Uşağın valideynləri ilə dərs hazırlaması həm emosional bağlılığı artıra bilər, hə də asılılıq yarada bilər

“Düzdür, bəzi valideynlər övladlarının təhsilini 7-8 ci sinfə qədər daha çox öz üzərinə götürürlər. Övladlarına dərsləri izah edirlər, onlara daim nəzarət edirlər. Bu yanaşmanın həm müsbət, həm də mənfi cəhəti var”.

Bu sözləri Bizimyol.info portalına açıqlamasında elm və təhsil məsələləri üzrə ekspert Rizvan Fikrətoğlu valideynin övladlarını dərslərin öyrədilməsində müsbət və mənfi tərəfləri haqqında danışarkən bildirib. Ekspertin fikrincə, uşağın valideynləri ilə dərs hazırlamasının faydalı tərəflərindən biri odur ki, uşağın təməl bilikləri möhkəmlənir: “Faydalı tərəflərdən biri odur ki, uşağın təməl bilikləri möhkəmlənir, yəni valideyn dərsləri izlədikdə səhvləri vaxtına düzəldə bilir. Məsələn; 5-ci sinifdə riyaziyyatda toplama-çıxma hesablamalarında uşağın boşluğu varsa, valideyn bunu dərhal görüb dəfələrlə izah edə bilir. Bu, gələcəkdə mürəkkəb mövzuları öyrənməyi asanlaşdırır.

Uşağın valideynləri ilə dərs hazırlama prosesi aralarındakı emosional bağlılığı artır, birlikdə dərs oxumaq yaxınlıq yaradır. Məsələn; ata hər axşam coğrafiya mövzularını uşağa izah etdikdə, uşaq həm öyrənir, həm də ata ilə vaxt keçirir. Valideyn övladının bacarığını yaxından tanıyır, hansı fənlərdə güclü olduğunu və ya hansı mövzularda çətinlik çəkdiyini görə bilir. Bu da gələcəkdə repetitor seçərkən, yaxud ixtisas istiqaməti barədə qərar verərkən doğru yol izləməyə kömək edir. Həm də burda intizam və məsuliyyətin formalaşması önəm daşıyır. Uşaq görür ki, dərs prosesi ciddi qəbul olunur. Valideyn hər gün ev tapşığını yoxlayanda, uşaq da öyrənir ki, dərs müntəzəm olmalıdır.

Ziyanlı tərəfi odur ki, burada valideyndən asılılıq da yarana bilər. Bu halda, uşaq öyrənməyə deyil, valideynin izahına güvənir. Məsələn; uşaq inşanı özü yazmaq əvəzinə, anasına yazdırır. Bu da müstəqil düşünməni azaldır. Buna görə ata-ana uşağına dərs öyrədərkən çalışmalıdır ki, şagirdin üzərinə düşən öhdəliyi valideyn yerinə yetirməsin. Çünki uşaq buna bir növ öyrəşir. Eyni zamanda uşaqda özünüifadə etmək bacarığı zəifləyə bilər. Uşaq davamlı kömək alanda özü sərbəst şəkildə dərs öyrənə bilmir, nəticədə 8-ci sinifdən sonra valideynin köməyi azaldıqca uşaq tapşırıqlarını yerinə yetirməkdəçətinlik çəkir”.

Rizvan Fikrətoğlu

Təhsil eksperti vurğulayıb ki, valideyn köhnə üsullarla dərsi izah etdikdə qarışıqlıq yarana bilər: “Valideynlə övladı arasında gərginlik də yarana bilər. Bəzən valideyn övladına dərsi qavramayanda əsəbləşir ki, bunu niyə anlamırsan? Bu da uşağı stresə sala bilər. Məsələn; riyaziyyatı tez başa düşməyən uşağa sərt reaksiya verildikdə, ümumiyyətlə həmin fəndən soyuya bilər.

Bunu unutmamaq lazımdır ki, valideynlərin bilikləri həmişə kifayət eləmir. Tədris proqramı dəyişib, yeni metodika gəlib. Valideyn köhnə üsullarla izah etdikdə qarışıqlıq yarana bilər. Məsələn; riyaziyyatda məntiqi həll üsulları fərqli öyrədilir, ancaq valideyn klassik üsulla izah edir.

Uşaq daim evdə valideynlə oxuyursa, onun sosiallaşması problemi də yarana bilər. Müəllimlə, sinif yoldaşı ilə müzakirə etmək imkanı azalır. Halbuki, qrup müzakirələri və ya müəllimdən sual soruşmaq öyrənmə prosesinin vacib hissəsidir”.

Evdə öyrənmənin müsbət və mənfi cəhətlərini izah edən Rizvan Fikrətoğlu deyir ki, valideyn nəzarətçi və istiqamətverici olmalıdır, icraçı olmamalıdır: “Müsbət nümunə; ana övladına hər gün Azərbaycan dili tapşırıqlarında kömək edir, amma yalnız istiqamət göstərir. Məsələn; “mətndə əsas fikri özün seç, sonra mənə de”. Beləliklə, uşaq həm ananın dəstəyini görür, həm də müstəqil düşünməni yaradır.

Mənfi nümunə; ata 7-ci sinif övladına hər gün bütün tapşırıqlarını izah edir, bəzən cavablarını özü yazır və uşaq da öyrəşir ki, ata onsuz da kömək edəcək. 8-ci sinifdə daha ağır mövzularda ata kömək edə bilməyəndə həmin uşaq çaşqınlıq yaşayır.

Ümumiyyətlə, 7-8 ci sinfə qədər valideyn dəstəyi faydalıdır. Amma bu da uşağın müstəqilliyini əlindən almamalıdır. Ən düzgün yol valideynin nəzarətçi və istiqamətverici rolda davranmasıdır, əsla icraçı olmamalıdır. İcraçı uşaq olsun. Yəni uşağın tapşırığını yazmaq yox, necə yazmağı göstərmək daha faydalıdır”.

Günel Həsənova, Bizimyol.info