Icma.az
close
up
RU
Menu

Təcili: İrəvanda fəlakət xəbərdarlığı edildi Təhlükəli vəziyyət

Bakı 23° C USD 1.700 EUR 1.968 TRY 0.041 GEL 0.627 RUB 0.021 UAH 0.041 Əsas xəbərlər Son xəbərlər Siyasət İqtisadiyyat Cəmiyyət İdman Mədəniyyət Dünya Analitika Multimedia Türkiyə və Suriya təhlükəsizlik sahəsində əməkdaşlığı müzakirə edəcək

Vəkil siyasətə yox, hüquqa əsaslanıb qərar verməlidir

MDB üzvləri Azərbaycan təcrübəsindən yararlanmalıdır ŞƏRH

Avtomobil oğurlamasını ayaqlarının yorulmasıyla əlaqələndirib...

Onunla görüşmək üçün səbəb yoxdur Tramp

Almaniya Rusiya ordusuna Krımın ilhaqı ərəfəsində təlim keçib Spiegel

Mədəniyyət Nazirliyində yoxlamalar: 8 milyon vəsait...

Qadınlar 50 yaşdan sonra niyə boşanır? Səbəb məlum oldu

Ukrayna 1400 km dən neft emalı zavodunu vurdu KONKRET

Kişilərdə cinsi zəifliyin səbəbləri bunlardır Seksoterapevt AÇIQLADI

Türkmənistanın Müstəqillik Günü münasibətilə Bakıda rəsmi qəbul təşkil edilib FOTO

5 il öncə BU GÜN 9 oktyabrda şəhid olmuş QƏHRƏMANLARIMIZ ADLAR

O qolu ancaq Mbappe vura bilərdi Ayxan Abbasov

Azı qərar, çoxu zərər...

Media: Pakistan ordusu Əfqanıstanla sərhəddə 19 nəzarət buraxılış məntəqəsini ələ keçirib

Parisxə Şəhidlər ölməz, Vətən bölünməz şüarı

İsak etiraf edib ki, “Liverpul”a keçdikdən sonra keçmiş baş məşqçisi ilə danışmayıb

Toral Bayramov: “Əlimizdən gələni etməyə çalışdıq” MÜSAHİBƏ

DÇ 2026: Ukrayna 8 qollu görüşdən qalib ayrıldı

Aİ Macarıstan: Dəyərlərin dialoqu

Aİ Macarıstan: Dəyərlərin dialoqu

Icma.az xəbər verir, Xalq qazeti saytına əsaslanaraq.

“Qoca qitə”nin seçkilər ərəfəsində gərgin gündəmi

Avropa Parlamenti seçkiləri öncəsi gündəmə gələn məsələ Aİ-nin ortaq prinsipləri və institutlarının gələcəyi ilə bağlıdır. 2025-ci ilin yayına doğru irəlilədiyimiz bir dövrdə Avropa İttifaqında (Aİ) siyasi dinamika güclənir. 7–9 iyun tarixlərində keçiriləcək Avropa Parlamenti seçkiləri üzv ölkələrin Aİ ilə qarşılıqlı münasibətlərindəki mövcud gərginliklərin daha da aydın görünməsinə səbəb olur. Bu kontekstdə Macarıstan məsələsi yenidən ön plana çıxıb.

Avropa İttifaqı Şurasında 27 may 2025-ci il tarixində keçirilməsi planlaşdırılan iclas Aİ-nin institusional tarixində mühüm mərhələlərdən biri kimi diqqət çəkir. Gündəmdə olan əsas məsələlərdən biri Macarıstanın Avropa İttifaqının müqavilələrində nəzərdə tutulan və “Maddə 7(1)” kimi tanınan prosedur çərçivəsində səkkizinci dəfə dinlənilməsidir. Əslində, bu, ilk baxışda adi hüquqi prosedur kimi görünə bilər, lakin bu proses Aİ-nin daxili münasibətlərində ortaq dəyərlər, qarşılıqlı öhdəliklər və milli suverenlik arasındakı həssas balansın müzakirəsi baxımından xüsusi əhəmiyyət daşıyır.

