Icma.az
close
up
RU
Xalq yazıçısı Anar: Adama dahi deyəndə ətim tökülür

Xalq yazıçısı Anar: Adama dahi deyəndə ətim tökülür

Icma.az bildirir, Oxu.az saytına əsaslanaraq.

"İndiki dövrdə bizim nə sağlam tənqidimiz var, nə də qeyri-sağlam tənqidimiz. Tənqid janr kimi Azərbaycanda bu gün yoxdur. Tənqidi bizdə iki şey əvəz edib - təhqir, bir də tost (mədhiyyə - red). Ya gözləri götürmədiyi bir yazıçını təhqir edirlər, o, nə yazsa, yazmamışdan əvvəl onun təhqiri hazırdır, tənqid yox ha, təhqiramiz sözlər, ya da tost deyirlər - bu, dahidir, bu, böyükdür, bu, nəhəngdir, bundan böyük adam yoxdur və s. Tənqid isə başqa şeydir.

Sovet dövründə, bütün nöqsanları ilə belə, tənqid yazıçını yönəldirdi, təhlil edirdi, izah edirdi, nöqsanlarını göstərirdi, vəziyyətlərini açırdı. Tənqid özü istedad tələb edən bir sənət növüdür. Bizdə isə bu gün tənqid tostçuluğa çevrilib. Xoşumuz gələn və ya yarınmaq istədiyimiz adamı mədh edirik, bəyənmədiyimiz adamı isə ən pis sözlərlə təhqir edirik".

Bunu Oxu.Az-a videomüsahibəsində Xalq yazıçısı Anar deyib.

Xalq yazıçısı Anar: "Adama dahi deyəndə ətim tökülür"

Videomüsahibənin birinci hissəsini buradan izləyə bilərsiniz. İkinci hissədən bəzi məqamları diqqətinizə çatdırırıq:

- Anar müəllim, müsahibələrinizin birində qeyd etmisiniz ki, tənhalığın ən ağırı insanlar arasında yalqız olmaqdır, məgər bu, mənim əsərlərimdən aydın olmur? Maraqlıdır, Anar insanlar arasında niyə özünü tənha hiss edir? Nə çatmır Anar üçün?

- Məni anlayan adamlar... (gülümsəyir və dalır)

Dünyada ən böyük dərd anlaşılmaq dərdidir. Mən, təəssüf ki, müasirlərim arasında çox tək-tük adam deyə bilərəm ki, məni anlayır. Onlar da əsasən, mənim dostlarım idi ki, bu gün çoxları həyatda yoxdur. Onlar məni anlayırdılar. Get-gedə daha da az qalır məni anlayan, bəlkə də, mənim anladığım adamlar...

- Sizin hər sözünüz, hər ifadəniz çox böyük rezonans yaradır, müzakirə olunur, bir sözlə, Anar gündəmdən düşmür heç vaxt. Yaşıdlarınız arasında sizinlə müqayisə edə biləcəyim Elçini (Xalq yazıçısı - red.) götürsək, görərik ki, Elçin müəllim haqqında o qədər də yazılmır. Bunun səbəbini nədə görürsünüz?

- Birincisi, mən hesab etmirəm ki, Elçin haqqında az yazılır. Elçin haqqında da çox yazılır, çox da populyar yazıçıdır, yaxşı yazıçıdır, mənim də dostumdur və mənə elə gəlir ki, onun haqqında az danışmaq...

- Mən cəmiyyətin fikirlərə reaksiyasını demək istəyirəm.

- Cəmiyyətin reaksiyasını mən bilmirəm, vallah. Ona görə deyə bilmərəm, cəmiyyətin reaksiyası ona necədir, mənə necədir. Cəmiyyətin mənə reaksiyası belədir ki, kim məni görür, yaxınlaşır ki, gəl şəkil çəkdirək. Soruşuram ki, mənim bir əsərimi oxumusan? Deyir ki, yox. Deyirəm, onda neyləyirsən mənimlə şəkil çəkdirib? (gülür)

İndi, bəlkə, Elçinlə daha az şəkil çəkdirirlər, amma mənə elə gəlir ki, elə onunla da şəkil çəkdirmək istəyən çoxdur. Əsərlərimizi oxumaqdan daha çox, şəkil çəkdirməyi sevirlər.

- Anar müəllim, 1960-cı illəri Azərbaycan ədəbiyyatının müasir intibah dövrü adlandırmaq olarmı?

