525 ci qəzet Ermənistan ABŞ da yeni hökumətin gəlişindən əvvəl özünü təkrar sığortalayır

Pərvanə SULTANOVA
[email protected]

Ermənistanla ABŞ arasında imzalanmış strateji tərəfdaşlıq sənədi region üçün bir sıra təhdidlər yaradır. Maraqlıdır ki, Ermənistanın özündə də bir çox politoloq, ekspert bu sənədi tənqid edir, onu İrəvanın maraqlarına zidd adlandırır. Nəzərə almaq lazımdır ki, Ermənistanda Rusiyanın dəstəkçiləri var və onların sayı az deyil. ABŞ-la imzalanmış bu saziş, üstəgəl, Ermənistan hökumətinin ölkənin Aİ-yə qəbulu prosesinə başlamaq üçün qanun layihəsini təsdiqləməsi Rusiyanın maraqlarına zərbə vurur.

Sənəddə müdafiə və təhlükəsizlik sahəsindəki ikitərəfli əməkdaşlığa xüsusi bölmə həsr edilib. ABŞ dövlət katibi Entoni Blinken çıxışında Ermənistana sərhəd keçid və gömrük buraxılış məntəqələrinin təhlükəsizliyi ilə bağlı dəstək vermək niyyətini açıqlayıb. Artıq gələn həftə ABŞ Ermənistana xüsusi sərhəd mühafizə qrupu göndərəcək. Hazırda Ermənistanda Avropa İttifaqının missiyası var və bu hərbləşmiş qrupa çevrilib. ABŞ missiyasının gəlməsi isə Rusiya qüvvələrinin Ermənistandan çıxarılması prosesini sürətləndirəcək. Məsələn, 2025-ci il yanvarın 1-dən Rusiya sərhədçiləri Ermənistan-İran sərhədində yerləşən keçid məntəqəsində xidmətini dayandırıb. Bu sazişdən sonra ABŞ nümayəndələrinin sərhəd keçid məntəqəsində yer alacağı da istisna deyil.

Onu da qeyd edək ki, bir müddət əvvəl Rusiyanın Azərbaycandakı səfiri Mixail Yevdokimov Aİ-nin missiyasının Azərbaycan, İran və Rusiya əleyhinə kəşfiyyat məlumatları topladığını demişdi. Onun sözlərinə görə, Vaşinqton və onun müttəfiqləri istənilən addımı atmağa, o cümlədən marionet hökumətlər vasitəsilə Rusiyanın ətrafında münaqişə ocaqlarını qızışdırmağa hazırdır. Səfir belə müdaxilələrə misal olaraq, Aİ-nin Ermənistandakı müşahidə missiyasını göstərib. O deyib ki, Kanadanın da qoşulması ilə bu missiya faktiki olaraq NATO-nun şübhəli məqsədləri olan əməliyyatına çevrildi. Əslində, bu missiya Azərbaycan, İran və Rusiya Federasiyasına qarşı kəşfiyyat məlumatları toplayır.

İndi ABŞ missiyasını regiona gətirmək Rusiya üçün daha qəbulediməz olacaq. Bu, İran üçün də belədir. Amma Azərbaycana qarşı düşmən mövqeyindən əl çəkməyən Tehran İrəvanın addımlarını susqunluqla qarşılayır.

Rusiyalı politoloq Pavel Klaçkov yerli mətbuata açıqlamasında bu addımı milli maraqlara xəyanət adlandırıb. Onun sözlərinə görə, milli maraqlar Ermənistanın qonşuları ilə konstruktiv, müsbət münasibətlər qurmasından və bütün problemli məsələlərin tərəflərin iştirakı ilə həllindən ibarət olmalıdır: “İrəvanın ABŞ və Aİ ilə fəal yaxınlaşmasını bir dövlət kimi Ermənistan Respublikası üçün müsbət nəticə baxımından adekvat addım adlandırmaq olmaz. Bu, Ermənistan, ABŞ və Avropa İttifaqının Avrasiya təhlükəsizliyini pozmaq cəhdidir. Axı Ermənistanla ABŞ arasında əməkdaşlıq hərbi komponenti də nəzərdə tutur. Və ikitərəfli münasibətlərin statusunun yüksəldilməsi həm də Amerika Birləşmiş Ştatlarının Ermənistan Respublikasına dəstəyinin artırılması deməkdir”.