Maddə 7(1) Aİ-nin təsis müqavilələrinin mühüm bir hissəsini təşkil edir və qurumun əsas dəyərlərinə – demokratiya, hüququn aliliyi, insan hüquqları və azlıqların müdafiəsi kimi prinsiplərə hörmətin təmin olunması məqsədi daşıyır və həmin maddə bir üzv dövlətin bu dəyərləri ciddi şəkildə pozduğuna dair "aydın risk" olduğu hallarda tətbiq edilir. Prosedurun əsas məqsədi cəza vermək deyil, əksinə, problemli sahələr üzrə dialoqa şərait yaratmaq, məsələləri qarşılıqlı anlaşma ilə həll etməkdir.

Macarıstana qarşı bu prosedur ilk dəfə 2018-ci ildə Avropa Parlamenti tərəfindən başladılıb. Parlamentdə qəbul edilən qərarda Macarıstanda bir sıra qanunvericilik və institusional dəyişikliklərin Aİ dəyərləri ilə uyğunluğu barədə narahatlıqlar ifadə olunmuşdu və bu narahatlıqlar arasında məhkəmə sisteminin müstəqilliyi, mediaya nəzarət, vətəndaş cəmiyyəti institutlarının fəaliyyəti və akademik azadlıqlar kimi sahələr yer alırdı.

Maddə 7(1) prosedurunun icrası çərçivəsində Aİ Şurası üzv ölkənin nümayəndəsini dinləmək və müzakirələr aparmaqla məsələni siyasi-hüquqi çərçivədə dəyərləndirir. 2025-ci ilin may ayında baş tutacaq səkkizinci dinləmə bu prosesin davamlı xarakter daşıdığını göstərir və Aİ-nin problemin sülh yolu ilə və qarşılıqlı anlaşma əsasında həllinə sadiq qalmaq niyyətindən xəbər verir.

Qeyd etməliyik ki, bu dinləmələr bir tərəfdən Aİ institutlarına üzv dövlətin arqumentlərini dinləmək və vəziyyəti obyektiv qiymətləndirmək imkanı yaradır, digər tərəfdən isə həmin üzv ölkəyə öz mövqeyini, atılmış islahat addımlarını ətraflı təqdim etmək və yanlış anlaşılmalara aydınlıq gətirmək fürsəti verir.

Macarıstan tərəfi dəfələrlə dinləmələrdən istifadə edərək öz qanunvericilik təşəbbüslərinin milli suverenlik çərçivəsində həyata keçirildiyini və Aİ-nin dəyərləri ilə ziddiyyət təşkil etmədiyini vurğulayıb. Budapeştin əsas mövqeyi bundan ibarətdir ki, hər bir üzv dövlətin fərqli hüquqi və mədəni konteksti nəzərə alınmalı, Aİ-nin dəyərləri isə bəzən dəyişən sosial-siyasi reallıqlara uyğun şəkildə şərh edilməlidir.

Digər üzv dövlətlər və Avropa İttifaqı institutları isə bu prosedura daha çox Aİ-nin “daxili müqavilə”sinin qorunması prizmasından yanaşırlar. Onların fikrincə, Aİ yalnız iqtisadi əməkdaşlıq platforması deyil, həm də ortaq prinsiplər və dəyərlər birliyidir. Buna görə də, istənilən üzv ölkədə bu dəyərlərin aşınması ehtimalı belə ciddi şəkildə müzakirə olunmalıdır.

Bu mənada Maddə 7(1) Aİ-nin prinsiplərinin dayanıqlılığı üçün test kimi də qiymətləndirilir. Siyasi cəbhədə isə bu prosedurun son mərhələsinə – yəni səsvermə yolu ilə həmin üzv ölkənin Şura səsverməsində səlahiyyətlərinin dayandırılmasına keçid yalnız yekdil qərarla mümkündür.

