400 il gizli qalmışdı: Şekspirin itirilmiş əsəri tapıldı

Oksford Universitetinin İngilis dili fakültəsindən doktor Lia Veroneze dünya şöhrətli dramaturq Uilyam Şekspirin 116-cı sonetinin nadir əlyazma nüsxəsini tapıb.

Lent.az xarici mediaya istinadən xəbər verir ki, bu nüsxə 17-ci əsrə aid poetik toplusunda gizlənmişdi. 

Qeyd olunur ki, əlyazma tanınmış rojalist və Eşmol Muzeyinin qurucusu Elias Eşmolun (1617–1692) sənədləri arasında tapılıb. Bildirilir ki, bu, indiyə qədər müəyyən edilə bilən ikinci əlyazma sonet nüsxəsidir.

Doktor Veroneze bu əlyazmanı Oksforddakı Bodleian Kitabxanasında apardığı araşdırma zamanı tapıb. Sonet müxtəlif müəlliflərin ədəbi əsərlərindən ibarət əlyazma toplusunda yer alıb; bu cür toplular erkən modern dövrdə poeziya mübadiləsinin yayılmış forması idi. Bundan əlavə, əlyazmada Eşmolun özü tərəfindən yazılmış bir neçə şeir də var.

"Əlyazmanı vərəqləyərkən, bu şeir məni 116-cı sonetin qəribə bir versiyası kimi təəccübləndirdi. Kataloqa (əvvəlcə XIX əsrdə tərtib edilmişdi) baxdığımda, şeir "məhəbbətdə sədaqət haqqında" kimi təsvir olunmuşdu – lakin Şekspirin adı qeyd olunmamışdı", – tədqiqatçı izah edib.

Nəşr əlavə edir ki, bu versiya xüsusilə şeirin adaptasiyası baxımından maraqlıdır. Sonet siyasi yönümlü əsərlər arasında yer alıb, məsələn, qadağan olunmuş Milad mahnıları və 1640-cı illərin əvvəllərindəki hadisələrə dair satirik şeirlər. Bu nüsxədə sonet bəstəkar Henri Loes tərəfindən musiqiyə uyğunlaşdırılmış mahnı kimi təqdim olunub.

Qeyd olunur ki, bu nüsxədə yalnız mətn var, musiqi isə Nyu-York İctimai Kitabxanasındakı mahnı kitabında tapıla bilər. Mahnı versiyası yeddi əlavə sətri, həmçinin Şekspirin orijinal giriş və son beyitində dəyişiklikləri ehtiva edir.

Giriş aşağıdakı kimi dəyişdirilib:

"Self-blinding error seize those minds" (Özünü kor edən səhv o zehinləri ələ keçirsin)

"Who under false names call this love" (Kim ki, bu sevgini saxta adlarla adlandırır)

"Which alters when it alteration finds" (Hansını ki, dəyişiklik tapdıqda dəyişir)

"Əlavə sətrlərin daxil edilməsinin ehtimal olunan praktik səbəbi, oxumaq üçün daha çox bənd yaratmaqdır. Lakin İngiltərədəki vətəndaş müharibəsi kontekstində əlavə sətrlər dini və siyasi sədaqətə çağırış kimi də oxuna bilər", – məqalədə qeyd olunur.

Nəşr vurğulayır ki, respublika rejimi dövründə ictimai mahnı ifaları qadağan edilmişdi. Buna görə də Henri Loes kimi bir çox musiqiçi evdə gizli özəl çıxışlar vasitəsilə dolanışıq əldə edə bilirdi. Bu cür mətnlər yalnız Şekspirin vətəndaş müharibəsi dövründə necə oxunduğunu deyil, həm də onun mətnlərinin dövrün aktual problemlərinə siyasi baxımdan necə yenidən şərh edildiyini göstərir.

"Bu həyəcanverici kəşf göstərir ki, Şekspir və onun erkən qəbuluna dair sübutların çoxəsrlik axtarışları hələ də arxivləri tükətməyib. 'Do not admit impediments to the marriage of true minds' (Həqiqi zehinlərin evliliyinə maneə tanımayın) indi ən tanınmış..."