Politoloqa görə, İrəvanın taktikası elədir ki, çox güman, Tramp özü Ermənistanı dəstəkləməyə heç bir önəm verməsə belə, yenə də sənədlər imzalanır və ABŞ hakimiyyəti, necə deyərlər, avtomatik olaraq Ermənistan hakimiyyətnə layihələri dəstəkləmək üçün maliyyə ayıracaq: “Təbii ki, Tramp Amerikanın qlobal proseslərə, dünyadakı vəziyyətə təsirindən əl çəkməyəcək. Amma şübhəsiz ki, Amerikanın xarici siyasət maraqlarını və taktikasını dəyişəcək. Bu gün dünya Avrasiya təhlükəsizliyinin yeni sisteminin formalaşması astanasındadır. Bu və ya digər dərəcədə buna Donald Trampın ABŞ-da hakimiyyətə gəlməsi də təsir edə bilər. Onun gəlişi ilə Rusiya və ABŞ-ın Ukrayna ilə bağlı razılığa gələ bilmə şansı var. Bu isə Avrasiyada gərginliyin səviyyəsini xeyli azaldacaq. Avrasiya təhlükəsizliyi ilə bağlı da eyni razılaşmalar əldə edilməlidir. Rusiya və Trampın komandası artıq belə danışıqlara hazırlaşır. Biz dünyada vəziyyəti düzəltməyə çalışdığımız bir vaxtda Ermənistan rəsmiləri artıq son günlərini yaşaya Bayden administrasiyasından nəsə qoparmaq üçün ABŞ-a səfər edirlər. Dekabrın əvvəlində Ermənistanın müdafiə naziri Pentaqona səfər edib. İndi Ermənistan XİN rəhbəri ABŞ dövlət katibi ilə strateji tərəfdaşlıq müqaviləsi imzalayır. Bu, Donald Trampın andiçmə mərasiminə bir neçə gün qalmış baş verir. İrəvan ABŞ-da yeni hökumətin gəlişindən əvvəl özünü təkrar sığortalayır. Axı Tramp Bayden administrasiyasının can atdığı kimi ondan Rusiyaya qarşı istifadə etməyəcək. Ermənistan hara, ABŞ, Aİ hara?! İrəvan coğrafi və tarixi məntiqə tamamilə məhəl qoymur. Bu cür ittifaqlar effektiv ola bilməz. Ermənistan xalqına Qərblə yaxınlaşmaqdan heç bir fayda olmayacaq. Ermənistan hakimiyyəti dövləti sözün əsl mənasında qurban verir”.

Politoloqa görə, Ermənistanın Aİ-də heç bir perspektivi yoxdur. Heç kim Ermənistanı Aİ-yə qəbul etməyəcək. Orada heç kimə lazım deyil: “Avropa İttifaqının özü də müxtəlif növ ciddi problemlər yaşayır. Avropa İttifaqından uzaq olan Ermənistan ona qoşulmaq istədiyini hər yerdə təntənəli şəkildə bəyan edir. Bu, şübhəsiz ki, Ermənistanda Qərbin maliyyəsi ilə oturan qüvvələrin oyunudur. Şüurlu siyasətçilər belə şeylər edə bilməzlər. Ermənistan üçün Qərblə yaxınlaşma vəziyyəti çox güman ki, elə inkişaf edəcək ki, Aİİ, MDB məkanında iqtisadi imkanlarını itirəcək və Aİ-dən ölkəsi üçün əhəmiyyətli heç nə əldə etməyəcək. Heç kim heç nə təklif etməyəcək. Belə olan halda Ermənistanı bütün cəbhələrdə məğlubiyyət və dövlətçiliyinin süqutu gözləyir”.

Politoloq Artur Atayev isə hesab edir ki, bu razılaşma fayda axtaran, ancaq problem tapan Baş nazir Nikol Paşinyanın yeni manevridir. Xüsusilə, belə bir addım Rusiyadan çox asılı olan ölkə iqtisadiyyatına güclü təsir göstərəcək. Ekspertə görə, Paşinyanın hakimiyyətə gəlməsi Ermənistanın Aİ və ABŞ-a üz tutmasına gətirib çıxarıb və Rusiya ilə həm siyasi, həm də hərbi istiqamətdə əməkdaşlıq onun üçün əlverişsiz olub. Onun fikrincə, Ermənistanın Baş naziri hələ də qarşılıqlı fəaliyyətin iqtisadi modelini saxlamağa çalışır - məsələn, Ermənistan Aİİ-dən çıxmaq üçün addımlar atmır, eyni zamanda İrəvan MDB və KTMT-də iştirakını dondurub.

Atayev hesab edir ki, ABŞ-a bu cür açıq dönüş iqtisadiyyata zərbə olacaq, çünki Rusiya dövriyyənin 70 faizini təmin edir: "Paşinyan digər hallarla yanaşı, bu cür böyük iqtisadi artımdan ruhlandı. Bu baxımdan Ermənistan Rusiya üçün vacib tərəfdaş olaraq qaldı. Paşinyanın əsas məqsədi Vaşinqtondan hərbi və siyasi müdafiə almaq istəyidir. Lakin bu, təkcə iqtisadiyyatın Rusiyadan asılılığını deyil, həm də NATO-da böyük rol oynayan Türkiyənin rolunu nəzərə almır”.

Politoloq hesab edir ki, Azərbaycanla hərbi münaqişənin yeni mərhələsi baş verəcəyi təqdirdə İrəvanın hərbi blokdan dəstək alacağı ehtimalı azdır. Onun fikrincə, ABŞ xartiyanı yalnız Cənubi Qafqazda Rusiyaya qarşı dayaqlarını gücləndirmək məqsədi ilə imzalayıb.