- Mən elə hesab edirəm, onda da inciyirlər məndən ki, necə yəni, sən o biri dövrləri inkar edirsən. Mən inkar etmirəm. İndiki dövrün də yaxşı yazıçıları var, yaxşı şairləri var. Amma 1960-cı illər tək ədəbiyyatda yox, ümumiyyətlə bizim musiqimizdə, rəssamlığımızda, teatr, kinoda bir intibah dövrü idi, doğrudan da. Bax, indi adları mən çəksəm, tutalım, o illərdə parlayan bəstəkarlardan Qara Qarayev, Fikrət Əmirov, Cövdət Hacıyev, Niyazi, Tofiq Quliyev, Rauf Hacıyev, daha sonrakı nəsil Arif Məlikov, Vasif Adıgözəlov, Emin Sabitoğlu və s. Bunlar, doğrudan da, musiqidə bir etap, bir mərhələ yaradan adamlardır. Rəssamlıqda götürsək, Səttar Bəhlulzadə, Toğrul Nərimanbəyov, Tahir Salahov, teatrda Mehdi Məmmədov, Tofiq Kazımov, kinoda Arif Babayev, Rasim Ocaqov, Həsən Seyidbəyli, Oqtay Mirqasımov və s. Hələ mən teatrdakı aktyorları demirəm - Həsən Turabov, Şəfiqə Məmmədova, Amaliya Pənahova, Rasim Balayev və sair və ilaxır. Baxın, nə qədərdirlər. Bu gün belə küll halında (ayrı-ayrı istedadlar var, onlar başqa) bu çəkilən adlara tay-bərabər olacaq adlar varmı? Məncə, yoxdur.

- Sizcə, bu nə ilə bağlıdır?

- Dövrlə bağlıdır. Mən demirəm ki, bu, altmışıncıların xüsusi xidmətidir. 1960-cı illər belə oldu ki, sovet "qış"ından, "şaxta"sından sonra XX qurultay oldu, Nikita Xruşşov Stalini ifşa etdi, repressiyaya uğramış adamlar bəraət aldılar, sürgün olunmuş adamların bir qismi qayıtdı və bizə elə gəldi ki, təzə bir həyat başlayıb. Bu təzə həyatda ki bir az nəfəs almaq imkanı oldu, bütün sahələrdə insanlar öz yaradıcı potensialını aça bildilər. Sonra Xruşşov dövründə yenə başladılar sənəti sıxmağa və get-gedə yenə də belə azalma oldu.

Bir də ikinci bizim üçün, yəni Azərbaycan üçün, mühüm olan - müstəqillik dövrümüz. Müstəqillik dövrümüzdə biz hələlik fərəh hissi ilə yaşayırıq, xüsusilə də qələbələrimizdən sonra. Fərəh hissi isə ədəbiyyatın ancaq bir janrı ola bilər. Fərəh hissi ilə mədhiyyələr yazmaq olar, tərənnümlər yazmaq olar, marşlar yazmaq olar. Daha dərin qatlara getmək üçün görünür, hələ bir müddət bu hisslərlə yaşayandan sonra başqa hisslərlə də yaşamalıyıq ki, başqa növ əsərlər də meydana gəlsin.

- Bəzən insan o qədər böyük olur ki, onun adı bütün digər adları üstələyir. Məsələn, elə yazıçı Anar demək yetərlidir. Burada artıq ada digər ifadələri əlavə etməyə, təqdimata, məsələn, Xalq yazıçısı Anar, Anar Rzayev deməyə ehtiyac yaranmır...

- Əgər fikir vermisinizsə, mən heç yerdə adımın altından Xalq yazıçısı yazmıram. Mən elə hesab edirəm ki, bu adlar sovet dövründən qalıb, süni şeydir. Yazıçı yazıçıdır, nə Xalq yazıçısı, nə Xalq şairi-filan? Mənə canlı klassik deyəndə deyirəm, yarımcanlı klassik. Zarafata çevirirəm. Yaxud dahi deyəndə deyirəm ki, adama dahi deyəndə ətim tökülür.

- Sualım ondan ibarət idi ki, oxucu Anarın yazıçı Anara, yəqin ki, bir baxışı var. Yazıçı Anarın böyüklüyünü oxucu Anar nədə görür?

- Mən özüm haqqında nə deyə bilərəm? (gülümsəyir) Mən öz böyüklüyümü iddia edən, ya da özümü böyük sayan adam deyiləm. İnsanam, indi Allah mənə nəsə bir vergi verib, çalışıram ki, imkanlarım daxilində istədiyimi yazam, istədiyimi edəm. Böyüklük məsələsində isə, hələ 50 ildən sonra məlum olacaq böyüyük, yoxsa böyük deyilik...

