Zelenski və avropalı müttəfiqləri ABŞ ı yanlarında görmək istəyirlərsə... RƏY

Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenski Böyük Britaniyada Avropa liderləri ilə görüşlərini tamamladıqdan sonra ABŞ-la münasibətlərə dair mühüm mesajlar verib. O, jurnalistlərə açıqlamasında hərbi əməliyyatların dayandırılması ilə bağlı razılığın hələ uzaqda olduğunu bildirib. Bununla yanaşı, Kiyevin Vaşinqtonla nadir torpaq metallarının çıxarılması üzrə müqavilə imzalamağa hələ də hazır olduğunu vurğulayıb. Bu açıqlama ABŞ prezidenti Donald Tramp ilə fevralın 25-də baş tutan görüşdən sonra xüsusi önəm kəsb edir. Çünki Tramp administrasiyasının Rusiya-Ukrayna müharibəsinə yanaşması əvvəlki ABŞ hakimiyyətindən fərqlənir. Yeni mövqeyə görə, ABŞ bu müharibədə iştirakını azaltmağa və Avropanı daha çox maliyyə yükü götürməyə təşviq etməyə çalışır. Bütün bunlara baxmayaraq, Zelenski Kiyevin Vaşinqtonla konstruktiv münasibətləri bərpa edə biləcəyinə inandığını bildirib.

Siyasi şərhçi Elmir Səftərov “Sherg.az”a bildirib ki, Volodimer Zelenski ilə ABŞ prezidenti Donald Tramp arasındakı gərginlikdən və Vaşinqton səfərini yarımçıq kəsməsindən cəmi iki gün sonra Ukrayna prezidenti Londonda Avropa liderlərinin sammitində iştirak edib:

“Görüşdə Ukraynanın ərazi bütövlüyünü və suverenliyini təmin etməli olan qalıcı sülh məqsədinə çatmaq üçün hərbi yardımı davam etdirmək barədə razılıq əldə olunsa da, ABŞ-ın güclü dəstəyinə sahib olmağın da vacibliyi vurğulandı. Görüşdə bir daha aydın oldu ki, ABŞ olmadan Avropanın Ukraynaya təhlükəsizlik zəmanəti və güclü dəstək verməsi indiki halda çətin görünür. Onlar Ukraynaya yardımı davam etdirmək barədə razılaşmaqla yanaşı, ABŞ-ı ənənəvi dəstəyi davam etdirməyə də inandırmağa çalışırlar”.

Ekspert söyləyib ki, Cozef Baydenin gedişindən sonra hakimiyyətə gələn Donlad Tramp Rusiya-Ukrayna müharibəsinə yanaşmada fərqlilik yaradıb:

“Ona görə də bu müharibə Avropa üzərindəmaliyyə, hərbi, təhlükəsizlik məsuliyyətini artırır. Bu səbəbdən də Avropa ölkələri ABŞ-ın onlarla birgə vahid mövqedən çıxış etməsi üçün əllərindən gələni edirlər. Lakin müharibəyə Donald Trampın administrasiyasının və Avropanın fərqli yanaşması ABŞ və müttəfiqləri arasında münasibətləri korlayıb. Əgər Ukrayna və avropalı müttəfiqləri ABŞ-ı yanlarında görmək istəyirlərsə, onun bu müharibəyə yanaşmasına hörmət etməyə məcburdurlar. Bu da sülh əldə edilərsə, Ukraynanı güzəştlərə getmək məcburiyyətində qoyacaq. Bunun əksinə olaraq Avropa ölkələri bu gedişatı özlərinin məğlubiyyəti kimi görərsə və inadkarlıq edərlərsə, Rusiya-Ukrayna müharibəsinin həlli istiqamətində görülən işlər sıfırlana bilər. Həmçinin savaş uzanacaq və yeni formada -ABŞ-sız davam etdiriləcək. Buradakı digər faktor maraqlar kontekstində diqqətləri cəlb edir, belə ki, ABŞ Ukraynadakı faydalı yeraltı sərvətlər barəsində Ukrayna ilə uzlaşa bilərsə, Rusiya ilə münasibətləri kəskinləşdirmədən bunun əvəzini verəcək və özünü neytral “alverçi” kimi göstərəcək. Amma bu yardım ABŞ-ın müharibəyə qarşı ritorikasını dəyişdirməyəcək və dünyadakı qlobal məsələlərə yanaşmasındakı iddialarını saxlayacaq”.

E.Səftərov deyib ki, fevralın 25-də ABŞ prezidenti Donald Tramp və Fransa prezidenti Emmanuel Makron arasında Ukraynada və Avropada təhlükəsizliyi müzakirə etmək üçün keçirilən görüşdə Kiyevə yardım məsələsinin xarakteristikası da gündəmdə idi:

“Belə ki, ABŞ prezidenti iddia etdi ki, Avropa Ukraynaya müharibə səyləri üçün, sadəcə, kredit verir və bunun qaytarılacağını gözləyir. Emmanuel Makron isə onların (Avropanın) bütün əməliyyatın 60 faizini ödədiyini dedi. Bundan əlavə, o, Rusiyanın dondurulmuş aktivləri hesabına Ukraynaya yardım edildiyini, bunun isə borc kimi olmadığını dedi. Lakin bəllidir ki, Ukraynaya təkcə qarşılıqsız dəstək və Rusiyanın dondurulmuş maliyyəsi verilmir, həm də kreditlər və borclar da verilir. Bu yardımlar özü iştirak etməsə də, maliyyə və hərbi baxımdan bu savaşın bir hissəsi kimi Avropanı təmsil edir, həmçinin onların iqtisadiyyatlarına xeyli miqdarda maliyyə gəlməsinə şərait yaradır, bir növ özlərinə qayıdır, silah istehsalçılarına gedir. Məsələn, Londonda Avropa liderlərinin sammitindən sonra Böyük Britaniya Ukraynaya 1,6 milyard funt sterlinq dəyərində ixrac maliyyəsi ayıracağını elan etdi. Böyük Britaniyanın Baş naziri Kir Starmer bu yardımın Böyük Britaniyanın müdafiə sektorunda yeni iş yerləri yaradacağını bildirib”.