Hazırda isə Aİ-nin gələcəyi baxımından vacib sual budur: müxtəlif siyasi sistemlərə malik üzv dövlətlər arasında dəyərlər üzərində necə konsensus əldə etmək olar?

Macarıstan parlamentində təqdim olunan və ictimai təşkilatlara yönəlmiş yeni qanun layihəsi Aİ daxilində ciddi müzakirələr doğurub. Layihəyə əsasən, xarici maliyyə dəstəyi alan qeyri-hökumət təşkilatlarının qeydiyyata alınması və əlavə nəzarət prosedurlarına cəlb edilməsi nəzərdə tutulur.

Həmin təşəbbüsə Budapeşt hökuməti milli maraqların qorunması, ictimaiyyətin məlumatlandırılması və xarici təsirlərin məhdudlaşdırılması prizmasından yanaşır. Lakin bir sıra beynəlxalq təşkilatlar və QHT-lər bu təşəbbüsün müstəqil cəmiyyətin fəaliyyəti üçün risklər yarada biləcəyini bildirirlər. Bəzi müşahidəçilər isə bu qanunun başqa ölkələrdə, xüsusilə də Şərqi Avropada qəbul edilən analoji normativ aktlarla oxşarlıqlarını qeyd edirlər.

Bu vəziyyət Avropada “qeyri-hökumət təşkilatları üçün hüquqi çərçivə necə olmalıdır?” sualını da yenidən aktuallaşdırır. 2025-ci ilin mayında Avropa Parlamentində keçirilən xüsusi debat Macarıstan məsələsinə yanaşmanın vahid olmadığını göstərdi. Parlament üzvləri arasında məsələyə münasibətlər fərqli olsa da, ortaq bir narahatlıq hiss olunur: Aİ-nin institutları üzv dövlətlərdə demokratik prosesləri necə izləməli və bu proseslərə hansı alətlərlə reaksiya verməlidir?

Debat zamanı çıxış edən deputatlar, xüsusilə “yaz təmizliyi qanunu” kimi təqdim olunan yeni qanunvericilik təşəbbüslərinin ictimai iştirakçılıq və ifadə azadlığı baxımından necə şərh ediləcəyi barədə suallar qaldırdılar. Debatlar Aİ daxilində demokratiya və hüquqi dövlət prinsipləri ilə bağlı fikirlərin müxtəlifliyini ortaya qoyur. Bir tərəfdə milli suverenlik və daxili siyasətə müdaxilənin məhdudlaşdırılması, digər tərəfdə isə ümumi Avropa dəyərlərinə sadiqliyin qorunması mövqeləri arasında tarazlıq axtarılır.

Parlamentdə bəzi deputatlar Aİ fondlarının istifadəsi məsələsini də gündəmə gətiriblər. Onların fikrincə, fondların təyinatı iqtisadi, siyasi və hüquqi mühitin dəyərlərə uyğunluğu ilə bağlı olmalıdır. Bu isə “şərtli maliyyə dəstəyi” anlayışını gündəmə gətirir.

Macarıstan isə bu yanaşmanın selektiv tətbiqini və daxili suveren hüquqlara müdaxilə riski daşıdığını bildirərək, bu məsələdə daha şəffaf və obyektiv meyarların müəyyən olunmasını tələb edir.

Macarıstanla bağlı son proseslər Aİ daxilində bütövlükdə birliyin struktur və dəyərlər sisteminin gələcəyi ilə bağlı daha geniş suallar doğurur. Avropa İttifaqı üzv dövlətlərin müxtəlif siyasi, mədəni və hüquqi ənənələrini qəbul edərək, ortaq prinsiplər üzərində birliyini qorumağa çalışır. Lakin bu birlik, bəzən çox mürəkkəb dialoqlar və çətin qərarlar tələb edir.

2025-ci il Avropa Parlamenti seçkilərinin bu baxımdan mühüm əhəmiyyəti var. Həm seçicilərin verdiyi mandat, həm də institutların atacağı addımlar Aİ-nin gələcək kursunu müəyyən edəcək. Macarıstanla dialoq isə bu gələcəyin hansı dəyərlər üzərində qurulacağına dair simvolik məna daşıyır.

Şəbnəm ZEYNALOVA,
XQ-nin siyasi analitiki, siyasi elmlər üzrə fəlsəfə doktoru

Ən son yeniliklər və məlumatlar üçün Icma.az saytını izləyin, biz hadisənin gedişatını izləyirik və ən aktual məlumatları təqdim edirik.
seeBaxış sayı:110
embedMənbə:https://xalqqazeti.az
archiveBu xəbər 25 May 2025 00:03 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

Təcili: İrəvanda fəlakət xəbərdarlığı edildi Təhlükəli vəziyyət

11 Oktyabr 2025 13:01see575

Bakı 23° C USD 1.700 EUR 1.968 TRY 0.041 GEL 0.627 RUB 0.021 UAH 0.041 Əsas xəbərlər Son xəbərlər Siyasət İqtisadiyyat Cəmiyyət İdman Mədəniyyət Dünya Analitika Multimedia Türkiyə və Suriya təhlükəsizlik sahəsində əməkdaşlığı müzakirə edəcək

11 Oktyabr 2025 17:27see416

Vəkil siyasətə yox, hüquqa əsaslanıb qərar verməlidir

11 Oktyabr 2025 12:04see378

MDB üzvləri Azərbaycan təcrübəsindən yararlanmalıdır ŞƏRH

11 Oktyabr 2025 08:35see192

Avtomobil oğurlamasını ayaqlarının yorulmasıyla əlaqələndirib...

11 Oktyabr 2025 00:36see158

Onunla görüşmək üçün səbəb yoxdur Tramp

10 Oktyabr 2025 22:17see150

Almaniya Rusiya ordusuna Krımın ilhaqı ərəfəsində təlim keçib Spiegel

10 Oktyabr 2025 18:48see141

Mədəniyyət Nazirliyində yoxlamalar: 8 milyon vəsait...

12 Oktyabr 2025 08:18see140

Qadınlar 50 yaşdan sonra niyə boşanır? Səbəb məlum oldu

12 Oktyabr 2025 00:17see140

Ukrayna 1400 km dən neft emalı zavodunu vurdu KONKRET

11 Oktyabr 2025 16:01see138

Kişilərdə cinsi zəifliyin səbəbləri bunlardır Seksoterapevt AÇIQLADI

11 Oktyabr 2025 12:32see136

Türkmənistanın Müstəqillik Günü münasibətilə Bakıda rəsmi qəbul təşkil edilib FOTO

10 Oktyabr 2025 19:59see132

5 il öncə BU GÜN 9 oktyabrda şəhid olmuş QƏHRƏMANLARIMIZ ADLAR

10 Oktyabr 2025 19:03see132

O qolu ancaq Mbappe vura bilərdi Ayxan Abbasov

11 Oktyabr 2025 01:21see132

Azı qərar, çoxu zərər...

11 Oktyabr 2025 05:51see132

Media: Pakistan ordusu Əfqanıstanla sərhəddə 19 nəzarət buraxılış məntəqəsini ələ keçirib

12 Oktyabr 2025 06:59see131

Parisxə Şəhidlər ölməz, Vətən bölünməz şüarı

10 Oktyabr 2025 23:43see130

İsak etiraf edib ki, “Liverpul”a keçdikdən sonra keçmiş baş məşqçisi ilə danışmayıb

11 Oktyabr 2025 06:08see130

Toral Bayramov: “Əlimizdən gələni etməyə çalışdıq” MÜSAHİBƏ

11 Oktyabr 2025 14:06see127

DÇ 2026: Ukrayna 8 qollu görüşdən qalib ayrıldı

11 Oktyabr 2025 01:18see126
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri