525ci qəzet Baydendən ABŞ demokratiyasına zərbə

ABŞ prezidenti Co Bayden səlahiyyət müddətinin bitməsinə az qalmış bir sıra ağır cinayətlərdə ittiham olunan oğlu Hanteri əfv edib. Bu, həm Birləşmiş Ştatlarda, həm də dünyada ciddi rezonans yaratmaqla tənqidlərə səbəb olub. Siyasətçilər, qanunvericilər, hüquq müdafiəçiləri, ekspertlər bunu Baydenin öz səlahiyyətlərindən sui-istifadə, ABŞ demokratiyasına zərbə kimi qiymətləndirirlər. Əfv qərarı demokratları da qəzəbləndirib.

Qeyd edək ki, 54 yaşlı kiçik Bayden külli miqdarda vergidən yayınmada, 2018-ci ildə narkotik maddənin təsiri altında odlu silah almaqda təqsirli bilinirdi. Onunla bağlı istintaq 2018-ci ildən davam edir. 2023-cü ildə kiçik Bayden vergidən yayınma və qanunsuz silah saxlamaqda günahını etiraf etməyə razılaşsa da, sonradan bundan imtina edib.

Prokuror David Uess tərəfindən hazırlanan ittihamnamədə kiçik Baydenin 2016-2019-cu illərdə ən azı 1,4 milyon dollar vergi ödəmədiyi iddia edilir. Sənəddə deyilir: "Müttəhim vergi ödəmək əvəzinə milyonlarla dolları ekstravaqant həyat tərzinə xərcləyib".

2018-ci ildə Delaver ştatının federal məhkəməsi onun silah alarkən narkotik istifadə etmədiyi barədə yalan danışdığını müəyyən edib.

Ümumilikdə prezidentin oğlunu vergi itithamı üzrə maksimum 17 il həbs cəzası və 1,35 milyon dollara qədər cərimə, qanunsuz silah alışına görə 25 ilə kimi azadlıqdan məhrumetmə cəzası və 750 min dollar cərimə gözləyirdi. Silah alışı ittihamı üzrə onun həbsinin dekabrın 13-nə, vergi məsələsi ilə bağlı isə dekabrın 16-na nəzərdə tutulmuşdu.

Maraqlısı budur ki, Co Bayden bir neçə dəfə oğlunu əfv etməyəcəyini, ona fərqli münasibət göstərməyəcəyini bəyan etmişdi. O, bunu xüsusilə 2024-cü ilin iyununda İtaliyada keçirilən G7 sammiti zamanı - Hanterin qanunsuz silah almaqda ittiham olunmasından sonra açıqlayıb. Bundan başqa, Ağ Evin mətbuat katibi Karin Jan-Pyer tez-tez Co Baydenin oğlunu əfv etməyəcəyini deyirdi. Bəzi hallarda hətta bu sualı verdiyinə görə jurnalistləri qınayırdı.

ABŞ-nin aparıcı mətbuat orqanlarında da Bayden ciddi tənqid olunur, bir neçə onilliklər ərzində "belə hərtərəfli" əfv görmədiklərini yazırlar və bunu Uotergeyt qalmaqalından sonra Riçard Niksonun əfvi ilə müqayisə edirlər. Qeyd olunur ki, yalnız bir şəxs nəsillər boyu belə əhatəli prezident əfvinə layiq görülüb - 1974-cü ildə 38-ci prezident Cerald Ford tərəfindən keçmiş prezident Riçard Nikson əfv edilib.

1990-1997-ci illərdə ABŞ Ədliyyə Nazirliyində əfv məsələləri üzrə prokuror işləmiş Marqaret Lav deyib ki, o, Niksonun əfv fərmanı istisna olmaqla, əfv sənədlərində heç vaxt Hanter Baydenlə olduğu qədər əhatəli ifadələr görməyib.

Co Bayden verdiyi açıqlamada Hanter Baydenin "1 yanvar 2014-cü il və 1 dekabr 2024-cü il tarixləri arasında ABŞ-a qarşı törədə biləcəyi istənilən cinayətlərə görə" əfv etdiyini açıqlayıb. Niksonun da işində oxşar ifadə var idi - 20 yanvar 1969-cu ildən 9 avqust 1974-cü ilə qədər, yəni prezidentliyi dövründə "Amerika Birləşmiş Ştatlarına qarşı törətdiyi və ya törətmək ehtimalı olan bütün cinayətlərə görə".

"Politico" nəşri yazır ki, Hanter Baydenin əfvində 2014-cü il yanvarın 1-dən başlama tarixi təsadüfən seçilməyib - bu ilin aprelində o, Ukraynanın qaz şirkəti "Burisma Holdings"in direktorlar şurasına daxil olub. Atası bu dövrdə vitse-prezident olub.

ABŞ-nin yeni seçilmiş prezidenti Donald Tramp Baydenin oğlunu əfv etmək qərarının sui-istifadənin və ədalətin pozulmasının bariz nümunəsi olduğunu bildirib. Tramp 6 yanvar 2021-ci ildə Kapitoliyə hücum edən və illərdir həbsdə olan şəxslərin əfv siyahısında olub-olmadığını sual edib. O qeyd edib ki, bu cür davranış açıq-aşkar sui-istifadə və ədalətin pozulmasıdır. Tramp və tərəfdarları hesab edir ki, hücumda iştirak edənlərin çoxu ədalətsiz təqibin qurbanı olub və onlar siyasi məhbuslardır.

Amerikalı sahibkar və milyarder İlon Mask hesab edir ki, Bayden oğlunu əfv etməklə ABŞ-nin bütövlüyünü şübhə altına alıb.

Nümayəndələr Palatasının üzvü Marcori Taylor-Qrinə görə, əfv Baydenin Hanterin cinayətkar olduğunu etiraf etməsidir. O, prezidenti yalançı və ikiüzlü adlandırıb.

Kolorado ştatının demokrat qubernatoru Jared Polis deyib ki, bir ata olaraq prezident Baydenin oğlunu əfv edərək ona kömək etmək istəyini təbii olaraq başa düşsəm də, onun ailəsini ölkəsindən üstün tutmasından məyus oldum. Bu, gələcək prezidentlərin istifadə edə biləcəyi pis presedentdir və təəssüf ki, onun reputasiyasına xələl gətirəcək.

Nümayəndələr Palatasının Nəzarət və Hesabat Komitəsinin sədri Ceyms Komer deyib ki, Co Bayden ailəsinin korrupsioner fəaliyyətləri haqqında əvvəldən axıra qədər yalan danışdı.

"Associated Press" isə öz məqaləsində Baydenin yaxınlarını əfv edən ilk prezident olmadığını yazıb və sabiq dövlət başçısı Bill Klinton presidentini xatırladıb. Klintonun 2001-ci ildə narkotik ticarəti ittihamı ilə həbs cəzası çəkən ögey qardaşı Rocer Klintonu əfv etdiyini xatırladıb: "Klinton, həmçinin Whitewater daşınmaz əmlak sövdələşməsində oynadığı rola görə iki il həbs cəzasına məhkum edilmiş keçmiş biznes ortağı Syuzan Makduqalı da əfv edib".

Göründüyü kimi, Bayden öz qərarı, cinayətdə təqsirləndirilən oğlunu əfv etməsi ilə ABŞ-nin nüfuzunu zərbə altında qoyub, bütün dünya bu əfvi tənqid edir. Baydenin oğlunun əyyaş, narkoman, cinayət törətmiş şəxs olduğu iddia edilir. Vaxtında tüfeyli həyat tərzinə görə qınaq hədəfində olan Baydenin oğlunu əfv etməsi başadüşüləndir. Görünür, bu, amerikasayağı demokratiyadır. Digər ölkələrə qanunun aliliyindən dərs keçməyə çalışan Bayden administrasiyası ən ali səviyyədə belə qanunsuzluqlar törədir.

Seçkilərdə qələbə qazanacaqlarını düşündüyü üçün Bayden məhz məğlubiyyətindən sonra postunu tərk etməsinə az qalmış bu addımı atdı. Çünki özü üçün itirəcəyi bir şey qalmamışdı, amma həm ABŞ-a, həm demokratlara öz zərbəsini vurdu.

Milli Məclisin deputatı Naqif Həmzəyev mövzu ilə bağlı "525"ə deyib: "Təəssüflər olsun ki, demokratiyadan, insan hüquqlarından, qanunun aliliyindən dəm vuran Bayden hakimiyyəti, xüsusilə də Bayden özü cinayət törətmiş şəxsin, konkret desək, oğlunun əfv edilməsi ilə yenidən gündəmə gəldi. Bu əfv ədalətli deyil. Bayden hakimiyyəti təhvil verməyə hazırlaşır və hakimiyyət dəyişikliyindən sonra bu araşdırma davam etdirilməlidir. İnanıram ki, ABŞ-da həqiqətən də ədalət varsa, onlar bu qərarı yenidən araşdıracaqlar. Bu əfv böyük ehtimalla ləğv edilə və yaxud yeni faktlar əsasında yenidən Baydenin oğlu məhkəmə qarşısında cavab verə bilər. Ancaq istənilən halda Baydenin səlahiyyətlərindən sui-istifadə etməsi və hüququn aliliyinin pozulması düşünürəm ki, onu deməyə imkan verir ki, məhz Bayden hakimiyyəti bir çox məsələlərdə ikili standartlardan çıxış edir. Onlar şəxsi maraqlarını yeri gəldikdə dövlət marağından, xalqların hüquqlarından üstün tutaraq, öz istəklərini reallaşdırmaq üçün istifadə edirlər. Xüsusilə də ABŞ Prezidentinin həyata keçirdiyi bu əfv hələ uzun illər Bayden hökumətinin ən uğursuz addımlarından biri kimi xatırlanacaq. Ən maraqlısı odur ki, Bayden hökuməti və bu hökumətdə təmsil olunan şəxslər bəzi dövlətlərə demokratiya dərsi keçməyə cəhdlər edirdilər, təhdid dili ilə danışırdılar. Təəssüf ki, çox vaxt onlar haqq-ədaləti unudaraq konkret şəkildə diktə ilə öz istəklərini reallaşdırmaq istəyirdilər. Bir daha göründü ki, onların ədalət prinsipi nəyə əsaslanır. Sözdə dedikləri demokratiya, insan haqları nədən ibarətdir. Baydenin atdığı bu addımı qanunun aliliyinin pozulması və səlahiyyətlərindən sui-istifadə kimi dəyərləndirirəm. Düşünürəm ki, Bayden hakimiyyəti tam təhvil verildikdən sonra bu qərar mütləq yenidən araşdırılacaq və oğlunun törətdiyi bir çox cinayətlər, xüsusilə də vergidən yayınma faktları araşdırılacaqdır. Əgər həqiqətən də onun törətdiyi bu cinayətlər sübut olunarsa, yenidən məhkəmə qarşısında cavab vermək məcburiyyətində qalacaqdır".