqlik" adı altında müxtəlif imperial əməliyyatlarla məhdudlaşdırılması, İsrail-Yunanıstan-Cənubi Kipr-YPG terror təşkilatı vasitəsilə mühasirəyə alınmaq təşəbbüsləri də bu prosesin tərkib hissəsidir. Suriya meydanında baş verənlər son dərəcə mənalıdır. Keçmişdə Türkiyəyə qarşı terror ünsürlərini dəstəkləyən "müttəfiqlər" Ankaranı Moskva ilə üz-üzə gətirməyi hədəfləyən çoxqatlı bir tələ qurmağa çalışdı. Lakin Ankara Astana prosesi ilə bu oyunu pozdu. Bu gün ABŞ, İsrail və Fransanın YPG-yə dəstək verdiyini, Moskvanın yeni aktor kimi yenidən Suriya şahmatına daxil edilməyə çalışıldığını görürük. Ankarada Rusiya səfirinin sui-qəsd nəticəsində öldürülməsi və ardınca başlayan Ukrayna müharibəsi təkcə ikitərəfli böhranlar kimi oxuna bilməz. Bu hadisələrin arxa planında arzulanan məqsəd - Qara dənizdə Türkiyə ilə Rusiyanı üz-üzə gətirmək və bölgəni yenidən Qərbmərkəzli münaqişə sahəsinə çevirməkdir". 

T.Nüsrətoğlu qeyd edib ki, bənzər senari Cənubi Qafqazda da sınaqdan keçirildi: 

"Azərbaycanla Rusiyanın qarşı-qarşıya gətirilməsi, Türk dünyasının Qafqaz üzərindən təzyiq altına alınması istiqamətində addımlar atıldı. Lakin Türkiyə-Azərbaycan tandemi bütün təhrikləri dəf edərək öz milli strateji modelini formalaşdırdı, həm meydanda, həm də masada oyunqurucu tərəf oldu. Kritik olan odur ki, Türkiyə artıq Qərbin "qanad ölkəsi" deyil. Türkiyə öz gücü, tarixi dərinliyi və çoxşaxəli münasibətləri ilə mərkəz ölkədir. Azərbaycanla qurulan qardaşlıq ittifaqı da başqalarının planlarına qoşulan bir tərəfdaşlıq deyil. Başda Cənubi Qafqaz olmaqla geniş coğrafiyaların siyasətini müəyyən edən əsas güc mərkəzidir. Bu birlik Rusiya ilə qarşıdurmanı deyil, birbaşa təmas və dialoq üzərindən regional əməkdaşlıq zəminini gücləndirməyi hədəfləyir. Çünki Ankara və Bakı böyük mənzərənin fərqindədir. Davamlı qazancların böhranlar deyil, ağıllı tarazlıq inşa etməklə əldə ediləcəyini bilirlər. Rusiya hələ də böyük hərbi gücdür, nüvə potensialına malikdir. Ancaq eyni zamanda Rusiya ciddi demoqrafik problemlə üz-üzədir. Əhalinin azalması, əmək qüvvəsinə ehtiyac və iqtisadi davamlılıq Moskvanı Türküstandan və keçmiş Sovet coğrafiyasından gələn miqrasiyaya asılı vəziyyətə salır. Bu gün Rusiyadakı müsəlman türk toplumları slavyan əhalidən sonra ikinci ən böyük əhalini təşkil edir. Bu mənzərə Rusiyanın Türk-İslam dünyası ilə davamlı qarşıdurma üzərindən bir gələcək qura bilməyəcəyini də göstərir. Üstəlik, Rusiyanın birbaşa yanında nəhəng əhalisi və iqtisadiyyatı ilə Çin kimi bir güc var. Çinin Orta Asiyaya artan marağı, "Bir Kəmər və Bir Yol" layihəsi vasitəsilə qurduğu iqtisadi bağlar Moskvaya uzunmüddətli çağırışdır. Bu səbəbdən Rusiya öz gələcəyi baxımından Türk dünyası ilə daha uyğun, daha balanslı və hətta müəyyən sahələrdə strateji tərəfdaşlığa əsaslanan münasibətlər qurmalı olduğunu bilir. Bu, xoş niyyət məsələsi deyil, məcburi bir geosiyasi seçimdir".