- Anar müəllim, qeyd etdiniz ki, bu gün tənqid janr kimi Azərbaycanda yoxdur. Sizcə, bunu nə yaratdı?

- İndi deyəcəyəm, deyəcəklər ki, senzuranın tərəfdarıdır. Bunu senzurasızlıq yaratdı. Senzura çox pis şeydir. Sovet dövründə senzuradan ən çox əziyyət çəkənlərdən biri mənəm və senzuranın Azərbaycanda ləğv olunmasını alqışlayıram. Senzura olmamalıdır, amma cəmiyyət o səviyyəyə yetişməlidir ki, insanın daxili senzurasının varlığını başa düşsün. O, daxili məsuliyyət hissidir. Sən sözünün məsuliyyətini daşımalısan, bir sözü deyəndə fikirləşməlisən ki, sənin bu sözün nə dərəcədə həqiqətə uyğundur? Yoxsa babam mənə kor deyib, gəlib-keçəni vur deyib, azadlıqdır, senzura yoxdur, istədiyim adam haqqında böhtan deyə bilərəm, şər deyə bilərəm, təhqir edə bilərəm və bunun cəzasını çəkməyəcəyəm düşüncəsi - bax, budur bəla. Azadlıq hissi gözəl hissdir, amma azadlıq hissi məsuliyyət hissi ilə tənzimlənməyəndə bu çevrilir azğınlığa...

Əzizə İsmayılova

Video: Cavid Mehdiyev

Daha ətraflı məlumat və yeniliklər üçün Icma.az saytını izləyin.
seeBaxış sayı:70
embedMənbə:https://oxu.az
archiveBu xəbər 12 Fevral 2025 13:57 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

“Bu gün layiq olduğumuz qələbə əldə etdik”

19 Oktyabr 2025 19:14see185

Bakının bir çox yollarında nəqliyyatın sıxlığı müşahidə olunur SİYAHI

20 Oktyabr 2025 08:25see179

Rəştdən Həştərxana birbaşa uçuşlar başladı

19 Oktyabr 2025 19:10see142

Sarıkökün bu faydalarını çoxları bilmir

20 Oktyabr 2025 07:01see136

Ərdoğandan Şimali Kiprdə keçirilən prezident seçkilərinin ilkin nəticələrinə reaksiya

20 Oktyabr 2025 00:57see134

“Amazon”, “Snapchat” və “Zoom”da problem yarandı

20 Oktyabr 2025 14:39see133

Həkimlər soyuq mövsümdə immuniteti gücləndirməyin yollarını açıqlayıblar

19 Oktyabr 2025 07:43see132

Tramp görüşü zamanı daim Zelenskiyə söyüş söyürdü

19 Oktyabr 2025 23:19see132

Körpələrdə genetik xəstəliklərin aşkarlanması üçün ölkəyə 300 mindən çox test gətiriləcək

19 Oktyabr 2025 20:14see131

Tbilisidəki son etirazlara görə 14 nəfər saxlanıldı

19 Oktyabr 2025 18:49see129

İspaniya La Liqası: Real Madrid səfərdən 3 xalla qayıdır

20 Oktyabr 2025 01:12see129

Luvr muzeyində Azərbaycan nəfəsi: Parisdə gənc rəssam Diana Quliyevanın əsərləri sərgilənir Foto

19 Oktyabr 2025 09:10see128

“Mən ABŞ ı təhlükəyə ata bilmərəm...”

19 Oktyabr 2025 19:18see126

Mütəxəssislər xəbərdarlıq edir: 50 yaşdan sonra bu qidalar məhdudlaşdırılmalıdır

19 Oktyabr 2025 07:08see123

Elmar Məmmədyarovdan açıqlama: “Kimin qarın ağrısı varsa, adımı hallandırır”

19 Oktyabr 2025 21:04see122

Sabah yağış yağacaq

19 Oktyabr 2025 13:05see122

Sofiya Universitetində “Azərbaycan suveren dövlətçilik yolunda” sərgisinin açılışı

19 Oktyabr 2025 06:45see121

Rıbin və həyat yoldaşı öləcəkləri halda tək oğul övladlarına təlimatlar tərtib ediblər...

20 Oktyabr 2025 00:18see121

İş adamı hava limanında həbs edildi

20 Oktyabr 2025 20:43see120

Qara zirə yağı: Hər dərdin dərmanı

20 Oktyabr 2025 05:06see120
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri