Amerika Xərçəng Cəmiyyəti xəbərdarlıq edir

Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı xərçəngdən ölüm hallarının gündən-günə artdığını bildirərkən, mütəxəssislər bu vəziyyətin daha çox genetik, piylənmə, siqaret və spirt istifadəsi kimi faktorlardan qaynaqlandığını bildirirlər. Amerika Xərçəng Cəmiyyəti xərçəng riskini artıran ən çox rast gəlinən faktorlardan birinin pəhriz olduğunu bildirir və bəzi qidaların istehlakından qaçınılması lazım olduğunu xəbərdar edir.

Gununsesi.info xarici mediaya istinadən xəbər verir ki, həddindən artıq şəkər və yüksək fruktoza qarğıdalı siropu olan qidalar piylənməyə səbəb ola bilər və piylənmə bir çox xərçəng növləri ilə əlaqələndirilir. Piylənmə bədəndə iltihablanma, insulin müqaviməti və hormon balansının pozulması kimi faktorlara səbəb ola bilər ki, bu da xərçəngin inkişafına səbəb ola bilər. Xüsusilə qaraciyər tərəfindən metabolizə olunan fruktoza yağ yığılmasına səbəb ola bilər ki, bu da qaraciyər xərçənginə səbəb ola bilər.

Hindistancevizi və digər doymuş yağlar bəzi xərçəng növləri üçün risk faktorları ola bilər. Doymuş yağlar hormon balansının pozulmasına və iltihaba səbəb ola bilər ki, bu da xərçəngin inkişafına təkan verə bilər. Həm də piylənmənin səbəb olduğu xərçəng riskini artıra bilər.

Trans yağlar işlənmiş qidalarda və marqarində olan zərərli yağlardır. Trans yağlar bədəndə iltihab yaradaraq xərçəngin inkişafını sürətləndirə bilər. Doymuş yağların həddindən artıq istehlakı da hormon səviyyələrində balanssızlıq və bədəndə insulin müqaviməti kimi metabolik problemlərə səbəb ola bilər.

Tərkibində yüksək miqdarda duz olan qidalar xüsusilə mədə xərçəngi riskini artıra bilər. Duzlu qidalar mədənin selikli qişasını qıcıqlandıra və mədə mukozasının iltihabına səbəb ola bilər. Duzlu qidalar da mədə infeksiyalarına səbəb ola biləcək Helicobacter pylori bakteriyaları üçün uyğun mühit yaradır.

Akrilamid adlı birləşmə qızardılmış və çox bişmiş qidalarda əmələ gələ bilər. Tərkibində karbohidrat olan qidalar yüksək temperaturda bişirildikdə akrilamid əmələ gəlir. Akrilamidin insan sağlamlığına mənfi təsirləri də ola bilər, çünki laboratoriya heyvanlarında kanserogen xüsusiyyətlər göstərmişdir. Kartof qızartması və digər qızardılmış qidaların həddindən artıq istehlakı bu kanserogen birləşməni udmağınıza səbəb ola bilər.

Alkoqol xərçəng riskini artıra bilən başqa bir vacib amildir. Alkoqolun orqanizmdə mübadiləsi zamanı əmələ gələn asetaldehid kanserogen birləşmədir. Asetaldehid DNT-yə zərər verə bilər və xərçəngin inkişafına yol aça bilər. Döş xərçəngi, qaraciyər xərçəngi, ağız xərçəngi, boğaz xərçəngi və kolorektal xərçəng kimi xərçəng növləri ilə əlaqəli olan spirt, həddindən artıq istehlak edildikdə sağlamlığa çox zərər verir.

Salam, kolbasa, donuz və vetçina kimi işlənmiş ətlər xərçəng riskini artırır. Emal edilmiş ətlərdə çox vaxt nitratlar və nitritlər olur. Bu maddələr bədəndə nitrozaminlər kimi kanserogen birləşmələrə çevrilə bilər. Müxtəlif tədqiqatlar göstərir ki, işlənmiş ətlər xüsusilə kolorektal xərçəng riskini artırır.

2015-ci ildə Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı emal edilmiş əti insan sağlamlığı üçün kanserogen kimi təsnif etdi. 

Amerika Xərçəng Cəmiyyəti balanslaşdırılmış bir pəhriz qəbul edilməli olduğunu vurğulayır. O, müntəzəm fiziki fəaliyyət, siqaret çəkməmək və spirt istehlakını məhdudlaşdırmaq kimi amillərin xərçəngə tutulma ehtimalını əhəmiyyətli dərəcədə azalda biləcəyini deyir.

Orxan Saffari

Gununsesi.info